رقابتی عجیب به قیمت جان نوزاد؛ ۹۹/۹/۹ تولدی شوم یا لاکچری؟

هر سال با فرا رسیدن تاریخ‌های رُند در تقویم شاهد شنیدن اخباری درباره افزایش درخواست سزارین در این تاریخ‌ها هستیم و پدر و مادر‌هایی که معتقدند فرزندشان باید در یک تاریخ لاکچری به دنیا بیاید! هرچند عموما این نوع سزارین‌ها در بیمارستان‌های خصوصی و با دریافت هزینه‌های سنگین انجام می‌شود و در بیمارستان‌های دولتی به ندرت شاهد بروز چنین اتفاقی هستیم.


هرساله وزارت بهداشت با نزدیک شدن به این زمان مشخص هشدار‌هایی را به درخواست کنندگان سزارین می‌دهد و امسال نیز مسؤولان وزارت بهداشت به والدین توصیه کردند از سزارین‌های زودرس پرهیز کنند، ایرج حریرچی معاون کل وزارت بهداشت معتقد است بیشترین تکامل مغزی جنین در چند هفته آخر حاملگی است و این درحالیست که در کشور ما به طور میانگین در ۳۸ هفتگی سزارین انجام می‌شود و به این ترتیب جنین، دو هفته از رشد مغزی محروم می‌شود.
همچنین در صورت تمایل والدین به تولد نوزاد در تاریخی خاص یا روز‌های مناسبتی، به دلیل سزارین زودرس، نوزادان بیشتر در معرض نارسایی تنفسی قرار می‌گیرند. علاوه بر این خود مادر نیز دچار عوارض متعدد جراحی، بیهوشی و طبی می‌شود.
از سوی دیگر معاونت درمان وزارت بهداشت نیز روز گذشته با انتشار ابلاغیه‌ای به معاونین درمان دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور با اشاره به افزایش انجام تولد‌های تقویمی به روش سزارین در طی چند سال گذشته، درخصوص افزایش آمار سزارین در تاریخ‌های رُند هشدار داد و این موضوع را برخلاف برنامه‌ها و سیاست‌های اجرایی وزارت بهداشت در حوزه ترویج زایمان طبیعی و کاهش سزارین‌های الکتیو دانست و تاکید کرد «دستکاری و یا تولد زودهنگام یا دیرتر از زمان اصلی، ضمن تحمیل هزینه اضافی به خانواده‌ها و سیستم درمان، باعث ایجاد عوارض جسمانی و به خطر افتادن سلامت مادر و نوزاد می‌شود.»
در بخش دیگر این ابلاغیه آمده است «از طرفی بررسی، نظارت و کنترل هرگونه رفتار آسیب رسان به سلامت جامعه از وظایف تکلیفی وزارت متبوع می‌باشد و به اشکال مختلف در اسناد توسعه‌ای و سیاست‌های اجرایی کلان حوزه سلامت به آن اشاره گردیده و موضوع یاد شده به دلیل حواشی و تبعات پیرامونی آن مورد توجه مقامات عالی کشور قرار گرفته و دستور صریح «بررسی دقیق و شناسایی عوامل، جلوگیری از گسترش و ادامه و اعمال مقررات با متخلفین» به وزارت متبوع ابلاغ شده است.
همچنین ضرورت دارد آن معاونت عملکرد افزایش آماری سزارین‌های بیمارستان‌ها و پزشکان را در تاریخ ۹۹/۹/۹ مورد بررسی دقیق قرار داده و به مسئول فنی بیمارستان‌های دارای آمار نامتعارف تذکر مکتوب ابلاغ و پزشکان متخصص زنان و زایمان با آمار افزایشی را به هیات انتظامی استان معرفی و گزارش اقدامات را همراه با جدول یاد شده ارسال کنند.»
محروم شدن نوزاد از تکامل
در آستانه تاریخ ۱۳۹۹/۹/۹ که احتمال می‌رود میزان این نوع زایمان‌های انتخابی افزایش یابد، درخصوص عوارض دستکاری در تاریخ تولد نوزاد و عواقب آن بر سلامت جنین با «شهرزاد کاوه» کارشناس ارشد مامایی گفتگو کردیم. وی در اینباره توضح داد: زایمان زودهنگام یا لاکچری یکی از اعمال جراحی است که اخیرا در کشور ما رواج یافته درصورتی که اگر والدین از عوارض آن آگاه بودند دست به چنین اقدامی نمی‌زدند. سزارین یکی از شایع‌ترین اعمال جراحی در طب زنان و مامایی است و زایمان زودهنگام، انتخابی و برنامه ریزی شده در تاریخ‌های خاص فقط از طریق سزارین قابل انجام است.
وی خاطرنشان کرد: طول طبیعی بارداری باید بین ۳۸ تا ۴۲ هفته طول بکشد، اگر نوزاد زودتر از ۳۸ هفته به دنیا بیاید کاملا نارس است. یکی از مهم‌ترین علامت‌های زایمان شروع درد و انقباضات رحمی است که نشانه رسیدگی جنین است، حتی در طول فرآیند زایمان تکامل و آماده شدن جنین برای زندگی در خارج از رحم ادامه دارد. تکامل اندام‌هایی مثل ریه، مغز و آماده شدن دستگاه گوارش در این مسیر رخ می‌دهد. با انجام سزارین‌های انتخابی در تاریخ‌های رُند و مناسبتی بخشی از زندگی داخل رحمی را از نوزاد گرفته و او را از تکاملش محروم می‌کنیم.
وی ضمن هشدار نسبت انجام این نوع سزارین‌های زودهنگام افزود: ضمنا عوارض مادری و نوزادی متعاقب سزارین بسیار بیشتر از زایمان طبیعی است که لازم است مادران این عوارض را بدانند که شامل عفونت رحمی، تب، خونریزی، عوارض بی هوشی، آسیب به دستگاه ادراری، افزایش مرگ و میر مادران، چسبندگی رحمی، درد بعد از انجام عمل است که احتمال بستری مجدد به دنبال هر کدام از این عوارض وجود دارد، از طرفی احتمال ایجاد صدمات و جراحت حاصل از برش جراحی برای نوزاد، کم خونی و بیماری‌های تنفسی برای نوزاد وجود دارد. لازم به ذکر است که مدت زمان بستری جهت دریافت مراقبت قبل و بعد از سزارین بیشتر از زایمان طبیعی است که با توجه به وضعیت همه گیری ویروس کرونا در کشور در حال حاضر کار صحیحی نیست.
میزان مرگ مادر در اثر سزارین زودرس ۲ الی ۳ برابر نسبت به زایمان طبیعی است
این کارشناس ارشد مامایی توضیح داد: میزان مرگ مادری در اثر سزارین ۲ الی ۳ برابر نسبت به زایمان طبیعی است و خطر مرگ نوزادان متولد شده با سزارین ۴ برابر نوزادان حاصل زایمان طبیعی است. متخصصان معتقدند مشکلات تنفسی در زایمان طبیعی کمتر است. از طرفی مواد بی هوشی یا بی حسی به کار رفته در سزارین باعث کم شدن ذخیره اکسیژن تنفسی نوزاد شده که گاهی نیازمند بستری و دریافت دارو برای مقابله با این مشکل می‌کند.
وی گفت: به طور کلی محققان معتقدند مراحل زایمان طبیعی نوزاد را برای زندگی در خارج از رحم آماده می‌کند که هیچ دارویی نمی‌تواند چنین حالتی از آمادگی را فراهم سازد. طبق مطالعات انجام شده در کشور‌های مختلف و مشخص شدن بیشتر بودن عوارض تنفسی در نوزادان حاصل از زایمان سزارین نسب به زایمان طبیعی، توصیه می‌شود سزارین تنها در مواردی که جان مادر یا نوزاد در خطر باشد به عنوان یک روش زایمانی مد نظر قرار گیرد.
برنامه ترویج زایمان طبیعی
طی سال‌های گذشته وزارت بهداشت در رساتای ترویج زایمان طیبعی اقدامات چشمگیری انجام داده است، به طوری که بنا به گفته قاسم جان بابایی حدود ۵۰ درصد از زایمان‌هایی که در کشور انجام می‌شود، طبیعی است و با طرح تحول سلامت افزایش زایمان طبیعی داشتیم، اما عدد این زایمان‌ها در استان‌ها متفاوت است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که استان‌های شمالی بالاترین میزان سزارین را داشتند که خوشبختانه با آغاز برنامه‌های وزارت بهداشت آمارشان کم شده است، اما آمار زایمان طبیعی در استان‌های جنوبی بالا است.
طبق اظهارات معاون درمان وزارت بهداشت در بعضی از استان‌ها بالغ بر ۸۰ درصد زایمان‌ها طبیعی هستند و کمتر از ۲۰ درصد از زایمان‌ها سزارین است و بر عکس در بعضی از استان‌ها ۵۰ درصد زایمان طبیعی و ۵۰ درصد زایمان سزارین هستند.
اما متاسفانه با فرا رسیدن تاریخ‌های رُند در تقویم هنوز هم شاهد درخواست‌های سزارین زودرس هستیم که امید است با هشدار‌ها و ابلاغیه‌های صریح وزارت بهداشت شاهد افزایش نظارت بوده و امسال بیمارستان‌های متخلف شناسایی و با آن‌ها برخورد صورت گیرد.