ساتبیز نیویورک ۲۰۲۵: آزمونی برای بازار هنر معاصر

محمدعلی حسینمردی: حراج اخیر ساتبیز نیویورک در ماه می‌ ۲۰۲۵، بیش از آنکه تنها یک رویداد فروش آثار هنری باشد، به یک آزمون کلیدی برای سنجش وضعیت کنونی بازار هنر معاصر و رفتار خریداران جهانی تبدیل شد. در فضایی که همچنان سایه نوسانات اقتصادی و تحولات ژئوپلیتیکی بر بازار هنر سنگینی می‌کند، این حراج توانست تصویری چندلایه و ظریف از پویایی‌های امروز بازار ارائه دهد.

ترکیب آثار و نشانه‌های بازار

در این حراج، حدود ۶۰ درصد آثار به دسته فیگوراتیو و رئالیستی اختصاص داشتند و ۴۰ درصد باقی‌مانده شامل آثار آبستره بودند. این نسبت، روندی را تأیید می‌کند که در سال‌های اخیر نیز به چشم خورده است: بازار همچنان به آثاری که روایتگری تصویری روشن‌تری دارند، علاقه‌مند است. چنین آثاری نه‌تنها مخاطب عام‌تر را جذب می‌کنند، بلکه در یک فضای رقابتی، ظرفیت بالاتری برای بازگشت سرمایه به خریداران خصوصی دارند.

پیامدهای فروش و عدم‌فروش

در میان فروش‌های موفق حراج شبانه ساتبیز، آثاری از هنرمندانی چون پابلو پیکاسو و جورجیا اکیف با تخمین قیمت 12 تا 18 میلیون دلار برای اثر Homme assis و 8 تا 12 میلیون دلار برای اثر Leaves of a plant از اکیف به چشم می‌خورد؛ دو هنرمندی که آثارشان علاوه بر جسورانه‌بودن از شهرت خوبی برخوردار هستند. این نشان می‌دهد بازار همچنان برای هنرمندانی که موقعیت تثبیت‌شده دارند و در عین حال پاسخ‌گوی دغدغه‌های امروزین هستند، اعتبار ویژه‌ای قائل است.

در نقطه مقابل، عدم‌ فروش سردیسی برنزی از جاکومتی با وجود سابقه این هنرمند در رکوردشکنی‌های قبلی، یک نشانه هشداردهنده بود. این مجسمه با قیمت برآوردی 70 میلیون دلار ارائه شد و در نهایت بدون خریدار باقی ماند. البته اثر دیگری از همین هنرمند با تخمین قیمت بین چهار تا شش میلیون دلار بود که به فروش رسید. تحلیلگران این ناکامی را به رویکرد محتاطانه‌تر خریداران نسبت به قیمت‌های بالا خصوصا در بی‌ثباتی اقتصادی نسبت دادند.

حضور جهانی و تغییر در ذائقه‌ها

یکی از وجوه مهم این حراج، حضور پررنگ خریداران آسیایی بود. مجموعه‌داران آسیای جنوب شرقی و کشورهای عربی، نقش محوری خود را در بازار جهانی هنر تثبیت کردند. این در حالی است که خریداران آمریکایی و اروپایی نیز در صحنه حاضر بودند، اما به نظر می‌رسد رشد اقتصادی در برخی مناطق آسیایی و علاقه‌مندی به نمادهای فرهنگی غرب، یک پل مهم میان شرق و غرب در بازار هنر امروز ایجاد کرده است.

تقابل بازار اولیه و ثانویه

شاید مهم‌ترین نکته تحلیلی این حراج، تضاد میان رفتار خریداران در بازار ثانویه (حراج‌ها) و بازار اولیه (نمایشگاه‌ها و آرت‌فرها) باشد. در همان ماه، آثار جف کونز در فریز نیویورک با موفقیت عظیمی به فروش رفتند – سه میلیون دلار برای مجسمه‌های هالک- این امر نشان می‌دهد که بستر و زمینه ارائه آثار، حتی برای هنرمندان تثبیت‌شده، نقشی تعیین‌کننده در فروش دارد. خریداران امروز به‌دنبال نه‌فقط کیفیت هنری، بلکه تجربه خریدی شخصی‌سازی‌شده و فرصت‌های خاص برای ارتباط مستقیم با اثر و هنرمند هستند.

بازاری محتاط، اما زنده

حراج اخیر ساتبیز نیویورک ثابت کرد که بازار هنر معاصر، با وجود همه چالش‌های اقتصادی و فرهنگی، هنوز سرشار از انرژی و پتانسیل است. اما در این بازار، کیفیت اثر تنها بخشی از معادله است؛ موقعیت ارائه، دقت در قیمت‌گذاری و شناخت دقیق‌تر از ذائقه‌ها و حساسیت‌های مخاطبان، بیش از هر زمان دیگری اهمیت یافته است. برای هنرمندان، گالری‌ها و خریداران، این حراج پیامی روشن داشت: موفقیت، در ترکیب دقیق هنر و استراتژی نهفته است.