به گزارش خبرگزاری صداوسیما، محدوده‌های معدنی با 130 میلیون هکتار مساحت هشت درصد از مساحت کل کشور را شامل می‌شود. آذربایجان غربی نیز با بیش از یک میلیارد تن ذخایر معدنی یکی از غنی‌ترین سرزمین معادن ایران است. این استان مرزی با توجه به داشتن غنی‌ترین پوسته شکل‌گیری مواد معدنی که از کم‌نظیرترین پوسته‌های جهان به شمار می‌رود از منابع معدنی سرشاری برخوردار است. دارا بودن رتبه نخست طلا با 40 میلیون تن ذخیره معدنی که نیم درصد کل ذخایر طلای جهان است، رتبه نخست معادن منیزیم با 30 میلیون تن ذخیره، رتبه نخست تیتان با 210 میلیون تن و رتبه نخست سنگ‌های تزئینی را با یک‌میلیون و 800 هزار تن ازجمله ذخایر ارزشمند معدنی در آذربایجان غربی است. باوجود ذخایر عظیم معادن، این استان درزمینه فرآوری و استحصال در جایگاه مناسبی قرار ندارد. آذربایجان غربی با داشتن معادن گوناگون سنگ‌های گران‌قیمت ازجمله معدن طلا، باریت، گرانیت، مرمر، میکا و تیتان جایگاه کم‌نظیری در بخش معدن دارد بطوریکه طبق گفته مسئولان این استان رتبه سـوم کشور ازلحاظ تنوع مواد معدنی و رتبه نخست کشور ازنظر تنوع سنگ‌های تزئینی را داراست. بیشتر معادن استان در شهرستان‌های ارومیه، مهاباد، خوی و تکاب واقع‌شده است و سالیانه ۱۶ میلیون و ۸۵۰ هزار و ۴۰۰ تن ماده معدنی از این معادن استخراج می‌شود. در کشور حدود 68 ماده معدنی شناسایی‌شده است که از این تعداد، 51 ماده معدنی در آذربایجان غربی وجود دارد و وجود معدن بزرگ طلای زرشوران در تکاب و معادن سنگ‌های تزئینی با 80 رنگ و تنوع کم‌نظیر از ظرفیت‌های معدنی آذربایجان غربی است که تنها، حاصل عملیات اکتشافی حدود هفت درصد از مساحت استان است؛ اما باوجود برخورداری از این مواهب الهی، به علت برقرار نبودن توازن بین میزان و تنوع تولیدات معدنی با ظرفیت واحدهای فرآوری، این استان از ارزش‌افزوده حاصل از فرآوری مواد معدنی بهره اندکی داشته و در عوض با تبعاتی از قبیل تخریب منابع طبیعی و آسیب‌های جدی به منابع آب، تضییع مواد معدنی، انباشت ضایعات در طبیعت و محرومیت از اشتغال‌زایی متناسب مواجه شده است.
چالش‌های نبود واحد فرآوری
رضا حسینی معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استاندار آذربایجان غربی گفت: متأسفانه بسیاری از صاحبان معادن اقدام به خام فروشی می‌کنند و این مسئله درآمد استان از فروش مواد معدنی را کاهش داده است. حسینی افزود: معادن از ظرفیت‌های اقتصادی استان به شمار می‌رود و نباید اجازه داد که این منابع به‌صورت راکد یا نیمه تعطیل رهاشده و ظرفیت اشتغال‌زایی آن از بین رود. معاون استاندار تصریح کرد: دستگاه‌های اجرایی مسئول، باید زمینه خلع ید بهره‌برداران فعلی معادن راکد را فراهم کنند و این معادن را به‌عنوان طرح سرمایه‌گذاری جدید در اختیار متقاضیان قرار دهند. حسینی با بیان اینکه توسعه و افزایش تعداد واحدهای فرآوری معادن ضروری است، گفت: استانداری از ایجاد و توسعه واحدهای فرآوری مواد معدنی حمایت می‌کند. سرپرست سازمان صنعت، معدن و تجارت استان هم در این زمینه گفت: معادن استان غنی‌ترین منبع درآمدی استان است و با سرمایه‌گذاری در این حوزه و صنایع پایین‌دستی موجب توسعه اشتغال پایدار خواهد شد. محمد دهقان فزود: در معادن استان بیش از پنج هزار نفر مشغول به کار هستند و درصدد هستیم که با ایجاد واحدهای فرآوری نیز از خام فروشی مواد معدنی جلوگیری و اشتغال پایدار را توسعه دهیم. سرپرست سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تصریح کرد: تیتان یکی از مواد معدنی نادر هست که در آذربایجان غربی با ذخیره بالا وجود دارد و با بهره‌برداری از این معدن و ایجاد واحده فرآوری تیتان در استان برای بیش از 4 هزار نفر شغل ایجاد خواهد شد.
دورریزی بیش از دوسوم مواد معدنی
رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ارومیه هم با بیان اینکه خام فروشی بزرگ‌ترین مشکل معادن آذربایجان غربی است گفت: دوسوم از مواد معدنی استخراج‌شده به‌عنوان ضایعات دور ریخته و تنها مقدار کمی از این ضایعات در معادن دپو می‌شود. رضا جمشیدی فر افزود: این در حالی است که با ایجاد واحدهای فرآوری می‌توان این ضایعات را بهینه‌سازی کرده و به بازار فروش عرضه کرد. او با تأکید بر لزوم حفظ مخازن معادن برای نسل‌های بعدی خاطرنشان کرد: با توجه به محدود بودن ذخایر معادن باید با ایجاد واحد فرآوری، ضایعات را فرآوری کرد و از مخازن معدنی استان به‌طور بهینه استفاده شود.
لزوم ایجاد شهرک‌های سنگ
کارشناسان معتقدند فرآوری و تبدیل مواد معدنی استخراج‌شده نسبت به سایر بخش‌های صنعتی ارزش‌افزوده بالاتری دارد و جلوگیری از صدور خام مواد معدنی یک ضرورت اقتصادی است. رئیس اداره امور معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی گفت: در حال حاضر احداث 2 شهرک بزرگ سنگ در تکاب و خوی پیش‌بینی و قراردادهای اولیه آن‌ها با بخش خصوصی نیز منعقدشده است. پریسا عابد پور افزود: از تعداد ۴۶۸ معدن موجود در استان اکثر آن‌ها فعال بوده و پنج هزار و ۱۲۲ نفر در آن مشغول بکارند.
