حالا که تحریم‌های اقتصادی علاوه بر مشمول مرور زمان شدن به اوج خود رسیده، اهمیت صادرات غیرنفتی بیش از هر زمان دیگری مشهود است. با این حال در همین دوران که حمایت از صادرات و ادعای حمایت از آن به طور مداوم از سوی مسئولان به گوش می‌رسد، بیشترین ناهماهنگی‌ها و رفتارهای ضد صادراتی نیز دیده می‌شود.
استان فارس مزیت‌های صادراتی فراوانی دارد و در برخی از محصولات مانند شیرین بیان و انجیر دارای شهرت جهانی است و در حال حاضر 90 درصد انجیر صادراتی کشور از این استان تامین می‌شود. در گفت‌وگو با رئیس انجمن ملی انجیر ایران به آسیب‌شناسی صادرات این محصول پرداختیم.
تولید و صادرات انجیر دو حلقه متصل به هم
کمال یداللهی با بیان اینکه در زمینه انجیر دو مطلب وجود دارد یکی تولید انجیر که یک سری مسائل و مشکلاتی دارد و دیگری فرآوری و صادرات انجیر، این دو موضوع دو مقوله جداگانه ولی به هم پیوسته هستند، می‌گوید: تولید انجیر ایران خیلی بیشتر از مصرف سرانه آن در کشور است و بخش زیادی از آن صادر می‌شود بنابراین اگر صادرات رونق داشته باشد انجیر به قیمت مناسب از انجیرکار خریده می‌شود اگر در صادرات مشکلی به وجود بیاید قطعا تولیدکننده ضرر می‌کند زیرا بازاری ندارد.
وی در توضیح نوع انجیرهای صادراتی ایران می‌افزاید: خیلی‌ها فکر می‌کنند انجیری که صادر می‌شود انجیر درجه یک است در صورتی که این طور نیست در واقع انجیر صادراتی ایران انجیری است که در داخل خیلی خواهان ندارد و از مرغوبیت پایین‌تری برخوردار است. پس مهم این است که ما بتوانیم صادرتمان را رونق دهیم تا بخشی از انجیر که در داخل کشور بازار ندارد به سایر کشورها صادر شود.
سخت‌گیری مشتریان اروپایی سد راه صادرات انجیر ایران
رئیس انجمن ملی انجیر ایران با تاکید بر اینکه ذائقه کشورهای مختلف متفاوت است و هر بازاری یک نوع انجیر را می‌پسندد، می‌گوید: یک سری کشورها مثل کشورهای اروپایی انجیر لوکس می‌پسندند که به دلیل شرایط سختی که در بحث قرنطینه و گواهی‌های بهداشت و سلامت دارند به سختی می‌توان به آن کشورها صادرات انجام داد ولی عمده صادرات انجیر ایران به کشور چین است و کشور چین هم انجیرهایی را می‌پسندد که در داخل ایران بازار آن چنانی ندارد.
ضرر تجار ایران از تعرفه 39 درصدی چین بر واردات انجیر
یداللهی با بیان اینکه بازار اکثر صادرکننده‌های انجیر ایران، کشور چین است ولی متاسفانه نمی‌توانند انجیر را به صورت مستقیم به این کشور صادر کنند چون چین برای واردات انجیر تعرفه 39 درصدی در نظر گرفته که 30 درصد آن تعرفه گمرکی و 9 درصد مالیات بر ارزش افزوده است، عنوان می‌کند: وقتی این تعرفه به قیمت انجیر اضافه شود قیمت آن خیلی بالا می‌رود و عملا در چین بازار فروش ندارد.
وی با بیان اینکه خیلی از صادرکنندگان ما مجبور هستند که این کالا را از کشور ثالث وارد چین کنند، می‌گوید: وقتی این کالاها به این صورت وارد چین شود به عنوان کالای قاچاق لحاظ می‌شود و سال گذشته هم خیلی از صادر کنندگان ما به خاطر این موضوع ضرر هنگفتی کردند و کالاهای آنها در چین مصادره شد.
ضرورت تعیین تعرفه ترجیحی با چین برای صادرات انجیر
رئیس انجمن ملی انجیر ایران با بیان اینکه ما بارها از وزارت امور خارجه و وزارت صمت درخواست کردیم که با کشور چین رایزنی شود تا تعرفه گمرکی را برای کالایی مثل انجیر پایین بیاورند یا تعرفه ترجیحی در نظر بگیرند تا صادرکنندگان ما از این طرف با تعرفه کمتری انجیر را صادر کنند و از آن طرف با قیمت مناسب انجیر را از انجیرکاران خریداری کنند خاطرنشان می‌کند: تاکنون موفق به حل این مشکل نشده‌ایم.
لزوم ساماندهی کارت‌های بازرگانی یک بار مصرف
وی با بیان اینکه مسئله دیگری که در صادرات انجیر وجود دارد این است که برخی از افراد برای انجام صادرات از کارت‌های یک بار مصرف استفاده می‌کنند و این مسئله برای صادرات ما بسیار خطرناک است، می‌گوید: اگر کالایی بدون برند صادر شود و در کشور مقصد مشخص شود که یکی از آفات را دارد کل انجیر ایران ضربه می‌خورد زیرا آنها نمی‌گویند محصول فلان صادرکننده مشکل دارد بلکه می‌گویند انجیر ایران آفت دارد و این برای صادرات کل انجیر ایران بسیار خطرناک است.
یداللهی با بیان اینکه خیلی از صادرکنندگان ما هزینه‌های زیادی کردند و برای محصول خود گواهی بهداشت، سیب سلامت دریافت کردند و با رعایت تمام اصول بهداشتی صادرات انجام می‌دهند اما عده‌ای با کارت‌های بی‌نام و نشان و یک بار مصرف کالایی را صادر می‌کنند و اگر این کالا در یک کشور ثالث رفت و مشکلی برای آن پیش آمد همه کالاهای برند ایران زیر سوال می‌رود می‌افزاید: یکی از دغدغه‌های صادرکنندگان ما ساماندهی این موضوع است.
راه‌اندازی سایت بین‌المللی انجمن ملی انجیر برای یافتن بازارهای جدید
رئیس انجمن ملی انجیر ایران می‌گوید: ما برای انجیر به دنبال یافتن بازارهای دیگری به غیر از بازار چین هستیم زیرا اگر بحث رقابت پیش بیاید قطعا کیفیت کالاها بالاتر می‌رود و محصول انجیر ایران را با قیمت بهتری به فروش می‌رسد در همین راستا سایت بین‌المللی انجمن ملی انجیر راه‌اندازی شده است.
یداللهی با بیان اینکه این سایت از اول مهرماه شروع به فعالیت کرده است، می‌افزاید: این سایت کمک کرده که ما با محققان دانشگاه‌های مختلف دنیا در ارتباط باشیم و از علم روز دنیا در زمینه تولید، فرآوری و صادرات انجیر بهره‌مند شویم همچنین با کشاورزان نقاط مختلف دنیا نیز تبادل تجربیات کنیم.
یداللهی که معتقد است ایران با توجه به میزان تولید انجیر توانایی برطرف کردن نیاز سایر نقاط دنیا را دارد می‌گوید: کشورهای دیگری هم در بحث انجیر رقیب ما هستند از جمله ترکیه که در زمینه صادرات محصولات کشاورزی پیشرفت زیادی داشته و قطعا اگر ما نتوانیم خودمان را در بازار نگه داریم بازارهای صادراتی خود را که بازرگانان چندین سال برای آن زحمت کشیدند از دست می‌دهیم پس مهم است که بتوانیم در زمینه نگه داشتن بازارهای قدیمی خوب عمل کنیم.
از دست رفتن بازارهای صادراتی با تصمیمات غیرکارشناسی
رئیس انجمن ملی انجیر ایران با بیان اینکه علاوه بر این معضلات یک سری مشکلات نیز در داخل کشور وجود دارد که صادرکنندگان را خیلی اذیت می‌کند می‌گوید: بحث قوانین دست و پا گیر و برگشت ارز حاصل از صادرات از جمله این مشکلات است با وجود اینکه سال 97 مسئله تعهد ارزی مطرح نبود ولی سال گذشته به یک باره بانک مرکزی اعلام کرد صادرکنندگان باید ارز مربوط به صادرات سال 97 را بازگردانند که همین موضوع باعث شد که خیلی از تجار با مشکل روبه‌رو شوند.
وی می‌افزاید: صادرکننده‌ای که سال 97 ارز را با قیمت دولتی 4200 تومان فروخته و هزینه کرده الان باید با قیمت چندین برابر در بازار آزاد بخرد و به بانک مرکزی بدهد این صادرکننده واقعا متضرر می‌شود و کسانی که نتوانستند ارز خود را برگردانند کارت‌هایشان مسدود شد و همین صادرکنندگان چون نتوانستند صادراتی انجام دهند بازارها و مشتریان خود را از دست دادند.
یداللهی با بیان اینکه تصمیمات خلع‌الساعه و غیرکارشناسی که گرفته می‌شود عملا سبب از دست رفتن بازارهای صادراتی ایران می‌شود، می‌گوید: تصمیمات باید کارشناسی شده و از پایین به بالا باشد و اگر قرار است در کشور درباره موضوعی تصمیم گرفته شود از دست‌اندرکاران آن موضوع نظرخواهی شود قطعا با این کار تصمیمی مناسب گرفته می‌شود.
صدور گواهی‌های مورد نیاز صادرات انجیر در استهبان
وی بحث قرنطینه و دریافت گواهی بهداشت را یکی دیگر از مشکلات صادرکنندگان انجیر فارس عنوان و بیان می‌کند: صادرکنندگان ما در مراجعه به گمرک شهید رجایی در بحث قرنطینه و دریافت گواهی بهداشت دچار دردسر می‌شدند و با رایزنی‌هایی که با گمرک انجام شد قرار بر این شد که گواهی سلامت، قرنطینه و غیره در شهرستان استهبان صادر و بار انجیر فارس بدون معطلی در گمرک شهید رجایی بارگیری شود.
رئیس انجمن ملی انجیر ایران با بیان اینکه علاوه بر فارس خیلی از استان‌های دیگر در زمینه تولید انجیر فعال هستند به همین دلیل از دیگر استان‌ها درخواست می‌کنیم که به این انجمن بپیوندند، می‌افزاید: اگر استان‌های دیگر نیز به عضویت انجمن ملی انجیر درآیند می‌توانند از خدمات، امکانات و اطلاعات این انجمن بهره‌مند شوند.
کشاورزها برای بازاریابی محصولات به سمت تعاونی‌ها بروند
وی با بیان اینکه یکی از کارهایی که مغفول مانده و به آن توجه نشده این بوده که کشاورزها کالاهای خود را از طریق تعاونی بازاریابی نکرده‌اند بنابراین نیاز است که کشاورزها و باغداران به سمت تعاونی‌های خود بروند، عنوان می‌کند: یکی از دغدغه‌های کشاورزها و باغداران این است که کالای آنها را واسطه‌ها با قیمت ارزان می‌خرند و پول خرید محصول را دیر پرداخت می‌کنند به اعتقاد من این مشکل به خاطر این رخ داده که کشاورزان به صورت فردی کالاهای خود را در بازار عرضه می‌کنند و واسطه‌ها و دلال‌ها کالا را در زمان برداشت با قیمت کم از آنها می‌خرند و دقیقا یک ماه بعد اگر کشاورز بخواهد همان کالا را بخرد باید با قیمت دو سه برابر بخرد.
رئیس انجمن ملی انجیر با بیان اینکه اگر کشاورزها برای عرضه و بازاریابی محصولاتشان با تعاونی‌های خودشان وارد قرارداد شوند قطعا محصول آنها با قیمت مناسب به فروش می‌رسد، می‌افزاید: این عیب وجود دارد که کشاورزان به سمت تعاونی نمی‌روند پس نیاز است که کشاورزها با تعاونی‌ها ارتباط بیشتری داشته باشند.
وی می‌افزاید: البته از آن طرف هم تعاونی‌ها باید مقداری توانمند‌تر شوند که بتوانند برای کشاورزانشان بازاریابی کنند.
یداللهی در پاسخ به سوال ما درباره راه‌اندازی تعاونی انجیرکاران در فارس می‌گوید: نیاز به راه‌اندازی یک تعاونی برای تنها یک محصول نیست زیرا در حال حاضر در استهبان تعاونی باغداران فعال است که کل خدمات انجیر را انجام می‌دهد.
وی با بیان اینکه تعاونی باغداران تمام محصولات باغی اعم از پسته، انار، مرکبات، انجیر و غیره را پوشش می‌دهد و قدمت بیست و چند ساله دارد تاکید می‌کند: اگر قرار باشد برای هر محصول یک تعاونی تشکیل دهیم کشاورز و باغدار سردرگم می‌شود و این کار عملا بی‌اعتمادی کشاورز را به دنبال دارد.
