خط پایان روی کارتن
به گزارش خبرنگار ایمنا، در فهرست آسیب دیدگان اجتماعی، کارتن خواب‌ها آخرین افرادی هستند که به چشم می‌آیند، کسانی که از خانه و خانواده بی‌بهره‌اند و با شدیدترین درجه از مشکلات اعتیاد و اختلالات روانی دست و پنجه نرم می‌کنند، این قشر از فراموش شدگان آسیب‌های اجتماعی که معمولاً در فصل زمستان به یاد مسئولان و افراد جامعه می‌آیند، از امکانات اولیه برای زندگی بی‌بهره هستند و در گذشته خانه به دوش نامیده می‌شدند اما اکنون به آنها کارتن خواب می‌گویند. آنها در همه جای دنیا به چشم هستند اما در کشورهای در حال توسعه به دلیل بالا بودن نمودار فقر، بیکاری و نبود امید در بین جوانان برای زندگی مناسب در آینده، آمار کارتن خواب‌ها روز به روز در حال افزایش است.
بخشی از این کارتن خواب‌ها بیمار و رانده شده‌اند و با مشکل اعتیاد دست به گریبان هستند و گروه دیگر، آواره‌هایی که به هر دلیل به این شهر آمده و شب جای خواب پیدا نکرده‌اند و به جماعت بی‌خانمان اضافه شده‌اند. کارتن خواب‌های معتاد در شب‌های زمستانی ممکن است به دلیل مشکل اعتیاد و سرمای هوا جان خود را از دست بدهند. اینکه کارتن خوابی یک سبک زندگی است یا کارتن خواب‌ها آسیب دیدگان اجتماعی هستند که به آخر خط رسیده‌اند اما می‌توان آنها را به زندگی بازگرداند، موضوعی است که جامعه شناسان همواره بر سر آن اختلاف نظر داشته‌اند اما همگی کارتن خوابی را زاییده شدیدترین آسیب‌های اجتماعی مانند مهاجرت، اعتیاد و … می‌دانند که در سال‌های اخیر و به ویژه در کلانشهرها روند رو به رشدی داشته است.
شکلی جدید از آسیب‌های اجتماعی
زهرا برومند، رئیس هیئت مدیره سامانسرای خورشید اظهار می‌کند: آنچه در سال ۱۴۰۰ در حوزه آسیب‌های اجتماعی می‌بینیم برای خود ما که مدتهاست در این حوزه کار می‌کنیم هم جدید است، به عنوان نمونه زنان معتادی را می‌بینیم که شوهرانشان معتاد نیستند و این تمام آن تئوری‌هایی که درباره علل اعتیاد زنان داشتیم را زیر سوال می‌برد.
وی می‌افزاید: تاکنون گفته می‌شد که بیشترین دلیل اعتیاد زنان خانواده است و افرادی مانند شوهر، پدر، خواهر و برادر آنها باعث می‌شوند زنان مصرف کننده شوند اما اکنون زنانی به ما مراجعه می‌کنند که هیچیک از اعضای خانواده معتاد نیستند به ویژه همسر و چون تبعیت زنان‌ها از همسرانشان در مصرف مواد بیش از اعضای دیگر خانواده است این موضوع باید بررسی و پژوهش شود.
رئیس هیئت مدیره سامانسرای خورشید تصریح می‌کند: حاشیه‌نشینی یکی از ریشه‌های اصلی آسیب‌های اجتماعی است، درباره اینکه کدام دسته از زنان مصرف کننده یا کارتن خواب می‌شوند باید به حاشیه شهر بروید، باید مسئولان فکری اساسی برای حاشیه‌ها کنند چون معضلات فراوانی ایجاد کرده و زنانی که در حاشیه شهر هستند بیش از اندازه در معرض خطر هستند.
مهاجرانی که به کارتن خواب‌ها اضافه می‌شوند
علی اکبر ابراهیمی معاون پیشگیری اداره کل بهزیستی استان اصفهان نیز درباره سامان دهی کارتن‌خواب‌ها به ایمنا اظهار می‌کند: با توجه به آغاز فصل سرما؛ برنامه‌های متعددی برای سامان دهی کارتن‌خواب‌ها پیش‌بینی شده که استانداری محور آن است و از دو کانال مدیریت می‌شود، یکی دفتر اجتماعی استانداری است که موضوع متکدیان، کودکان کار و زنان متکدی را دنبال می‌کند و کانال بعدی شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر است که زیرمجموعه استانداری است.
وی با اشاره به فعالیت‌های کمیته ماده ۱۶ و تبصره دو، ادامه می‌دهد: در این کمیته بهزیستی، شورا، ناجا، نیروی انتظامی، معاونت خدمات درمانی علوم پزشکی، شهرداری و … عضو هستند و تصمیم می‌گیرند در سال‌های گذشته کارهای زیادی در حوزه سامان‌دهی کارتن‌خواب‌ها انجام شده از جمله در دو مرکز ماده ۱۵ که در مبارکه و قلعه شور قرار دارند، سیستم قرنطینه وجود دارد که از کارتن‌خواب‌های جمع‌آوری شده، تست کرونا می‌گیرند و افراد مشکوک را ۱۵ روز در بخش قرنطینه نگهداری می‌کنند، در غیر این صورت افراد وارد بخش عادی می‌شدند.
معاون پیشگیری اداره کل بهزیستی استان اصفهان تصریح می‌کند: جمع‌آوری ۹۵ معتاد در محله حصه در قالب اجرای طرحی با همکاری شهرداری، دادگستری و نیروی انتظامی انجام شد و دانشگاه علوم پزشکی همه را غربال کرد و پس از جداسازی معتادان و متکدیان آنها را به کمپ‌ها فرستاد.
وی وضعیت آب و هوای اصفهان را عاملی برای پذیرش مهاجران استان‌های دیگر می‌داند و می‌گوید: چون هوای اصفهان آنچنان سرد نمی‌شود همچنین با وجود پاتوق‌های قدیمی این شهر، مهاجرانی به اصفهان می‌آیند که به تعداد کارتن خواب‌های اصفهان اضافه می‌شوند البته این طور نیست که انفجار کارتن‌خوابی صورت گرفته است بلکه بر حسب شرایط اقتصادی که برخی کارگر فصلی هستند در زمستان به این پاتوق‌ها پناه می‌آورند همچنین از بعضی‌ها روستاها و شهرستان‌های دوردست استان و یا حتی استان‌های دیگر نیز به مناطق تجمع کارتن‌خواب‌های اصفهان می‌آیند.
ابراهیمی با اشاره به فعالیت چهار موبایل سنتر در بهزیستی، اظهار می‌کند: این خودروهای ون، به مناطق تجمع کارتن خواب‌ها می‌روند و به آنها خدمات غذا، لباس پیشگیری از ایدز و آموزش تزریق درست می‌دهند حتی برای پانسمان زخم‌های دست و پا به افراد آموزش‌هایی ارائه می‌دهند، به این دلیل که افراد معتاد کارتن‌خواب ترجیح می‌دهند که به پاتوق بروند تا هم بتواند مواد ارزان تهیه کنند و هم زباله‌ها و ضایعاتی که جمع کردند را بفروشند.
بی‌فایده بودن جمع‌آوری و لزوم اجرای طرح‌های مراقبت پس از بهبودی
وی اعتیاد را یک اختلال مغزی مزمن عودکننده و پیش رونده می‌داند و تصریح می‌کند: با توجه به این تعریف، با یک ماه نگهداری نمی‌توان مغزی که شش سال اعتیاد داشته را تغییر داد، ما باید افراد را جمع‌آوری و غربال و سپس خدمات متناسب درمانی ارائه کنیم و پس از خروج از مرکز نیز به افراد خدمات پس از مراقبت ارائه دهیم.
معاون پیشگیری اداره کل بهزیستی استان اصفهان می‌افزاید: در بهزیستی سه نوع خدمت برای کسانی که از مراکز بازپروری ترخیص می‌شوند وجود دارد، نخست اینکه افراد پس از ترخیص به مرکز توانمندسازی فرستاده می‌شوند و یکسال فرصت دارند که در این مرکز رایگان زندگی کنند به این شرط که نباید مواد مخدر مصرف کند، پس از این مدت مددکار مرکز او را به خانواده‌اش وصل یا مدرک فنی حرفه‌ای دریافت می‌کند تا با دریافت تسهیلات ۱۰۰ میلیون تومانی بتواند برای خودش یک شغل پیدا کند.
وی در خصوص طرح مدیریت اظهار می‌کند: در قالب این طرح، برای کسانی که از مرکز ترخیص می‌شوند مددکاری تعیین می‌شود تا او را مدیریت کند و خدماتی مانند دریافت شناسنامه، کد ملی، دفترچه بیمه خدمات درمانی و … را دنبال کند اما بودجه اجرای این طرح تنها برای ۲۰۰ نفر کافی است.
ابراهیمی جمع‌آوری کارتن‌خواب‌ها و نگهداری کوتاه مدت آنها را بی‌فایده می‌داند و اظهار می‌کند: باید پس از بازپروری به این قشر خدماتی ارائه کنیم که تعداد کمتری سراغ اعتیاد بروند همچنین لازم است نگاه قانونگذار تغییر یابد چون این طور نیست که با جمع‌آوری کارتن‌خواب‌ها جامعه پاک شود، به عبارت دیگر جمع‌آوری مقطعی اثربخش نیست یعنی باید فکر اساسی‌تری کرد که همان طرح‌های مراقبت پس از بهبودی است.