(تصاویر) حیوانات اینطور تاکسیدرمی می شوند

اگر تعداد گره‌های روی شاخ قوچ و گوزن و مرال کم‌باشند شستش خبردار می‌شود که حیوان شکارشده جوان و کم‌سن و سال بوده. 

اگر هم بندهای دندان‌های کرسی آهو به شمار بندهای دندان آهوی بالغ نرسد یا شکل جمجمه خرس و گرگ و پلنگ به شمایل جمجمه حیوانات پیر شباهتی نداشته باشد، باز هم دست شکارچی برایش رو می‌شود و سفارش تاکسیدرمی کردن شکار آنها را نمی‌پذیرد، اما مشتریان قدیمی او شکارچیان کارکشته‌ای هستند که مجوز شکار دارند و حیوانات ماده، پستانداران جوان و گونه‌های در حال انقراض را به دام نمی‌اندازند. استاد صفر رحیم نیا جزء ٢٣ تاکسیدرمیست مجاز کشور است که نیم قرن از ٧ دهه عمرش را به‌کار تاکسیدرمی جانوران گذرانده و حالا هم در گوشه دنجی از شهر کرج به ساخت مجسمه‌های پستانداران مشغول است:

از قوچ نر تا گوسفند فرانسوی

از همان ابتدای پله‌های تیز و باریک کارگاه بوی روغن دباغی به مشام می‌رسد. در میان حجم‌های فایبرگلاس بی‌پوست و موی حیواناتی که کنار دیوار تلنبار شده‌اند، از خرس ایستاده تا قوچ در حال تاخت و یوزپلنگ غران یافت می‌شود، اما از سال‌ها پیش که نسل این حیوانات در خطر انقراض قرارگرفته‌اند حجم‌های‌شان به‌کار استاد صمد نیامده و آنها را استفاده نکرده است.

در میان کل و قوچ‌های طاق و جفت تاکسیدرمی شده و آماده‌ای که وسط کارگاه به زیبایی دلبری می‌کنند، قوچ رشید شاخ بلندی که قد و بالای آن به طور کامل تاکسیدرمی شده خوب نشو و نما می‌کند. گوسفندی از نژاد فرانسوی که یکی از دامداران اصفهانی ١٠ سال پیش برای تاکسیدرمی به استاد صمد سپرده، هنوز انتظار می‌کشد تا صاحبش برای بردن او راهی کارگاه استاد شود و دستمزد او را هم بپردازد.

شکارهای رکورددار

روی دیوار چند سر قوچ شاخ بلند تاکسیدرمی شده نصب شده‌اند که شاید بزرگترین آنها در رکوردگیری جهانی شکارچیان برنده شود. پزشک نام و آوازه داری که از مشتریان ثابت استاد صمد است، هزینه‌ای هنگفت هزینه کرده تا این قوچ بزرگ را از جنگل‌های کشور آرژانتین شکار کند و اگر در جریان رکوردگیری شکارها رقیب بزرگ جثه‌تری نداشته باشد، حتما جایزه‌ای نفیس برای شکارچی اش به ارمغان می‌آورد، اما از جایزه میلیون دلاری آقای شکارچی رکورددار چیزی نصیب استاد صفر نمی‌شود و همان ٨-٩ میلیون تومانی که بابت دستمزد و هزینه کارش از مشتری اش می‌گیرد، تنها سهم او از سرخوشی آقای شکارچی خوش اقبال است.

تن پوشی برازنده

فریزر گوشه آشپزخانه پر از پوست قوچ و کل و آهوانی است که باید به نوبت به شکل و شمایل جانوران زنده درآیند. استاد صفر پشت می‌زش مشغول روغن زدن پوست قوچی است که یک ماه از نمک سود شدن آن گذشته و اگر نمک مدت بیشتری در لایه‌های آن بماند، شاید بعد از دباغی لطیف و منعطف از آب درنیاید. پوست این حیوان خوش قد و بالا تا به مرحله روغن زنی برسد، خوان‌های زیادی را پشت سر گذاشته و پس از این که با نمک و زاج و اسید دباغی شده، استاد تاکسیدرمیست با دستگاه تراش، چربی روی آن را خوب گرفته است.

حالا هم بعد از این که ٢٤ ساعت در روغن دباغی می‌ماند، آقا صفر باید با وصله کردن و پینه زدن پوست قوچ دیگری به پوست او، جای زخم گلوله و نقاط کم‌موی پوست حیوان را بپوشاند تا برازنده و بی‌نقص به نظر برسد. پوشاندن این پوست دباغی شده نرم بر روی حجم‌های فایبرگلاس کار آسانی نیست، ولی استاد صمد خوب می‌داند با سوزن چهارپهلویش چه قسمت‌هایی را بخیه بزند که این حجم بی‌جان مثل هیکل خوش فرم حیوانی زنده جلوه‌گری کند.

فوت‌وفن استاد تاکسیدرمیست

اگر استاد صمد بخواهد برای تندیس حیوان دم و دست وپا هم خلق کند، باید از مفتول‌های فلزی استفاده کند. چشم‌های وارداتی شیشه‌ای که استاد صمد در حفره‌های خالی حیوانات تاکسیدرمی شده قرار می‌دهد، برق چشم‌های درخشان حیوانات زنده را ندارند، دندان‌های پلاستیکی هم که در پوزه این جانوران جا می‌گیرندچندان پرهیبت نیستند، ولی نصب این چشم‌ها و دندان‌های حاضر و آماده از استاد وقت و انرژی چندانی نمی‌گیرد. تاکسیدرمیست کهنه‌کار معمولا شاخ شکارها را مدت‌ها قبل از موعد رخت پوشانی حجم‌ها، در دیگی پر از آب می‌جوشاند و استخوان‌های جمجمه را با آب ژاول و آمونیاک سفید می‌کند تا پس از چفت و بست شدن به حجم آماده گوشت داخل آنها نگندد.

شکار مجاز قاعده دارد

استاد تاکسیدرم ٣٠ سال در سازمان حفاظت محیط‌زیست به این حرفه مشغول بوده و تعداد زیادی از حیوانات تاکسیدرمی شده‌ای که در موزه پارک ملی گلستان نگهداری می‌شوند، به هنر او ماندگار شده‌اند، اما حالا که بازنشسته شده و برای دل خودش کار می‌کند، اغلب مشتریان او شکارچیانی هستند که مجوز شکار گرفته‌اند تا برای سرخوشی خود به شکار حیوانات بپردازند. البته به این شکارچیان مجاز هم از اول بهار تا آبان که فصل جفت‌گیری حیوانات است مجوز شکار داده نمی‌شود و آنها فقط در ۵ ماه پایانی سال می‌توانند حیوانات پیر نر گونه‌هایی را که در خطر انقراض نیستند شکار کنند.

استاد صمد می‌گوید: «طبیعت قواعد خودش را دارد و این قواعد بسیاری از اوقات خوشایند ما نیستند. حیوانی که پیر شده، در دوران پیری مستعد ابتلا به بیماری‌های مختلف هستند و محیط‌زیست را آلوده می‌کنند. این حیوانات مسن قدرت زادآوری کمی دارند، اما به مدد تجربه بالای خود در نبرد، از وارد شدن نر جوان به گله جلوگیری می‌کنند. شکار نرهای پیر کمک به رشد جمعیت گله و باعث سالم ماندن محیط‌زیست برای سایر حیوانات است و به همین دلیل شکار آنها مجاز شمرده می‌شود.»

شاگردان استاد

بسیاری از دست‌سازه‌های استاد قیمت‌های چند صد میلیونی دارند، اما اغلب شکارچیان ترجیح می‌دهند این آثار تاکسیدرمی شده را به‌عنوان سند مهارت خود در شکار نگهداری کنند. فرزندان استاد صمد به یادگیری هنر دشوار و پرزحمت او علاقه‌ای ندارند، اما او شاگردان زیادی تربیت کرده که بسیاری از آنها تاکسیدرمیست‌های ماهری شده‌اند.

منبع: همشهری