هنوز که هنوز است که بسیاری او را با نقش بابا عقیل به یاد می‌آورند. نقش ماندگاری که در فیلم سینمایی «هور در آتش» ساخته عزیزالله حمیدنژاد بازی کرد و همین کافی بود تا بسیاری از سینمادوستان شیفته‌اش شوند. بسیاری او را پای ثابت تولیدات سینمای دفاع مقدس می‌دانند و کارنامه هنری‌اش مؤید این مدعا است. بازی‌های ماندگار او در فیلم‌ها و سریال‌هایی نظیر: «هور در آتش»، «ستارگان خاک»، «لیلی با من است»، «سفر به چزابه»، «حماسه قهرمانان»، «شوق پرواز» و... که جملگی با حماسه دفاع مقدس ربط و پیوندی وثیق داشتند، هرگز از ذهن مخاطبان پر و پا قرص سینما و سیما فراموش نخواهد شد.
بله! درباره مهدی فقیه صحبت می‌کنیم؛ پیرمرد دوست داشتنی و محجوب سینما و تلویزیون ایران. او از آن دست بازیگران متخلق و خوش‌بیانی است که می‌توان ساعت‌ها پای حرف‌های دلنشینش نشست و لحظه‌ای خسته نشد.
اکنون به بهانه فرا رسیدن هفته دفاع مقدس، به سراغ این بازیگر توانمند و شناخته‌شده عرصه سینما و تلویزیون کشور رفتیم و با او درباره وضعیت کنونی سینمای دفاع مقدس، چالش‌ها و فرصت‌های موجود در آن به گفت‌وگو نشستیم.
فقیه در این گفت‌وگوی بی‌پیرایه به بیان گلایه‌ها و دغدغه‌های خود نسبت به سینمای دفاع مقدس پرداخت و در این راستا نکات مهمی را مورد طرح و بسط قرار داد.
در ادامه، مشروح گفت‌وگوی خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم با این بازیگر نام‌آشنای سینما و تلویزیون کشور را از نظر می‌گذرانید:
بازیگر شناخته شده سینما و تلویزیون کشور در پاسخ به این پرسش که اکنون مشغول بازی در چه پروژه‌ای است، گفت: این روزها مشغول استراحت هستم اما چندی پیش در پروژه «جشن سربرون» حضور داشتم و بتازگی بازی‌ام در این سریال به پایان رسیده است. البته پس از پایان حضور من در این سریال، از سوی تیم تولید اعلام شد که پروژه به دلیل مشکلات مالی ناگزیر به توقف است. به هر ترتیب بروز چنین مسائل و مشکلاتی در فضای تولید فیلم و سریال محتمل و طبیعی است که گریبان‌گیر برخی پروژه‌های هنری شود.
این فرهنگ و هنری نبود که انتظارش را داشتیم!
وی ضمن انتقاد از وضعیت حاکم بر فرهنگ و هنر کشور افزود: انقلاب ما انقلابی فرهنگی بود اما اکنون باید این پرسش را مطرح کرد که ما در کدام نقطه از فرهنگ و هنر ایستاده‌ایم؟ آیا وضعیت فعلی سینما، تئاتر، موسیقی، هنرهای تجسمی و... وضعیت مطلوب و مناسبی است؟ آیا آنچه تاکنون به دست آورده‌ایم همان چیزی بود که در آغاز انقلاب انتظارش را داشتیم؟ متأسفانه نگرش غالبی که طی سال‌های اخیر بر فضای فرهنگ و هنر حاکم بوده، باعث شده است که اینک فرهنگ و هنر ما در وضعیتی مطلوب و هم‌تراز با شأن و منزلت انقلاب اسلامی قرار نداشته باشد.
وی ادامه داد: طی سال‌های اخیر شرایط در حوزه فرهنگ و هنر به گونه‌ای رقم خورد که گویی ما هنرمندانی نامحرم و ناتنی هستیم. این در حالی است که هنرمندان به فرهنگ و هنر این مرز و بوم محرم‌اند و باید بسیار بیش از آنها مورد اعتنا و اهتمام قرار گیرند.
این بازیگر سینما و تلویزیون یادآور شد: بحمدالله بنده در زمره بازیگرانی‌ام که توانسته است جوایز زیادی را برای بازی در فیلم‌های متعلق به سینمای دفاع مقدس کسب کند و از این بابت خدا را شاکرم. یکی از ملاک‌های مهمی که همواره برای بازی در فیلم‌های دفاع مقدسی مدنظر داشته‌ام این بوده که فیلمنامه پیشنهادی از معنویت و ارزش کافی برخوردار باشد.
برخی برای پول به سینمای دفاع مقدس روی آوردند!
فقیه ضمن تأکید بر اهمیت دفاع مقدس گفت: ما به جای اطلاق عنوان جنگ، از تعبیر دفاع مقدس استفاده می‌کنیم. این اطلاق به دلیل آن است که جنگ ما مملو از مفاهیم و ارزش‌های والایی بود که آن را از سایر جنگ‌های مرسوم متمایز می‌ساخت. حضرت امام خمینی(ره) درباره دفاع مقدس فرمودند که جوانان رزمنده ما با حضور و مشارکت در دفاع مقدس ره صد ساله را یک شبه طی کردند. این جمله نشان‌دهنده این است که دفاع مقدس چه شأن و منزلت والایی دارد. بنابراین سینمای دفاع مقدس هم سینمایی ارزشمند و واجد منزلت است. متأسفانه طی سال‌های اخیر عده‌ای با سودای کسب پول و سرمایه انبوه به این سینما روی آوردند و فیلم‌هایی ساختند که در شأن و تراز دفاع مقدس ما نبود. این عده کسانی بودند که به جای دلبستگی به مفاهیم انسانی و ارزشمند موجود در فرهنگ دفاع مقدس، دلبسته تویوتاهای جنگ بودند! به جای اینکه مفاهیم والا و ارزشمند دفاع مقدس را در فیلم‌هایشان نشان دهند، صرفاً رد لاستیک تویوتاها را به تصویر می‌کشیدند!
وی بیان کرد: سینمای ما زمانی آثار وجیه و ماندگاری مانند: «هور در آتش»، «ستارگان خاک»، «سفر به چزابه» و... را می‌ساخت که جملگی در شأن و تراز دفاع مقدس بودند اما اکنون دیگر از ساخت چنین آثار ارزنده‌ای در سینمای ایران خبری نیست و معدود فیلم‌هایی که همچنان در زمینه دفاع مقدس ساخته می‌شود نیز نسبت چندانی با حقایق آن دوران ندارد. انسان دلش می‌سوزد. توصیه من به کسانی که چنین فیلم‌هایی را می‌سازند این است که اگر توفیق حضور در جبهه‌های نبرد حق علیه باطل را نداشته‌اید، لااقل خاطرات رزمندگان دفاع مقدس را بخوانید تا بدینوسیله بتوانید تصویری درست و متناسب با واقعیت‌های دفاع هشت ساله خلق کنید. پیش از ساخت فیلم، بیندیشید و تلاش کنید حال و هوای حاکم بر دوران دفاع مقدس را درک کنید.
اراده‌ای برای حمایت از فیلمسازان دفاع مقدس وجود ندارد
بازیگر نقش ماندگار بابا عقیل در فیلم سینمایی «هور در آتش» در بخش دیگری از سخنان خود مطرح کرد: اکنون بسیاری از کارگردان‌های مطرح و مؤلف سینمای دفاع مقدس آمادگی دارند که بار دیگر آثار بدیع و ماندگاری در این حوزه خلق کنند اما متأسفانه اراده‌ای برای حمایت از آنها وجود ندارد. اکنون مهم‌ترین هدف این است فیلم‌هایی ساخته شود که صرفاً باعث خنده مردم شود نه اینکه به افزایش سطح معرفت و ادراک آنها منجر شود؛ آن‌هم نه کمدی‌های اصیل و فاخر بلکه کمدی‌هایی نازل و یک بار مصرف. در چنین فضایی بدیهی است که دیگر عرصه بر ظهور و بروز گوهر و مفاهیم ناب و درخشان دفاع مقدس تنگ شود و سینمای فعلی ما در چنین فقر معرفتی‌ای به سر ببرد.
فقیه تصریح کرد: متأسفانه سینمای امروز ما به میزان قابل توجهی از اندیشه و معرفت تهی شده و یکی از دلایل بروز این وضعیت، گسست عمیقی است که بین سینما و فرهنگ راستین دفاع مقدس ریشه دوانده است. اصلاً پدیده انقلاب اسلامی را در نظر بگیریم. ما برای به تصویر کشیدن این پدیده عظیم چه کردیم؟ انقلاب ما انقلابی بزرگ، مردمی و در نوع خود بی‌نظیر بود. باید از خودمان بپرسیم که آیا توانستیم دین خود را به انقلاب اسلامی ادا کنیم؟ آیا توانستیم تصویری در شأن و منزلت انقلاب در فیلم‌ها و سریال‌هایمان خلق کنیم؟ متأسفانه کمیت و کیفیت آثار تولید شده درباره انقلاب اسلامی به قدری محدود و ضعیف است که بهتر است بگوییم کاری برای انقلاب نکرده‌ایم.
دستمزدهای میلیاردی در بازیگری جای عشق و علاقه را گرفته است
وی ادامه داد: ساخت کار خوب درباره انقلاب اسلامی، دفاع مقدس و...، سخت و پرزحمت است و خیلی‌ها زیر بار چنین سختی و زحمتی نمی‌روند. مع‌الأسف معدود کسانی هم که حاضر می‌شوند آثاری در این زمینه‌ها خلق کنند، اهداف دیگری در سر دارند که عمدتاً مادی است. روزگاری بود که بازیگران و عوامل ساخت فیلم‌های سینمای دفاع مقدس با شور و عشق پای فیلمبرداری حاضر می‌شدند، گاهی ماه‌ها از خانواده‌هایشان دور بودند و برایشان مهم نبود که در نهایت قرار است چقدر دستمزد بگیرند. اما حالا دیگر چنین فرهنگی وجود ندارد و بازیگران پیش از حضور در صحنه فیلمبرداری، دستمزدهای میلیاردی می‌گیرند.
فقیه ضمن ارزیابی فیلمنامه‌ها و سناریوهایی که طی سال‌های اخیر در زمینه دفاع مقدس نوشته و به وی پیشنهاد شده است، گفت: طی سال‌های گذشته متن قوی و منسجمی ندیده‌ام که برای حضور در آن ترغیب شوم و بخواهم با شور و اشتیاق آن را بپذیرم. همان‌طور که پیش‌تر هم اشاره کردم، اکنون دور، دور کمدی‌های یک بار مصرف است. ای کاش دست‌کم کمدی‌هایی که این روزها در سینمای ما به وفور ساخته و اکران می‌شوند به اصول و قواعد کمدی وفادار بودند. چارلی چاپلین که یکی از سرآمدان ژانر کمدی در سینمای جهان است، همواره مفاهیم ارزشمند انسانی را دستمایه ساخت آثار کمدی خود قرار می‌داد و همین باعث ماندگاری او شد. این در حالی است که فیلم‌های کمدی ما را بیش از یک بار نمی‌توان دید!
هنوز کاری در شأن مردم انجام نداده‌ام
این هنرمند سینما و تلویزیون با اشاره به قدمت و صبغه درخشان فرهنگ و هنر ایرانی-اسلامی در گستره جهان، عنوان کرد: روزگاری آوازه و اعتبار هنر ما در دنیا زبانزد بوده است. اصالت و تمایز هنر ما به قدری بوده که اصطلاحی به نام هنر اسلامی را قوام بخشیده است. وقتی به موزه لوور می‌روید و با هنر دوره اسلامی مواجه می‌شوید، می‌بینید که عمده آثار این دوره متعلق به هنرمندان ایرانی است. هنرمندان آن دوره، هنرمندانی عارف، خالص، متفکر و متعبد بودند و چه‌بسا سرّ ماندگاری آثارشان هم در همین صفات نیکویشان نهفته باشد. اکنون هنرمندان ما واجد چنین خصالی هستند؟ چه‌بسا اینکه پس از گذشت بیش از 40 سال از وقوع انقلاب اسلامی هنوز نتوانسته‌ایم به جایگاه حقیقی خودمان در عرصه فرهنگ و هنر دست یابیم، در همین مسائل و فقدان‌ها ریشه داشته باشد.
بازیگر فیلم سینمایی «خروج» در پاسخ به این پرسش که انتظار و مطالبه‌اش از مدیران و دست‌اندرکاران فرهنگی دولت سیزدهم چیست،گفت: بیشتر مدیران و مسئولین فرهنگی ما در بدو حضور در مسندهای فرهنگی اعلام می‌کنند که کارها و برنامه‌های متعددی را در راستای حمایت از فرهنگ و هنر دنبال خواهند کرد اما پس از گذشت مدتی فراموش می‌کنند که چه وعده‌هایی داده بودند و قرار بود چه کارهایی انجام دهند. امیدوارم مسئولین و دست‌اندرکاران دولت سیزدهم اهل تفکر و عملگری باشند و وعده‌هایی که برای حمایت و بهبود وضعیت کنونی فرهنگ و هنر داده‌اند را فراموش نکنند.
فقیه در بخش پایانی سخنان خود خاطرنشان کرد: پس از سال‌ها حضور در متن فرهنگ و هنر کشور و بازی در فیلم‌ها و سریال‌های مختلف، هنوز کاری که در شأن این مردم عزیز و بزرگوار باشد انجام نداده‌ام.
