نقوشی که بعد از چهل سال خودنمایی می‌کند
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان زنجان گنبد تاریخی سلطانیه را آغاز یک نهضت معماری عنوان کرد و گفت: نقوش زیبای نمای داخلی گنبد عظیم سلطانیه بعد از چهل سال رونمایی شده است.
یحیی رحمتی با بیان اینکه یکی از شاخص‌های اصلی گنبد سلطانیه، آرایه‌های وابسته به معماری بنا است، افزود: این آرایه‌ها باعث شده است که گنبد سلطانیه به موزه زنده هنرهای سنتی ایران و هنرهای وابسته به معماری تبدیل شود.
او با اشاره به اینکه در گنبد تاریخی سلطانیه از هر هنری که در حوزه معماری است، اثری به‌غایت زیبا را می‌بینیم، تصریح کرد: یکی از نمودهای اصلی معماری، سبک آذری است. گنبد سلطانیه و به‌نوعی سبک آذری، شروع معماری فاخر ایرانی بعد از اسلام است.
رحمتی ادامه داد: اگر تاریخ ایران را به دو برهه قبل و بعد از اسلام تقسیم کنیم، شاخص‌ترین بنای ایرانی قبل از اسلام تخت جمشید و بعد از اسلام نیز شاخص‌ترین بنای ایرانی و اسلامی گنبد سلطانیه بوده است.
او ادامه داد: تفاوت این بنای تاریخی با تخت جمشید این است که تخت جمشید به‌واسطه اتفاقاتی که افتاد، تأثیر زیادی بر روند معماری بعد از خود نداشته است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان زنجان افزود: اما گنبد سلطانیه آغاز یک نهضت معماری است؛ چراکه برخی از مجموعه‌ها از معماری منطقه تأثیر گرفته‌اند.
رحمتی با بیان اینکه برای حفظ این شناسنامه هنری و تاریخی، حفاظت از تزئینات وابسته به معماری در اولویت برنامه‌ها قرارگرفته است، اظهار کرد: این اقدام به‌صورت بسیار ظریف، زمان‌بر و هزینه‌بر در گنبد سلطانیه در حال اتفاق افتادن است، شاید اگر می‌خواستیم نقش موردنظر را از اول بازآفرینی کنیم، زمان کمتری برای این کار صرف می‌شد ولی می‌بایست وفادار به نقش اصلی می‌بودیم تا آسیب فنی به نقش نرسد.
او با یادآوری اینکه مرمت مجموعه گچ‌بری‌ها و آرایه‌های ایوان جنوبی گنبد سلطانیه به اتمام رسیده است، افزود: اوایل دهه پنجاه، مرمت‌گران ایتالیایی برای تثبیت، گچ‌بری‌ها را با مواد خاص پوشاندند و همین پوشش باعث شد این آرایه‌ها در طول چهل سال در معرض دید متخصصان، محققان و عموم مردم نباشد و بعد از نزدیک به چهل سال، این آرایه‌ها را با آخرین تکنیک‌های مرمتی لایه‌برداری کرده و لایه پوششی را بدون اینکه هیچ‌گونه آسیبی به تزئینات برسد، جدا کردیم.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان زنجان خاطرنشان کرد: این بنا، منبع بسیار بزرگ مطالعاتی نقوش اسلامی است و شاید به این وسعت بنایی بااین‌همه منبع مطالعاتی در حوزه نقوش معماری و آرایه‌های وابسته به معماری نداشته باشیم.
گنبد تاریخی سلطانیه دارای ۸ ایوان است
مدیر پایگاه میراث جهانی گنبد سلطانیه هم با بیان اینکه گنبد تاریخی سلطانیه دارای ۸ ایوان است و تزئینات در فضای داخلی قرار دارد، گفت: طی ۲ سال اخیر توانستیم بخش اعظم فضای داخلی ایوان‌ها را مرمت کنیم و در حال حاضر یک ایوان که معروف به ورودی و طبقات است را شروع کرده‌ایم و تا ۶ ماه دیگر آماده خواهد شد.
میر موسی انیران با بیان اینکه در حال حاضر ۸ مرمت کار که آموزش‌های لازم را دیده‌اند کار مرمت را انجام می‌دهند و سرعت عمل ما نسبت به گذشته چند برابر شده است، افزود: در رواق داخلی ۹۰ درصد کار به اتمام رسیده و ۸۵ درصد مرمت رواق بیرونی هم به اتمام رسیده است.
او بیان کرد: امسال لایه‌برداری تزئینات در رواق جنوبی که توسط ایتالیایی‌ها یک‌لایه حفاظتی در سال‌های قبل از انقلاب روی آن کارشده بود و کسی قبلا ندیده بود را آغاز کرده‌ایم که ریزترین و پرکارترین تزئینات در این قسمت است.
انیران با بیان اینکه تنها جایی که کلمه «الملک» و نام مبارک حضرت علی (ع) با خط دیگری استفاده‌شده است در همین قسمت بوده است، گفت: حُسنی که در این کار بوده این است که تزئینات را بازکرده‌ایم و دیده‌ایم در این قسمت چه چیزی است و مرمت کرده‌ایم و به نمایش گذاشته‌ایم.
او با بیان اینکه ۲۴ چشمه طاق داریم که ۳ چشمه طاق بسته بوده و بازشده است، افزود: کسی که به سقف نگاه می‌کند می‌تواند به‌راحتی پیوستگی تزئینات را ببیند و یکی از بهترین کارهایی که در میراث جهانی انجام می‌شود و نخستین بار است که این کار اتفاق می‌افتد و می‌تواند باعث جذب گردشگر شود.
