کوچ به حمل و‌نقل‌عمومی

اما ترغیب مردم به استفاده از سیستم حمل‌ونقل عمومی و پاک همچون دوچرخه نیازمند آماده‌سازی‌ زیرساخت‌ها، اتصال تمام خطوط حمل‌ونقل به یکدیگر، در دسترس بودن دوچرخه و مسیرهای مناسب‌سازی‌ شده و... است. بررسی‌های علمی نشان می‌دهد معمولا مردم زمانی به استفاده از سیستم حمل‌ونقل عمومی و پاک روی می‌آورند که مطمئن باشند با کمترین هزینه و بالاترین سرعت و ایمنی لازم می‌توانند به مقصد خود برسند و دیگر نیازی به استفاده از خودروی شخصی ندارند و به میزان کافی وسایل حمل‌ونقل عمومی در اختیارشان هست. در این میان همراهی مسئولان در تمام رده‌های مدیریتی با مردم در استفاده از این سیستم حمل‌ونقل می‌تواند آنها را تشویق به این کار کند. مردم اگر ببینند مسئولان نیز همپای آنها از سیستم حمل‌ونقل استفاده می‌کنند، به این کار تشویق خواهند شد. همشهری در گفت‌وگو با 2 نماینده مجلس و یک جامعه‌شناس شهری به بررسی این موضوع و راه‌های تشویق مردم به استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی پرداخته است.
مردم تصور می‌کنند که تنها محرومان از حمل‌ونقل عمومی استفاده می‌کنند
یک جامعه‌شناس با بیان اینکه مردم برای استفاده از حمل‌ونقل عمومی نیازی به تشویق ندارند، گفت: انسان عقلانی و حسابگر برای هر کنش یک حسابگری دارد و چنانچه به این نتیجه برسد که در رفت‌وآمد شهری به جای خودروی شخصی اگر از اتوبوس، مترو یا دوچرخه استفاده کند زودتر به مقصد می‌رسد، حتما آن کار را انجام می‌دهد. حسین ایمانی‌جاجرمی در گفت‌وگو با همشهری گفت: مسئله‌ای که در تهران وجود دارد این است که کاربر شهری به خطوط حمل‌ونقل عمومی متصل نشده و انطباقی بین فعالیت‌های روزمره مردم و سیستم حمل‌ونقل شهری وجود ندارد و گویی این سیستم جدا از مسائل مردم ساخته شده است؛ به همین دلیل مردم کمتر از این سیستم برای رفع نیازهای روزانه خود استفاده می‌کنند و ترجیح می‌دهند از خودروی شخصی برای رسیدن به مقاصد خود بهره ببرند. وی با تأکید بر اینکه بدون شک اگر امکانات حمل‌ونقل عمومی بیشتر شود، مردم خودبه‌خود از آن استفاده می‌کنند، گفت: باید زیرساخت‌های شهری با حمل‌ونقل درون‌شهری و نیازهای مردم هماهنگ شود؛ در این صورت فقط با اطلاع‌رسانی به مردم، استفاده از حمل‌ونقل عمومی بیشتر می‌شود.
جاجرمی با انتقاد از اینکه برنامه‌ریزی شهر با حمل‌ونقل شهری هماهنگ نیست، افزود: هم‌اکنون امکانات حمل‌ونقل عمومی محدود است و ایستگاه‌های اتوبوس، مترو و کیوسک‌های دوچرخه در برخی از نقاط در یک راستا قرار ندارند و مسیرهای ویژه دوچرخه به‌اندازه نیاز شهروندان نیست و رابطه دقیقی بین طول مترو، اتوبوسرانی، تاکسیرانی و مسیرهای دوچرخه دیده نمی‌شود و خطوط حمل‌ونقل عمومی تمام مسیرها را پوشش نمی‌دهند.
به‌گفته وی تردد با حمل‌ونقل عمومی به‌دلیل ازدحام بیش از حد مسافر کیفیت مناسبی ندارد و مردم ترجیح می‌دهند به جای استفاده از این سیستم از خودروی شخصی استفاده کنند؛ ضمن اینکه به‌نوعی شاهد نابرابری در توسعه تهران هستیم؛ به این معنی که هیچ برنامه مشخصی برای توسعه مرکز تهران وجود ندارد و چند سالی می‌شود که بیشتر فعالیت‌های تجاری و اداری به نقاط شمالی تهران منتقل شده و با توسعه نیافتن یکسان شهر شاهد بی‌عدالتی در این زمینه در کلانشهر پایتخت هستیم.
جاجرمی گفت: معضل ترافیک همانگونه که در کشورهای توسعه‌یافته رفع شد در کشور ما نیز قابل حل و فصل است؛ به این شرط که برنامه‌ریزی دقیق و مدیریت کارآمد برای آن درنظر گرفته شود. وی با اشاره به استفاده برخی مسئولان از حمل‌ونقل عمومی و پاک گفت: این حرکت‌ها زمانی جواب می‌دهد که مثلا علاوه بر شهردار تهران که در سه‌شنبه‌های بدون خودرو از دوچرخه استفاده می‌کند، کارمندان شهرداری و ادارات دولتی و سایر مسئولان نیز از خودرو استفاده نکنند. با تشویق و آموزش کارمندان می‌توان امیدوار بود که این حرکات جواب دهد و تکرار شود. در خیلی از موارد وقتی مردم شاهد این باشند که بدنه حاکمیت و مسئولان، خودشان رعایت بسیاری از مسائل را می‌کنند خودبه‌خود مردم به سمت آن تمایل پیدا می‌کنند. در برخی مسائل مثل همین سه‌شنبه‌های بدون خودرو هم می‌توان از دولت و مجلس کمک گرفت؛ به این صورت که یک کمپین سراسری توسط مسئولان در تمام رده‌های مدیریتی راه بیفتد و مردم به این وسیله ترغیب به آن کار شوند.
به‌گفته این جامعه‌شناس، فرهنگ استفاده از حمل‌ونقل عمومی باید بین مردم نیز جا بیفتد، الان وضعیت به‌گونه‌ای است که مردم تصور می‌کنند حمل‌ونقل عمومی برای آدم‌های بیچاره و افرادی است که وسیله شخصی ندارند و این نگاه از نظر فرهنگی مطلوب نیست؛ به همین دلیل معتقدم کارهایی مثل سه‌شنبه‌های بدون خودرو باید در همه روزهای سال اتفاق بیفتد چرا که اقدامات نمادین تأثیر موقت دارند اما اگر عملیاتی شوند به‌عنوان برنامه زندگی روزمره قابل انجام شدن هستند.
استفاده از حمل‌ونقل عمومی از مسئولان شروع شود
یک نماینده مجلس نیز با بیان اینکه توسعه حمل‌ونقل عمومی یکی از ارکان اصلی عدالت اجتماعی است، گفت: برای ترغیب مردم به استفاده از حمل‌ونقل عمومی و کاهش استفاده از خودروهای تک‌سرنشین باید ابتدا زیرساخت‌های لازم برای این کار فراهم شود و بعد مردم را تشویق به استفاده از حمل‌ونقل عمومی کرد. طیبه سیاوشی‌شاه‌عنایتی در گفت‌وگو با همشهری گفت: یکی از مباحث عدالت اجتماعی همین دسترسی آسان شهروندان به امکانات حمل‌ونقل عمومی است که متأسفانه در کشور ما هر چه فرد در طبقه ضعیف‌تر اجتماعی و در حاشیه‌تر باشد، این دسترسی به حمل‌ونقل عمومی برایش سخت‌تر است و همین مسئله به‌شدت برای جامعه آسیب‌زاست. ما شاهدیم که مردم در طبقات پایین جامعه باتوجه به هزینه تاکسی و نداشتن وسایل شخصی مجبور به استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی هستند ولی امکانات مناسبی در اختیار آنها قرار نمی‌گیرد.
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس تأکید کرد: اصلی‌ترین فرهنگسازی‌ برای کاربرد وسایل حمل‌ونقل عمومی و دوچرخه از سوی مردم، استفاده این وسایل از سوی مقامات اجرایی کشور است؛ اگر این موضوع دغدغه مسئولان باشد و مردم ببینند که نمایندگان مجلس، شهردار و اعضای شورای شهر و مسئولان دولتی از سیستم حمل‌ونقل عمومی و دوچرخه استفاده می‌کنند و با این وسایل به سر کار می‌روند حتما آنها هم به این کار تشویق می‌شوند و از طرف دیگر مردم احساس می‌کنند که اگر مشکل و چالشی وجود دارد مسئولان هم با آنها شریک هستند نه اینکه فکر کنند بین مقامات و مردم فاصله وجود دارد. از طرف دیگر استفاده مسئولان از سیستم حمل‌ونقل عمومی و دوچرخه باعث می‌شود که شرایط و زیرساخت‌های لازم هم در این زمینه با سرعت بیشتری فراهم شود. امروز متأسفانه شاهد این هستیم که در موضوعی مثل دوچرخه‌سواری نه‌تنها زیرساخت‌ها در تمام شهرها آماده نیست بلکه بسیاری از معابر برای تردد معمولی بسیاری از افراد خصوصا معلولان و کودکان شراط مناسبی ندارند و مناسب‌سازی‌ نشده‌اند.
وی گفت: اینکه توقع داشته باشیم مردم استفاده از خودروهای شخصی را کنار گذاشته و به حمل‌ونقل عمومی روی بیاورند فقط با تهیه زیرساخت‌ها و الگو‌سازی‌ انجام می‌شود. تمام خطوط مترو، دوچرخه و اتوبوسرانی باید با یکدیگر در ارتباط باشند؛ به‌گونه‌ای که بتوانند یکدیگر را پوشش داده و نقطه کوری در این میان وجود نداشته باشد.
سیاوشی با اشاره به استفاده شهردار تهران از دوچرخه و وسایل حمل‌ونقل عمومی در سه‌شنبه‌های بدون خودرو گفت:« اقدام مسئولان به‌خصوص مقامات شهری به استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی کاری بسیار پسندیده است و اگر هم انتقادی به نحوه اجرای آن وجود دارد باید کاملا کارشناسانه و منصفانه باشد. به اعتقاد من این اتفاق که در هفته‌های گذشته از سوی شهردار تهران صورت گرفته اقدامی بسیار مناسب است. به گفته وی سه‌شنبه‌های بدون خودرو می‌تواند برای تمام مردم فرهنگسازی‌ شود؛ به شرط اینکه دیگران و مسئولان دولتی و کارمندان دولت هم در این طرح شرکت کنند. این اقدام حتی اگر یک کار نمایشی تبلیغاتی نیز باشد می‌تواند مورد استقبال مردم قرار بگیرد و مردم از آن تبعیت کنند و به یک پویش مردمی بدل شود.
وی با انتقاد از اینکه در بودجه سال97 به حمل‌ونقل ریلی توجه کمی شده است، گفت: یکی از پیشنهادهای نمایندگان برای توسعه حمل‌ونقل ریلی برداشت از صندوق توسعه ملی به‌نفع حمل‌ونقل ریلی بود که با آن موافقت نشد و متأسفانه این مسئله در بودجه مغفول مانده است. ما به‌عنوان نمایندگان مردم تلاش زیادی کردیم تا مترو در تهران و سایر شهرها گسترش پیدا کند و به جای بزرگراه‌های عظیم که مثلا در تهران ساخته می‌شود به حمل‌ونقل ریلی توجه شود و امیدواریم یک روز این تلاش‌ها به نتیجه برسد.
وسایل حمل‌ونقل عمومی باید در‌شأن مردم باشد
نماینده مردم تهران در مجلس گفت: استفاده از سیستم حمل‌ونقل عمومی، خصوصا استفاده از مترو به‌عنوان سیستم حمل‌ونقل پاک باید در صدر سیستم حمل‌ونقل عمومی کشور قرار بگیرد. سیده فاطمه ذوالقدر به همشهری گفت: برای نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی ازجمله اتوبوس و مترو بودجه خوبی در سال97 درنظر گرفته شده بود اما متأسفانه تمام این بودجه تأمین نشد. وی گفت: باید تمهیداتی برای مترو و بی‌آر تی درنظر گرفته شود تا مردم از این وسایل به راحتی استفاده کنند. از طرفی وسایل حمل‌ونقل عمومی باید در‌شأن مردم باشد و استفاده از آنها راحت باشد وگرنه اگر ‌شأن شهروندان در این وسایل رعایت نشود استقبالی از آنها صورت نمی‌گیرد و مردم به‌خودروهای شخصی روی می‌آورند. ذوالقدر تأکید کرد: مسئولان نیز باید در کنار مردم از وسایل حمل‌ونقل عمومی استفاده کنند و خود را جدای از بدنه جامعه ندانند. وقتی مردم ببینند بدنه حاکمیت همانند آنها از وسایل حمل‌ونقل عمومی استفاده می‌کند، دلگرم شده و به استفاده از این وسایل تشویق می‌شوند اما این اقدام مسئولان نباید در حد یکی دو روز در سال خلاصه شود.
به گفته این نماینده مجلس، با توجه به افزایش تعداد روزهای ناسالم بالا بودن سطح آلاینده‌ها در تهران باید تلاش شود تا مردم هر چه بیشتر به سمت استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی روی بیاورند و این مهم اجرایی نمی‌شود مگر با فرهنگسازی‌ بین مردم و آماده کردن زیر ساخت‌های حمل‌ونقل عمومی توسط مسئولان. ذوالقدر با انتقاد از اینکه دولت هنوز به تعهداتش درخصوص توسعه مترو عمل نکرده است، گفت: به دلیل همین بد قولی نمی‌توانیم از ظرفیت بیشتر مترو برای جا به جایی مردم استفاده کنیم ولی در مقابل توقع داریم با تمام این کاستی‌ها مردم به حمل‌ونقل عمومی روی بیاورند. به گفته عضو کمیسیون فرهنگی مجلس، اگر دولت به تعهدات خود عمل کند در آن صورت فاصله سر خط قطارهای مترو نیز کمتر شده و مترو به‌عنوان ابزاری کارآمد برای کنترل ترافیک شهر تبدیل می‌شود.
وی با اشاره به استهلاک ناوگان حمل‌ونقل عمومی و ازدحام بیش از حد در برخی از خطوط گفت: این ناوگان غیر از فرسودگی و آلایندگی که دارد جوابگوی نیازهای مردم نیست و باید در عین اینکه تعداد ناوگان افزایش پیدا می‌کند کیفیت خدمات و سرویس‌دهی به شهروندان نیز افزایش پیدا کند.
به‌گفته وی کمبود وسایل حمل‌ونقل عمومی باعث شده تا شاهد ازدحام در ساعات پیک ترافیک در آنها باشیم و همین مسئله باعث می‌شود تا مردم رغبت چندانی به استفاده از این وسایل نداشته باشند و به‌دنبال آن شاهد تردد خودروهای تک سرنشین در شهر می‌شویم. به همین دلیل ساماندهی خطوط و وسایل حمل‌ونقل باید در دستور کار مدیران باشد.