حواسمان به پرندگان نیست

هر روز که از خواب بیدار می شویم، اگر کمی گوش تیز کنیم صدای قیل و قال پرندگان را به خوبی می شنویم، موجوداتی که طراوت و روح زندگی را در آدمی زنده کرده و باعث آرامشی وصف‌ناشدنی می‌شوند اما گویا حواسمان به پرندگان نیست...

به گزارش ایمنا، در دنیا بیش از ده هزار گونه پرنده وجود دارد. مجموع گونه های پرندگانی که در قاره اروپا زندگی می کنند ۷۴۶ گونه است، این در حالی است که حضور  ۵۴۸ گونه پرنده در ایران نشان می دهد که پرنده نگری در ایران به عنوان بخشی از اکوتوریسم می تواند به توسعه پایدار این صنعت توریسم کمک کند.

در استان اصفهان نیز با وجود بیش از نیمی از گونه های پرندگان موجود در کشور و ظرفیت بالای این استان در مقایسه با استان های همجوار، می توان از این موهبت استفاده کرد، این درحالی است که این موضوع به شدت مورد غفلت است اما می توان با تشویق مردم به دوستی با طبیعت، توجه آنها را به پرندگان جلب کرد تا گاهی به آسمان نگاه کنند و حواسشان به پرواز پرندگان آسمانی باشد...

به گفته «ایمان ابراهیمی» از ۵۴۸ گونه پرنده ای که در ایران وجود، ۲۹۶ گونه در استان و ۱۵۷ گونه در شهر اصفهان وجود دارند که ۷۶ گونه آن به طور مشخص در پارک کوهستانی صفه زندگی می‌کنند اما اغلب شهروندان تصور می کنند که تنها پرندگان شهرها کلاغ و گنجشک است. ابراهیمی، پرنده شناس و مدیرعامل موسسه پرنده شناسی آوای بوم است که از سه سال پیش در چهار بخش تیمار و رهاسازی پرندگان وحشی، همکاری در پروژه های علمی و تحقیقاتی مربوط به حفاظت از پرندگان وحشی، برگزاری کارگاه ها و کلاس های  پرنده شناسی برای شهروندان و باشگاه پرنده نگری فعالیت می کند.

آنچه در زیر می خوانید گفت‌وگو با مدیرعامل موسسه پرنده شناسی آوای بوم است:

پرنده نگری چیست؟

پرنده نگری یک فعالیت تفریحی و شاخه ای از اکوتوریسم یا گردشگری منطبق بر طبیعت است که متأسفانه در کشور ما به آن توجه چندانی نشده و در سال های گذشته کم‌رونق بوده است، در حالی که در اغلب کشورها به عنوان یک فعالیتِ شناخته شده، به جذب گردشگران می پردازند و در دنیا تحت عنوان «Birdwatching» شناخته می‌شود.

فعالیت های پرنده نگری در ایران از چه تاریخی و در کدام شهرها آغاز شده است؟

در ایران فعالیت های پرنده نگری از سال های ۸۲ و ۸۳ با تشکیل باشگاه و انجمن های مرتبط با آن در تهران آغاز شده و پس از آن در شهرهای مریوان، اصفهان و شیراز ادامه یافت، البته مرکز پرنده نگری اصفهان که با همکاری انجمن پرنده شناسان آوای بوم وشرکت توسعه مجتمع‌های سیاحتی، فرهنگی و ورزشی سپاهان وابسته به شهرداری اصفهان تشکیل شده، اولین مرکز پرنده نگری کشور است که البته پیش از آن نیز سایت های پرنده نگری وجود داشته است.

برای پرنده نگری به چه تجهیزاتی نیاز داریم؟

هر گردشگر برای پرنده نگری باید یک دوربین دوچشمی، دوربین عکاسی و کتاب راهنما را به همراه داشته باشد که پس از رفتن به محیط های طبیعی و یافتن پرندگان، با دوربین دوچشمی مشخصات آن را یادداشت کرده و در کتاب راهنمای خود مشخصات پرنده را پیدا کند.

موسسه پرنده شناسی آوای بوم با چه هدفی تاسیس شده است؟

از تأسیس موسسه پرنده شناسی آوای بوم، نزدیک به سه سال می‌گذرد و در چهار بخش تیمار و رهاسازی پرندگان وحشی، همکاری در پروژه های علمی و تحقیقاتی مربوط به حفاظت از پرندگان وحشی، برگزاری کارگاه ها و کلاس های متنوع پرنده شناسی برای شهروندان و باشگاه پرنده نگری فعالیت می کند.

در مرکز پرنده نگری اصفهان چه خدماتی ارایه می‌شود؟

برگزاری کلاس های پرنده شناسی و پرنده نگری برای رده های مختلف سنی از کودکان تا بزرگسالان، برپایی تورهای نیم روزه یا یک روزه پرنده نگری در سطح شهر، استفاده از روش های استاندارد جذب پرندگان به منظور حفظ گونه های مختلف آنها از جمله فعالیت های مرکز پرنده نگری در اصفهان است.

هر فرد با پرداخت چه هزینه ای می تواند از خدمات مرکز پرنده نگری اصفهان استفاده کند؟

درحال حاضر در اصفهان مشاوره های لازم برای پرنده نگری به صورت رایگان ارایه می‌شود، البته شرکت در تورهای نیم روزه صبح و عصر با توجه به اینکه مراجعان در ابتدا بین ۱۵ تا ۲۰ دقیقه در خصوص چگونگی کار با دوربین دو چشمی و پرنده نگری آموزش می‌بینند و پس از آن هر فرد یک دوربین دو چشمی تحویل گرفته و در گروه های پنج تا ۱۰ نفره به همراه یک راهنما تقسیم می‌شوند و ضمن کوهپیمایی در منطقه گردشگری صفه، به تماشای پرندگان می‌پردازند که دو تا سه ساعت زمان خواهد برد، ۱۵ هزارتومان به ازای هر فرد دریافت می‌شود.

چه روش هایی برای جذب پرندگان در دنیا وجود دارد؟

در دنیا برای جذب و تماشای پرندگان از دو روش "فیدر" و "نست باکس" استفاده می شود که "فیدر" وسیله ای برای قرار دادن غذا در آن است که برای جذب پرندگان استفاده می شود و ابعاد مشخصی دارند و نمی توان آن ها را در هر اندازه ای ساخت، ضمن اینکه غذایی که درون آن ها ریخته می‌شود باتوجه به نوع هر پرنده متفاوت است البته پرندگان نباید به هیچ عنوان متوجه بشوند که فیدرها به وسیله انسان ها ساخته و نصب می‌شوند چراکه ممکن است از آن ها دوری کنند.

نست باکس ها چیست؟

"نست باکس" یا همان جعبه لانه سازی پرندگان، یکی از روش های بسیار قدیمی و موثر در جذب پرندگان است که به صورت جعبه هایی ساخته می‌شوند تا پرندگان بتوانند در آنجا لانه های خود را بسازند در واقع از این طریق فضایی در اختیار پرندگان قرار داده می‌شود تا بتوانند به راحتی در آنجا زندگی کنند. نست باکس ها بیش از صد سال پیش در کشورهایی مانند انگلستان به‌کاربرده می شد و امروزه نیز پس از بررسی های میدانی مشخص شده است که هر پرنده برای آنکه بتواند لانه سازی کند به چه ابعادی نیاز دارد.

برای ساخت نست باکس ها باید به چه نکاتی توجه کرد؟

پرندگان از آنچه که ما فکر می کنیم باهوش تر و دقیق تر هستند بنابراین در ساخت هر نست باکس علاوه بر توجه به ابعاد متناسب، باید به جنس مناسب آن نیز نیز توجه کرد زیرا جنس آن باید کاملا طبیعی باشد و در ساخت آن باید از چوب ها یا الیاف طبیعی استفاده شود و به هیچ عنوان نباید از الیاف فلزی یا پلاستیکی در ساخت این جعبه ها استفاده کرد، این موضوع دقیقا همان نکته ای است که برخی از مسوولان به آن توجه ندارند و در برخی از شهرها تعداد بسیاری لانه پرنده وجود دارد که خالی هستند.

نست باکس های نصب شده در کوه صفه، ویژه چه پرندگانی است؟

چکاوک بزرگ، دم سرخ معمولی، مگس گیر خالدار و گنجشگ های خانگی از جمله پرندگان آوازخوانی هستند که در شهر اصفهان یافت می‌شوند بنابراین نست باکس های ساخته شده توسط موسسه آوای بوم نیز متناسب با این پرندگان ساخته و و در کوه صفه نصب شده اند.

نسل امروز ایران تا چه اندازه با پرندگان آشنایی دارند؟

واقعیت است که در ایران علی‌رغم وجود پیشینه تاریخی چند هزارساله در خصوص ارتباط نزدیک انسان و پرنده، اما جامعه طی ۵۰ سال اخیر فاصله زیادی با پرندگان گرفته اند به‌طوری‌که مثلا وقتی یک پرستو از بالای سر فرزندان ما عبور می‌کند آنها نمی ‌توانند تشخیص دهند که این پرنده، گنجشک خانگی نبوده است.

دوری مردم از پرندگان چه تأثیراتی در پی داشته است؟

دوری مردم از پرندگان باعث شده آنها را از شهر خارج کنند به‌طوری‌که امروزه در برخی از خانه ها حتی اگر حفره کوچکی وجود داشته باشد آن را پر می کنند تا مبادا گنجشکی در آنجا لانه بگذارد، در حالی در گذشته لک لک ها بر سقف پشت بام ها لانه می‌ساختند و حتی مردم برای خراب نکردن این لانه ها، خانه های خود را دو طبقه نمی‌ساختند اما امروز شرایط برعکس شده است.

بهترین راهکار برای ارتباط موثر با پرندگان چیست؟

تنها راهکاری که در شرایط فعلی می‌توانیم برای نزدیکی دوباره به پرندگان ارایه کنیم، این است که توجه و ارتباط خود را با این موجودات افزایش دهیم، البته به طورحتم پرنده نگری بهترین مسیری است که می‌توانیم در پیش بگیریم چراکه مردم با پرندگان بیشتر آشنا شده و به عدم حضور آنها در شهر، حساس تر خواهند شد.