قرص کلومیفن چیست؟ موارد و زمان مصرف، عوارض و تداخل دارویی آن

کلومیفن داروی ارزان قیمتی برای درمان ناباروری ناشی از کاهش یا فقدان تخمک‌گذاری در زنان و بیماران مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک است. مصرف دارو کلومیفن گاهی منجر به دوقلو زایی می شود.

در ادامه مطلب به معرفی کامل قرص کلومیفن و نکات مهم درباره با مصرف این دارو پرداختیم. اطلاعات زیر تنها برای زنان بیمار که کلومیفن مصرف می کنند مناسب است. مردان این دارو را باید با شرایط ویژه، تجویز و نظارت پزشک معالج استفاده کنند.

کلومیفن چیست؟

کلومیفن(Clomifene) داروی غیر استروئیدی است که برای درمان ناباروری ناشی از کاهش یا فقدان تخمک‌گذاری در زنان و درمان ناباروری مردانی كه توليد اسپرم در آنها كافی نيست تجویز می شود. این دارو در زنانی با شرایط خاص پزشکی مانند سندروم تخمدان پلی کیستیک که مانع از تخمک گذاری طبیعی است هم استفاده می‌شود.

عملکرد داروی کلومیفن در زنان به این صورت است که باعث ترشح هورمون‌هایی از غده هیپوفیز می‌شود که برای تحریک تخمک‌گذاری مورد نیاز است و بدن را برای بارداری آماده می کند.

داروی کلومیفن را می توان به شکل قرص و با دوز 50 میلی گرم از داروخانه ها فقط با نسخه پزشک تهیه کرد.

هشدار مصرف کلومیفن

• آلرژی وحساسیت: اگر واکنش غیرعادی و آلرژیک به کلومیفن یا داروی دیگری داشته اید، با پزشک خود در میان بگذارید.
• علاوه بر آن هرگونه حساسیت دیگر، مانند حساسیت غذایی، حساسیت به مواد نگهدارنده و حساسیت به حیوانات، را به پزشک خود اطلاع دهید.
• بارداری: مصرف قرص کلومیفن در بارداری در گروه X قرار دارد یعنی به هيچ وجه نبايد استفاده شود.
• بررسی های انجام شده بر روی زنان باردار و حیوانات نشان داده اند که داروی کلومیفن در دوران بارداری برای جنین خطرساز است.
• این دارو در زنانی که باردارند  و یا ممکن است باردار شوند نباید استفاده شود.
• شیردهی: مصرف قرص کلومیفن در دوران شیردهی، مشخص نیست که آیا این دارو به شیر مادر منتقل می شود یا خیر. 
• قبل از مصرف این دارو به هنگام شیردهی فواید بالقوه باید در برابر خطرات بالقوه قرار گیرد.
• کودکان:  اطلاعاتی در مورد مصرف قرص کلومیفن در کودکان ثبت نشده است.
• سالمندان: اطلاعاتی در مورد مصرف قرص کلومیفن در سالمندان ثبت نشده است.
• منع مصرف: کلومیفن برای بیماری های مانند بارداری، کیست تخمدان، سابقه بیماری کبدی، خون ریزی رحمی غیر معمول، تیروئید کنترل نشده، عملکرد ناصحیح آدرنال، تومور هیپوفیز منع مصرف دارد.
• تاری دید: مصرف داروی کلومیفن می‌تواند سبب تاری دید شود. در صورت انجام کارهایی مانند رانندگی که به هوشیاری و دقت عمل نیاز دارند بیشتر احتیاط کنید.
• سوابق پزشکی: قبل از مصرف داروی کلومیفن، هرگونه سوابق پزشکی خود را با دکتر در میان بگذارید. به ویژه: بزرگ شدن تخمدان به طور غیر منتظره، کیست تخمدان، اندومتریوز، افسردگی، خونریزی
• مدت زمان مصرف کلومیفن: مصرف کلومیفن بیش از ۳ دوره درمان می‌تواند باعث افزایش خطر گسترش تومور در تخمدان شود. در رابطه با طول مصرف این دارو با پزشک خود مشورت کنید.
• معاینه لگن:قبل از دوره درمان با داروی کلومیفن باید یک معاینه لگنی توسط پزشکتان انجام شود
•  با مصرف دوزهای بالاتر کلومیفن احتمال چند قلوزایی بیشتر می‌شود.
• در بیمارانی که به مدت طولانی تحت شرایط هیپو استروژنیک قرار داشته‌اند، قبل از شروع درمان نیاز به یک دوره درمان با استروژن وجود دارد.
• معاینات لگنی پیش از هر دوره درمان ارزیابی شود.
• سطح استروژن و تری گلیسرید بیمار پایش شود.
• مصرف‌کننده داروی کلومیفن  باید به‌طور منظم به پزشک خود مراجعه کند تا بهبود او را زیر نظر داشته‌باشد.
• ممکن است دکتر از شما بخواهد در زمان های خاص چرخه قاعدگی از یک کیت تست تخمک گذاری پیش بینی استفاده کنید.
• اگر پس از باردار شدن از کلومیفن مصرف کنید، ممکن است باعث نقص های هنگام تولد شود.
• اگر هنگام مصرف قرص کلومیفن متوجه شدید که باردارید مصرف دارو را بلافاصله قطع کرده و به پزشک مراجعه کنید.
•  کلومیفن ممکن است باعث افزایش کیست تخمدان شود.
• کلومیفن ممکن است باعث افزایش در اندازه تومورهای فیبروئید شود.
• مصرف کلومیفن ممکن است التهاب رگ به دلیل لخته شدن خون را بدتر کند.
•  ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی ناشی از کلومیفن افسردگی تشدید شود.

کاربردهای کلومیفن

• در ناباروری زنان جهت القای تخمک گذاری
• ناباروری مردانی كه توليد اسپرم در آنها كافی نيست

9 نکته درباره نحوه استفاده از کلومیفن

1. قبل از شروع درمان با قرص کلومیفن، بروشور دارویی داخل بسته را به دقت مطالعه کنید تا اطلاعات جامعی راجع به دارو به دست آورده و از عوارض جانبی آن مطلع شوید. 
2. دوز و مقدار داروی کلومیفن، از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
3. بنابراین قرص کلومیفن را همانطور که پزشک به شما تجویز کرده است، استفاده کنید و دارو را در مقادیر کمتر یا بیشتر از مقادیر توصیه شده مصرف نکنید.
4. نحوه مصرف قرص کلومیفن می‌بایست طبق دستور پزشک مصرف شود و پزشکتان ممکن است برای دریافت بهترین نتیجه، دوزهای درمانی را تغییر دهد.
5. داروی کلومیفن باید در ساعات مشخصی از روز مصرف شود.
6. به طور معمول مصرف قرص کلومیفن از پنجمین روز دوره قاعدگی شروع و به مدت ۵ روز مصرف می‌شود. 
7. ممکن است پزشک از شما بخواهد هرروز صبح دمای بدنتان را کنترل و ثبت کنید. این کار کمک می‌کند تا روز تخمک‌گذاری قابل پیش‌بینی باشد.
8. به احتمال زیاد به مدت ۵ تا ۱۰ روز پس از مصرف کلومیفن، تخمک‌گذاری اتفاق خواهد افتاد. برای افزایش احتمال باردار شدن، در این مدت باید مقاربت جنسی داشته باشید.
9. اگر در هربار دوره درمان، تخمک‌گذاری رخ دهد و بعد از ۳ دوره درمان با قرص کلومیفن حامله نشوید، پزشک شما ممکن است درمان را متوقف کند و علت ناباروری شما را بیشتر ارزیابی کند.
10. پزشک ممکن است قبل از تجویز کلومیفن، آزمایشات پزشکی را انجام دهد تا از وضعیت شما مطلع شده، و مطمئن شود شرایط خاصی ندارید و کلومیفن برایتان بی‌خطر است.

اشکال دارویی کلومیفن

مقدار مصرف کلومیفن 

مقدار مصرف کلومیفن برای درمان ناباروری در زنان به این صورت است: 

• بزرگسالان : 50 میلی گرم در روز و در روز پنجم سیکل قاعدگی. درمان معمولا در روز پنجم دوره قاعدگی آغاز می شود. اگر چرخه قاعدگی نداشته باشید، می توانید مصرف دارو را در هر زمان که می خواهید شروع کنید. اگر پس از مصرف در دوره اول باردار نشدید، دکتر ممکن است دوز را تا 250 میلی گرم در روز افزایش دهد. درمان ممکن است تا زمانی که شما باردار شوید  و یا تا چهار دوره تکرار شود.

عوارض جانبی کلومیفن

عوارض جانبی کلومیفن مانند سایر داروها اجتناب ناپذیر است اما بسیاری از مصرف‌کنندگان کلیندامایسین هیچ نوع عارضه‌ای ندارند.عوارض شایع داروی کلومیفن عبارتند از:

• سردرد
• گرگرفتگی 
• حساسیت و درد سینه
• خونریزی در میانه دوره قاعدگی و لکه بینی

 اما در برخی از زنانی که قرص کلومیفن را مصرف می‌کنند به ویژه در اولین دوره مصرف، یک بیماری به نام سندرم تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS دیده می‌شود که در صورت بروز هریک از این علائم، سریعاً پزشک خود را در جریان بگذارید:

• تهوع
• اسهال
• استفراغ
• تنگی نفس
• تغییرات ادرار
• ضربان سریع قلب
• درد شدید شکمی
• افزایش وزن شدید
• احساس شدید بادکنک در معده

در صورت مشاهده علائم زیر مصرف داروی کلومیفن را متوقف و به پزشک خود اطلاع دهید:

• مشکلات بینایی
• خونریزی وخیم واژینال
• افزایش حساسیت چشم به نور
• احساس تابش نور در گوشه چشم‌ها
• احساس درد یا فشار در لگن، بزرگ شدن ناحیه لگنی

در صورت بروز علائم واکنش آلرژیک از جمله ورم، کهیر، مشکل در تنفس، تورم صورت، دهان، لب‌ها و گلو به اورژانس مراجعه نمایید.

منع مصرف کلومیفن

• بارداری
• شیردهی
• آندومتریوز
• افسردگی
• ترومبوفلبیت
• فیبروئید رحم
• تومور هیپوفیز
• کیست تخمدان
• مشکلات کبدی
• اختلالات بینایی
• تیروئید کنترل نشده 
• عملکرد ناصحیح آدرنال
• خون ریزی رحمی غیر معمول 
• مشکلات غدد فوق کلیوی
• حساسیت به کلومیفن یا هر دارو و مواد دیگری

تداخل دارویی کلومیفن

تداخلات دارویی کلومیفن ممکن است عملکرد و تاثیر داروها را تغییر دهد یا باعث افزایش ریسک بروز عوارض جانبی آن شود.داروی اسپمیفن و فلورواسترادیول F18 با قرص  

 کلومیفن تداخل دارویی دارد اما بهتر است قبل از مصرف این دارو لیست تمام داروهایی که مصرف می‌کنید اعم از داروهای تجویزی و غیرتجویزی (گیاهی، مکمل و …) را با پزشکتان در میان بگذارید.

مصرف بیش از حد کلومیفن

اگر قرص کلومیفن را بیش از حد مصرف کردید به نزدیکترین مرکز درمانی مراجعه کنید و چنانچه وضعیت بیمار بحرانی گشته و قادر به تنفس نمیباشد با مرکز فورییت های پزشکی تماس بگیرید.

فراموش کردن مصرف یک نوبت کلومیفن

اگر بیمار، یک نوبت مصرف قرص کلومیفن را فراموش کند، به‌محض یادآوری، باید آن را مصرف کند. اگر نزدیک نوبت بعدی باشد، باید نوبت بعدی را حذف کند و سپس به برنامۀ داروییِ منظم‌خود بازگردد. مقدار دارو را نباید دوبرابر کرد.

شرایط نگهداری از دارو کلومیفن

• از قرار دادن قرص کلومیفن در معرض نور مستقیم خورشید، رطوبت و آتش خودداری کنید.
• قرص کلومیفن  را از دسترس کودکان دور نگاه دارید.
• از مصرف قرص کلومیفن تاریخ گذشته و قدیمی پرهیز کنید. 

اطلاعات تخصصی درباره قرص کلومیفن

دارو های مشابه قرص کلومیفن 

• اندوکسیفن
•  انکلومیفن
•  فیسپمیفن

سخن آخر

قرص کلومیفن داروی غیر استروئیدی که برای درمان ناباروری در زنانی که تخمک گذاری ندارند تجویز می شود و با عوارضی چون گرگرفتگی، سردرد،حساسیت و درد سینه، خونریزی در میانه دوره قاعدگی و لکه بینی همراه است.همچنین این دارو با داروی اسپمیفن تداخل دارویی دارد. اگر درباره کلومیفن، نحوه مصرف، عوارض و تداخل دارویی آن سوالی دارید در قسمت نظرات سؤال خود را مطرح کنید و یا تجربه خود را از مصرف این دارو با سایر مخاطبان سایت رویداد ایران به اشتراک بگذارید.