وظیفه کلیه‌ها دفع مواد زائد از خون و بازگرداندن خون تصفیه شده به بدن است. هر دقیقه تقریباً یک لیتر خون از طریق سرخرگ کلیوی وارد این عضو حیاتی می‌شود و پس از اینکه خون تصفیه شد، از طریق سیاهرگ‌های کلیوی به بدن باز می‌گردد. گاهی اوقات نمک و سایر مواد معدنی موجود در ادرار به هم می‌چسبند و باعث تشکیل سنگ‌های کوچک در کلیه می‌شوند. اندازه این سنگ‌های کلیه از یک دانه شکر تا یک توپ پینگ پنگ متغیر است. سنگ کلیه باعث بروز درد شدید و ادرار دردناک می‌شود. در ادامه شما را با علائم سنگ کلیه، روش‌های تشخیص و درمان سنگ کلیه آشنا می‌کنیم:
علائم سنگ کلیه
زمانی که سنگ کلیه از مجاری ادراری عبور کند، باعث بروز درد شدید در کمر، شکم یا کشاله ران، ادرار دردناک و مکرر، وجود خون در ادرار، حالت تهوع و استفراغ می‌شود. البته بعضی سنگ‌های کوچک موجود در کلیه ممکن است بدون بروز هیچ گونه علائمی از طریق ادرار دفع شوند. اگر درد ناگهانی در شکم یا کمر خود احساس کردید، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. دردهای شکمی ممکن است دلایل دیگر مانند آپاندیس و بارداری خارج از رحم داشته باشد. ادرار دردناک نیز ممکن است نشان دهنده وجود عفونت ادراری باشد.
اندازه سنگ کلیه
هر چه سنگ کلیه کوچک‌تر باشد، راحت‌تر دفع خواهد شد. اگر سنگ تشکیل شده در کلیه کوچک‌تر از پنج میلی‌متر باشد، به احتمال ۹۰ درصد بدون نیاز به روش درمانی خاصی دفع خواهد شد، اما در صورتی که اندازه سنگ بین پنج تا ۱۰ میلی متر باشد، احتمال دفع آن ۵۰ درصد خواهد شد. چنانچه سنگ کلیه خیلی بزرگ باشد، باید از روش‌های درمانی موجود برای دفع آن استفاده کرد.
روش تشخیص سنگ کلیه
به ندرت می‌توان پیش از بروز علائم، سنگ کلیه را تشخیص داد. آزمایش‌های مختلف مانند سی تی اسکن، اشعه ایکس، سونوگرافی و آزمایش ادرار می‌تواند وجود سنگ کلیه را تشخیص دهد. آزمایش خون نیز می‌تواند مقدار بالای مواد معدنی موجود در سنگ کلیه را شناسایی کند.
روش‌های درمان سنگ کلیه
داروهایی وجود دارد که می‌تواند به دفع سنگ کلیه از طریق ادرار کمک کند. به عنوان مثال مصرف داروهای مسدود کننده آلفا، موجب شل شدن عضلات حالب شده و به دفع سنگ کلیه کمک می‌کند. عوارض جانبی این دارو شامل سردرد یا سرگیجه می‌شود. علاوه بر این داروهایی نیز وجود دارد که مانع تشکیل سنگ کلیه‌های جدید می‌شود.
رایج‌ترین روش درمانی سنگ کلیه، سنگ شکن برون اندامی (ESWL) است. در این روش از امواج شوک با انرژی بالا برای تبدیل سنگ کلیه به قطعات کوچک‌تر استفاده می‌شود. این قطعات کوچک می‌توانند به راحتی از طریق دستگاه ادراری دفع شوند. عوارض جانبی این روش درمانی شامل خونریزی، کبودی یا درد می‌شود.
زمانی که سنگ از کلیه خارج شده و به مثانه نزدیک باشد، بهترین روش برای درمان آن، اورتروسکوپی است. در این روش یک لوله باریک از طریق دستگاه اداری به محل سنگ منتقل می‌شود، سنگ را می‌شکند و قطعات ریز را از طریق همان لوله خارج می‌کند. در این روش هیچ برشی روی بدن بیمار ایجاد نخواهد شد.
عوامل خطرآفرین قابل کنترل سنگ کلیه
تغییر در میزان مصرف آب، نمک و مواد معدنی موجود در ادرار، باعث تشکیل سنگ کلیه می‌شود. مصرف نکردن آب کافی یکی از دلایل اصلی بروز سنگ کلیه است. رژیم غذایی نیز نقش مهمی در این زمینه دارد، به طوری که مصرف مقدار زیادی پروتئین حیوانی، سدیم و غذاهای حاوی اگزالات بالا مانند شکلات یا سبزیجات دارای برگ سبز، خطر ابتلاء به سنگ کلیه را در برخی افراد افزایش می‌دهد. عوامل خطرآفرین دیگر شامل مصرف نوشیدنی‌های شیرین، اضافه وزن و مصرف بعضی داروها می‌شود.
عوامل خطرآفرین غیر قابل کنترل سنگ کلیه
مردان معمولاً در دهه ۴۰ و زنان در دهه ۵۰ زندگی خود با مشکل سنگ کلیه مواجه می‌شوند. در صورتی که سابقه خانوادگی سنگ کلیه دارید، بهتر است به صورت دوره‌ای به پزشک مراجعه و بروز این بیماری را بررسی کنید. علاوه بر این مشکلاتی مانند فشار خون بالا، نقرس، عفونت دستگاه ادراری و بعضی مشکلات کلیوی مانند بیماری پلی کیستیک کلیه، خطر ابتلاء به سنگ کلیه را افزایش می‌دهد. درمان یا کنترل کردن این شرایط معمولاً مانع تشکیل سنگ کلیه می‌شود.
