گودالی برای صنایع

شرق: در پی قطع انرژی شهرک‌های صنعتی، واحدهای تولیدی این شهرک‌ها تا اطلاع ثانوی تعطیل شدند. این در حالی است که هنوز زیان هشت میلیارد دلاری تعطیلی‌های یک یا چند روز در هفته آنان در نیمه اول سال جبران نشده است. در چنین شرایطی، شورای هماهنگی شهرک‌های صنعتی کشور نیز هشدار داده‌اند که در صورت ادامه این روند، سودشان تا 30 درصد کاهش می‌یابد و کارگران زیادی بیکار می‌شوند. آنها از دولت خواسته‌اند برای قطع این زنجیره بحران، یک میلیارد دلار برای تأمین انرژی‌شان از طریق احداث نیروگاه‌های پارک تأمین شود. با‌این‌حال محمد بحرینیان، فعال صنعتی و پژوهشگر توسعه، از چند سال پیش دولت سالانه تقریبا یک میلیون اشتراک جدید برق اضافه کرده و حالا باید از او و مجلس پرسید چرا هیچ‌ برنامه‌ای برای تأمین تقاضایی که ایجاد کرده نداشته‌ است؟

صنایع گرفتار چالش برق

چالش برق چند روزی است که شهرک‌های صنعتی را به تعطیلی کامل کشانده است. پیش‌تر شرکت توزیع برق به شهرک‌های صنعتی اعلام کرده بود دو روز در هفته برقشان قطع خواهد شد، اما از روز 24 آذرماه به غالب این شهرک‌ها اعلام شد که به دلیل کمبود شدید انرژی، برق آنها به صورت کامل آن هم تا «اطلاع ثانوی» قطع خواهد بود. این اطلاعیه را ابتدا کانال شهرک صنعتی شمس‌آباد منتشر کرد و خیلی زود برای سایر شهرک‌های صنعتی کشور مثل شکوهیه، ایوانکی، مازندران و... نیز اطلاعیه‌های مشابه‌ ارسال شد. براساس شنیده‌ها از بیشتر شهرک‌های صنعتی، ظاهرا شرکت‌های حاضر در این شهرک‌ها‌ باید فعالیت تولیدی خود را حداقل تا آخر هفته جاری متوقف کنند.

قطع طولانی‌مدت برق شهرک‌ها برای اولین بار است که رخ می‌دهد و صنایع را به‌شدت نگران کرده است. تا آنجا که آنها در بیانیه‌ای هشدار داده‌اند در صورت ادامه این روند، به‌زودی به کاهش 30‌درصدی سود خالصشان می‌رسند. پیش از این هم گزارش سازمان بورس حاشیه سود خالص صنایع منتخب بازار سرمایه در تابستان ۱۴۰۱ را معادل ۱۹.۲ درصد و در تابستان ۱۴۰۲ معادل ۱۶.۷ درصد نشان داده بود و حالا آمارها می‌گوید تابستان امسال، در پی قطعی‌های چند روز در هفته، این سود به ۱۳.۶ درصد کاهش یافته است.

در همین راستا شورای هماهنگی شهرک‌های صنعتی کشور، سیاست‌گذاران و سازمان‌های متولی را به اجرای ماده ۲۵ قانون بهبود مستمر فضای کسب‌و‌کار ارجاع داده‌ است؛ قانونی که می‌گوید: «واحد‌های تولیدی و صنعتی نباید در اولویت قطعی برق قرار بگیرند». این شورا همچنین پیشنهاد داده‌ برای مدیریت اصولی مسئله ناترازی برق و برای مشارکت صنایع در رفع این مشکل، دولت با اختصاص اعتبار یک میلیارد دلاری به صنایع، سرمایه لازم احداث نیروگاه‌های پاک اختصاصی در مجاورت شهرک‌های صنعتی را فراهم کند و تأسیس این نیروگاه‌ها جزء تعهدات شرکت شهرک‌های صنعتی باشد.

‌زیان هشت میلیارد دلاری تابستان جبران نشد

ادامه انتقادات به قطع برق شهرک‌های صنعتی محسن نقاشی، دبیر فدراسیون تشکل‌های صنایع غذایی کشاورزی ایران نیز در گفت‌وگو با ایلنا این خبر را تأیید کرده که کارخانجات شهرک‌های صنعتی باید حداقل تا پایان هفته دست از فعالیت بردارند و طی هفته جاری هیچ‌گونه فعالیتی نداشته باشند. او تأکید کرده‌ این موضوع به‌زودی مشکلات زیادی را برای واحدهای تولیدی به وجود می‌آورد و منجر به بی‌کاری چشمگیری از جامعه کارگری خواهد شد.

علاوه‌بر او، دبیر کمیته شهرک‌های صنعتی کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی ایران نیز در گفت‌وگو با فارس خبر قطعی را تأیید کرده و گفت اغلب واحدهای صنعتی شهرک‌های صنعتی را واحدهای کوچک و متوسط تشکیل می‌دهند که فاقد ژنراتور هستند، بنابراین با قطع برق شهرک‌های صنعتی فعالیت واحدهای صنعتی کوچک و متوسط هم متوقف می‌شود. او در ادامه به شهرک صنعتی عباس‌آباد اشاره کرده که دارای دو هزارو 200 واحد صنعتی است که ۸۰ درصد آن صنایع کوچک و متوسط و بقیه آن نیز صنایع بزرگ است. به گفته او، در این شهرک صنعتی ۵۰ هزار نفر اشتغال دارند و واحدهای صنعتی‌اش دارای تعهداتی به صنایع هستند که با قطع برق قادر به تولید و تحویل سفارشات خود نیستند. پس به دنبال این مسئله صنایع بزرگ هم دچار مشکل می‌شوند.

آن‌طور‌که این صنعتگر گفته، قطع برق شهرک‌های صنعتی در نیمه اول سال یک روز و نهایتا دو روز در هفته بوده و هنوز خسارت آن جبران نشده است. بنابر توضیحات دبیر کمیته شهرک‌های صنعتی کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی ایران، زیان ناشی از قطع برق شهرک‌های صنعتی کل کشور در نیمه اول امسال بر‌اساس آمار مرکز پژوهش‌های اتاق ایران هشت میلیارد دلار بوده است.

‌کاهش دو درجه‌ای دمای مصرف چاره نیست

در ادامه سیل انتقادات به قطعی برق دائمی شهرک‌های صنعتی، امامی رئوف، دبیر انجمن صنایع نساجی ایران نیز به تسنیم خبر داده‌ این اقدام رویه تولید در زنجیره صنعت نساجی را با مشکل جدی مواجه کرده است و حتی واحدهایی که پیش از این نسبت به خرید ژنراتور هم اقدام کرده بودند، اکنون به‌دلیل عدم تأمین گاز و گازوئیل با مشکل انرژی مواجه هستند.

به گفته او، هنوز چند ماهی از قطعی‌های برق در تابستان نگذشته بود که افزایش تعرفه‌های برق و عطف‌به‌ماسبق‌کردن آن از ابتدای سال مطرح شد و عملا واحدهای تولیدی را به چالش جدی کشاند و هنوز پیگیری‌های جبران خسارت و عدم‌النفع قطعی‌های برق به نتیجه نرسیده بود که بازار ارز مبادله راه‌اندازی شد و هم‌زمان با این اتفاقات شاهد اخطارهای جدید قطع برق و گاز در استان‌های مختلف هستیم که فشار جدید و جدی بر واحدهای تولیدی است و در این بین مسئولیت مدیریت این شرایط بر عهده وزارتخانه‌های اقتصادی دولت است و قطعا کاهش دو درجه دمای مصرف چاره این نابسامانی نیست. کما‌اینکه بلافاصله پس از پویش مذکور ابلاغ‌های قطعی برق واحدهای صنعتی در استان‌های مختلف صادر شده است. رئوقی همچنین گفت: «اگرچه اکنون همه فعالان اقتصادی این ناترازی انرژی را پذیرفته‌اند و نسبت به حل آن تردیدی نیست، ولی نگاه دولت نسبت به تعیین تعرفه و عدم تأمین برق و انرژی مورد نیاز بخش خصوصی و صدور اخطاریه و قطعی‌های طولانی‌مدت نه‌تنها دردی از دردهای تولید و ناترازی انرژی دوا نمی‌کند، بلکه در نهایت تیشه به ریشه تولید و تولیدکننده و خیل عظیم شاغلان صنعتی خواهد زد».

5.7 هزار میلیارد تومان زیان روزانه قطع  برق به صنایع

چند ماه پیش، زمانی که تعطیلی فعالیت شهرک‌های صنعتی به دو روز در هفته کشیده شده بود، محمد بحرینیان، پژوهشگر توسعه، در گفت‌وگویی با یک سایت خبری گفته بود‌ زیان روزانه این صنایع پنج هزار‌و 715 میلیارد تومان است. اما حالا که تعطیلی و قطع انرژی این شهرک‌ها هرروزه شده، در گفت‌وگویش با «شرق» توضیح می‌دهد عددی که مرداد‌ماه اعلام کرده بود، طبق قیمت‌های سال 1400 بود و برای بررسی مقدار زیان این روزها باید تورم سال‌های 1401، 1402 و 1403را هم لحاظ کرد. بنابراین قطعا امروز عدد زیان بسیار بیشتر از این است. او می‌افزاید: «ضمن اینکه آن عدد برای هر 24 ساعت بود، امسال در اواخر تابستان قطعی به سه روز در هفته و بعد یک هفته کامل رسید و حالا هم برای چند هفته قطعی در نظر گرفته شده است. قطعا مقصر این وضع دولت‌ها و مجالس هستند. یک سؤال بزرگ وجود دارد: شما به عنوان دولت و مجلس نباید قدرت آینده‌نگری داشته باشید؟ شمایی که قانون‌گذار و مجری قانون هستید! آمارهای سال 1400 خود وزارت نیرو به اضافه خبری که وزیر نیروی آقای رئیسی داده بودند و من کد خبرش را هم دارم، نشان می‌داد که در سال 1400 بیش از یک میلیون اشتراک جدید برای برق داده شد. طبق آماری که وزیر نیرو در هیئت دولت داده بود، در سال 1401 نیز 

یک میلیون ‌و خورده‌ای مجددا اشتراک جدید در بخش مسکونی، صنعت، کشاورزی و تجاری داده شده است. در سال 1402 نیز اوایل سال وزیر نیرو گزارش داد که حدود 900 هزار اشتراک دیگر هم اضافه شده. خب شما چه دولت و مجلسی هستید که اشتراک برق را می‌دهید ولی نمی‌گویید که برقی برای ارائه ندارید؟ بعد هم جوری می‌گویید ناترازی داریم و مردم را مقصر افزایش مصرف جلوه می‌دهید که تعجب‌برانگیز است! شما خودتان اشتراک دادید برای مصرف بدون اینکه پیش‌بینی کرده باشید که تأمین این تقاضای ایجاد‌شده از چه راهی باید باشد! بعد هم در چنین روزی چون می‌خواهید خرید محبوبیت کنید، برق خانگی و تجاری را قطع نمی‌کنید و سراغ صنایع می‌روید».

او ادامه می‌دهد: «‌در مشهد هم که قطعی صنایع دو روز بوده، حالا پیامک آمده که مصرف باید بشود 30 درصد! هر روز یک بازی زشتی را درمی‌آورند تا ناتوانی و عدم اهلیت وزرای دولت‌های پیشین و مجلس‌های پیشین را لاپوشانی کنند. البته الان هم مشخص نیست این وزرای فعلی اهلیت داشته باشند یا نه! وزرای صنعت پیشین باید می‌پرسیدند که وقنی توان تأمین نداریم، چرا مجوز صادر کردید یا پروانه ساختمان و اشتراک دادید؟ شما حتی آب هم نمی‌توانید تأمین کنید. پس علت این اقدام یا خرید محبوبیت است یا اینکه ذی‌نفعانی پشت ماجرا وجود دارند که نمی‌توانید با آنها برخورد کنید! اگر اشتباه نکنم، تنها در سال 1400، 15 هزار مگاوات تقاضای جدید ایجاد شده است ولی هیچ تدبیری برای پوشش این تقاضا ایجاد نشده».

‌این پژوهشگر می‌گوید: «ایده‌های عجیبی می‌دهند که در هیچ‌کجای دنیا مرسوم نیست. مثلا می‌گویند برق را از بورس بخرید. بسیاری از متولیان حتی آن‌قدر اهلیت ندارند که بدانند اقتصاد یعنی چه!».

او پیش‌بینی می‌کند‌ این وضعیت با شرایطی که شاهدیم نه‌تنها ادامه می‌یابد، بلکه بدتر هم خواهد شد. این پژوهشگر توسعه توضیح می‌دهد که طبق شنیده‌هایش، بسیاری مواقع روستاهایی گازکشی شدند که اصلا سکنه ندارند و حالا می‌شنویم از گاز صرفا برای گرم‌کردن آغل گوسفندان استفاده می‌شود یا بعضا مکان‌هایی برق‌کشی شده که مدت‌هاست تخلیه شده و خالی از سکنه است. چون فکری پشت هیچ‌یک از این کارها نیست و صرفا به دنبال جلب نظر عامه مردم و خرید محبوبیت بدون هیچ‌ برنامه‌ریزی هستند. او اعتقاد دارد که وقتی اولویت را گذاشته‌اند روی قطع برق صنایع تا در بخش خانگی قطعی نداشته باشیم، پس قاعدتا باید به بانک‌ها هم بگویند تا زمانی که صنایع تعطیل هستند بهره‌روی تسهیلاتشان را نگیرند، به تأمین اجتماعی هم بگویند در این تعطیلی‌ها هزینه بیمه کارگران را نگیرند، دولت هم مالیات این روزها را نگیرد. در غیر این صورت در واقع صنایع کشور را با بیچارگی روبه‌رو کردید تا محبوبیت مردمی بخرید. او ادامه می‌دهد: «بدتر اینکه شنیده‌ می‌شود در همین شرایط ماینینگ‌ها در ‌حال کار هستند برای تأمین ارز. این تماما ناتوانی در اداره اقتصاد است که وضع را از این بدتر و بدتر هم می‌کند. ماهیت اصلی مشکلات را یا نمی‌دانند یا چون عده‌ای ذی‌نفع هستند، ترجیح می‌دهند نپذیرند. تا وضع این باشد نه برق، نه آب، نه گاز و نه ارزمان درست نخواهد شد».