دلیل آشفتگی بازار برنج؛ دلال‌ها یا جو روانی؟

روزنامه اعتماد نوشت: همزمان با فصل برداشت و عرضه برنج، بازار این کالا نیز به‌شدت به هم ریخته و با قیمت‌های عجیب روبرو شده است. بنا‌بر‌اعلام سازمان مدیریت میادین شهرداری تهران، هرکیلوگرم انواع برنج دم‌سیاه، طارُم اصل و هاشمی در میادین میوه و تره بار به قیمت ۴۷ هزار تومان نرخ‌گذاری شده است و برنج تنظیم بازار پاکستانی و هندی نیز به ترتیب با قیمت هرکیلوگرم ۲۰۵۰۰ تومان و ۱۸۵۰۰ تومان عرضه می‌شود.
این در حالی است که سال گذشته هر کیلو برنج ایرانی در محدوده قیمت ۲۵ هزار تومان قرار داشت و این کالا نسبت به سال گذشته با افزایش قیمت دو برابری مواجه شده است. ضمن آنکه برنج‌های وارداتی تنظیم بازار تایلندی نیز به قیمت هر کیلوگرم ۵ هزار تومان و هندی دانه بلند (کیسه قرمز) هم به قیمت هر کیلوگرم ۸ هزار تومان در این مراکز عرضه می‌شدند و در این بخش نیز شاهد رشد ۴ برابری قیمت برنج نسبت به سال گذشته هستیم. البته نکته قابل تامل این است که بر اساس مشاهدات میدانی قیمت هر کیلو برنج ایرانی طی دو ماه گذشته از ۴۵هزار تومان فراتر رفته و حالا واسطه‌های خرید و فروش برنج صحبت از برنج کیلویی ۵۵ هزار تومان می‌کنند.
روند افزایش قیمت این محصول از ابتدای سال هرگز به شتاب یک ماه اخیر نبوده است و به نظر می‌رسد اعلام خبر کاهش بیش از ۱۸درصدی تولید و برداشت برنج به‌دلیل خشکسالی و کم‌بارشی امسال، با ایجاد جو روانی در بازار برنج، قیمت این محصول را در یک ماه اخیر به‌شدت بالا برده است.
جمیل علیزاده شایق، دبیرانجمن برنج ایران در خصوص وضعیت این روز‌های بازار برنج و گرانی‌های اخیر براین باور است که سال‌هاست واسطه‌ها و دلالان با مراجعه به مناطق شمالی و شهر‌های تولیدکننده برنج این برنج‌ها را خریداری می‌کنند و به شهر‌های بزرگ می‌برند و آن را گرانتر ازقیمت واقعی‌اش می‌فروشند.
او در ادامه گفت: در حال حاضر که در انتهای شهریور‌ماه هستیم برنجی در دست شالی‌کاران موجود نیست و کشاورزان عمدتا در مرداد و اوایل شهریور‌ماه برنج‌ها را به کارخانه‌داران تحویل می‌دهند.
زمین کشاورزان و تولیدات‌شان محدود شده است
دبیر انجمن برنج تصریح کرد: زمین کشاورزان برنج‌کار در شمال کشور به اندازه‌ای کوچک شده و تولیدات‌شان محدود شده است که توانایی این را ندارند تا تولیدات‌شان را به امید ماه‌های آینده نگه دارند که گران‌تر بفروشند بنابراین این نرخ‌گذاری‌ها در دست بازرگانان بزرگ است.
علیزاده شایق خاطرنشان کرد: به تازگی کارخانجات خودشان اقدام به کار بازرگانی برنج کرده‌اند و زمانی که شالی را از کشاورز می‌خرند تا تبدیل به برنج کنند واحد بازرگانی راه می‌اندازند و کار بازرگانی را خودشان انجام می‌دهند بنابراین می‌توان گفت تعداد دلالان هم در بازار نسبت به گذشته کمتر شده است و زمانی که فردی به قصد خرید برنج به شمال می‌رود می‌تواند به راحتی از کارخانه برنج تهیه کند.
دبیرانجمن برنج ایران با بیان اینکه نه تنها قیمت برنج بلکه قیمت همه کالا‌های اساسی و ... افزایشی شده است، ادامه داد: البته باید یک تفاوتی میان قیمت برنجی که در تهران و شهر‌های بزرگ عرضه می‌شود با قیمتی که در شهر‌های شمالی عرضه می‌شود قائل شد، اما نه این اندازه که قیمت آن تفاوت فاحشی با کارخانه دارد.
علیزاده شایق با بیان اینکه در این بازارهیچ نظارتی وجود ندارد، ادامه داد: قیمت برنج در مراکز تولید تا هفته گذشته در محدوده ۴۰ هزار تومان بود که در حال حاضر تغییر کرده و بالا رفته است، اما این موضوع را نمی‌توان نادیده گرفت که تفاوت قیمت برنج در شمال و مناطق عرضه بسیار زیاد شده است.
نهاد‌های نظارتی خود را به خواب زده‌اند
دبیر انجمن برنج گفت: بار‌ها در شبکه‌های مختلف رسانه ملی و در رسانه‌های دیگر اعلام کرده‌ایم که متاسفانه شبکه‌های نظارتی در بازار برنج خودشان را به خواب زده‌اند و بیدار نمی‌شوند زیرا تنها قیمت برنج نیست که با حرکت از مناطق شمالی به شهر‌های بزرگ دستخوش تغییر می‌شود بلکه کیفیت این برنج هم تغییر می‌کند و برنجی که در شمال کشور با دو تا سه درصد خرده می‌توان تهیه کرد در تهران میزان خرده‌ها به ۱۰ تا ۱۲ درصد می‌رسد و حتی احتمال ناخالصی آن هم به‌شدت بالا می‌رود و هیچ کس هم پاسخگو نیست.
علیزاده شایق با اشاره به نامه انجمن واردکنندگان برنج به رییس‌جمهور تصریح کرد: در مورد برنج خارجی دیدگاهی که وجود دارد این است که شرکت بازرگانی دولتی را رقیب بخش خصوصی می‌دانند این در حالی است که این شرکت باید نقش حمایتی داشته باشد، اما این قضیه برای برنج داخلی وجود ندارد زیرا تولیدکنندگان برنج داخلی هر کدام جداگانه مشغول فعالیت هستند.
شفاف‌سازی قیمت‌ها با راه‌اندازی بورس برنج
دبیرانجمن برنج با بیان اینکه قراربراین است تا برنج در بورس کالا عرضه شود، گفت: بازار بورس برنج در حال راه‌اندازی است و این بازار به نفع کشاورزان خواهد بود چرا که خود کشاورزان به صورت مستقیم می‌توانند وارد این بازار شوند و برنج خود را قیمت‌گذاری کنند و خریدار با ورود به این بازار خرید خود را انجام می‌دهد.
علیزاده شایق با بیان اینکه با این اقدام دست واسطه‌ها نیز از بازار برنج کوتاه خواهد شد، افزود: فعال شدن بازار بورس برنج به نرخ‌گذاری این کالا و شفافیت در این بازار کمک خواهد کرد، اما متاسفانه مردم فرق میان بورس کالا و بورس اوراق بهادار را نمی‌دانند و با سابقه تلخی که در شاخص‌های بورس در دولت آقای روحانی پیش آمد مردم از کلمه بورس به صورت کلی ترسیده‌اند.
گفتنی است؛ نیاز سالانه کشور به این محصول استراتژیک حدود سه میلیون تن در سال است که براساس گزارش وزارت جهاد کشاورزی حدود ۲.۵ میلیون تن برنج در سال جاری از شالیزار‌های کشور برداشت شده که ۹۰ درصد از آن سهم سه استان شمالی است و کل واردات برنج امسال ۲۵۰هزار تن بوده و ۷۰هزار تن برنج خارجی نیز به‌دلیل همزمان‌شدن با فصل ممنوعیت واردات در بنادر رسوب کرده است، بر اساس آمار‌ها واردات برنج امسال نسبت به‌مدت مشابه سال گذشته نصف شده، درحالی که کل واردات سال‌۹۹ نیز در مقایسه با سال‌۹۸ کاهش ۵۰درصدی داشت.