از تأمین مالی پلی تا فتح قله‌های جدید

همان‌طور که در گزارش‌های قبلی خواندیم، سرمایه‌گذاری روی استارتاپ‌ها در سال 2023 تعریف چندانی نداشت. بر اساس گزارش‌ها از شش فصل متوالی به نظر می‌رسد که عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سال 2023 به پایین‌ترین سطح رسید. در سه‌ماهه چهارم سال 2023 شاهد سوسوی امیدی بودیم و افزایش خیلی کمی را در سرمایه‌گذاری نسبت به سال‌های گذشته (تا سال 2021) دیدیم. البته این افزایش فقط 0.4 درصد بود.

علاقه سرمایه‌گذاران به کیفیت و کم‌شدن ریسک‌پذیری آنها، جذب سرمایه را سخت کرده است. در نتیجه استارتاپ‌های کمتری می‌توانند مراحل اولیه را پشت سر بگذارند و سرمایه جذب کنند؛ بنابراین رشد در استارتاپ‌ها خفه و رکود در سرمایه‌گذاری تشدید شده است. بسیاری از استارتاپ‌هایی که می‌توانند مراحل اولیه را پشت سر بگذارند تا مدت طولانی در حالت رکود و حتی نزول به سر می‌برند. زیرا بازار و سرمایه‌گذاران نمی‌توانند از ارزش‌گذاری‌هایی که این استارتاپ‌ها توانستند در سه سال گذشته به دست آوردند، پشتیبانی کند. در آن زمان سرمایه آزادانه در جریان بود و روی استارتاپ‌ها ارزش‌گذاری‌های بالایی انجام می‌شد. استارتاپ‌ها و شرکت‌هایی هم که سرمایه‌گذار دارند باید منتظر کوچک‌شدن حلقه سرمایه‌گذاران خود باشند. استارتاپ‌هایی که سرمایه‌گذاران زیادی دارند، باید خود را برای خروج سرمایه‌گذاران آماده کنند. اما استارتاپ‌های کوچک‌تری که حامیان کمتری دارند احتمالا مجبور به ادغام یا فروش می‌شوند.

عملکرد صندوق‌های خطرپذیر احتمالا تا زمانی که نرخ‌های بهره به میزان قابل‌توجهی کاهش نیابد، آهسته می‌ماند. نرخ‌های بهره پایین‌تر نقش بزرگی برای خروج وی‌سی ایفا می‌کنند، زیرا هزینه سرمایه را برای خریداران کسب‌وکارهای مخاطره‌آمیز کاهش می‌دهند و شرایط را برای رشد و درآمد مساعد می‌کنند. این گسترش چندگانه به بازار عمومی کمک می‌کند تا ارزش‌گذاری‌های خصوصی بالا را در خود بپذیرد، بنابراین شرکت‌های بیشتری می‌توانند از طریق عرضه اولیه سهام خارج شوند. بازار در آغاز سال 2024 خوش‌بینانه بود، زمانی که اقتصاددانان شش کاهش بالقوه نرخ بهره را از سوی فدرال رزرو (فدرال رزرو) پیش‌بینی کردند. اما این امیدها برای امسال از بین رفته است؛ زیرا تا ماه جولای هنوز هیچ کاهش نرخی رخ نداده است.

به هر حال سرمایه‌گذاری خطرپذیر و سرمایه‌گذاری بر استارتاپ‌ها در سال ۲۰۲۳ و بعد از آنها روندهای جالبی را دنبال کرد. چالش‌های بزرگ در تأمین مالی، بقای استارتاپ‌ها را به خطر انداخت و شرایط نامساعد اقتصادی معاملات سرمایه‌گذاری را به‌شدت کاهش داد. دسترسی سخت به سرمایه و کاهش ارزش‌گذاری‌ها استارتاپ‌ها را به دردسر انداخت. بااین‌حال استارتاپ‌ها از خود انعطاف نشان دادند. پلتفرم مدیریتی کارتا در آمریکا اخیرا گزارشی منتشر کرده و وضعیت بازارهای خصوصی را در سال 2023 بررسی کرده است. بر اساس این گزارش تأمین مالی در سال گذشته دنباله‌رو پنج روند اصلی بوده که در ادامه به مرور آنها خواهیم پرداخت.

 2023؛ سال کشتار استارتاپ‌ها

سال 2023 شاهد تعداد بی‌سابقه‌ای از شکست استارتاپ‌ها بود که می‌توان این مسئله را نشئت‌گرفته از فضای مالی نادرست دانست. طبق داده‌های کارتا مجموع تعطیلی استارتاپ‌ها در سال 2023 به 770 رسیده که نسبت به 467 شکست در سال 2022 افزایش یافته است. از زمانی که کارتا آغاز به کار کرد، این بیشترین تعدادی است که در تعطیلی استارتاپ‌ها به ثبت رسیده است. با این حال، رقم واقعی به احتمال زیاد حتی بالاتر است، زیرا بسیاری از تعطیلی‌ها به کارتا گزارش نشده است. شرایط سخت تأمین مالی، استارتاپ‌هایی را که در مراحل اولیه بودند و به سرمایه اولیه حیاتی برای شروع به کار نیاز داشتند، محروم کرد. درواقع ریشه مشکلات سرمایه‌گذاری در سال 2023 به سال قبل از آن برمی‌گردد. سرمایه‌گذاران در سال 2022 نتوانستند به سمت مدل‌های کسب‌وکاری کارآمد در زمان تغییرات بازارها حرکت کنند. این وضعیت دسترسی سخت به سرمایه، هزینه‌های غیرقابل‌انعطاف و رکورد در نرخ شکست را در سال 2023 ایجاد کرد و آن را به چالش‌برانگیزترین سال برای بقای استارتاپ‌های جدید تبدیل کرد.

سال نزول

از سال 2023 به عنوان سال نزول یاد می‌شود. با بدترشدن شرایط اقتصادی، شرکت‌ها در تمام مراحل با بازنشانی ارزش‌گذاری مواجه شدند. دور نزولی زمانی اتفاق می‌افتد که یک استارتاپ با ارزش کمتری نسبت به دور قبلی تأمین مالی می‌شود. اگرچه این اتفاق به روحیه استارتاپ‌ها آسیب می‌زند؛ اما همین دورهای تأمین مالی هم راه نجاتی برای استارتاپ‌ها محسوب می‌شوند. در تمام فصول سال 2023، بیش از 19 درصد معاملات سرمایه‌گذاری نسبت به سال 2018 نزولی بودند. این روند در طول سال ثابت ماند و 19.6درصد از معاملات سه‌ماهه چهارم دورهای نزولی بود.

برای استارتاپ‌ها، ارزش‌گذاری‌های پایین‌تر منعکس‌کننده چشم‌انداز رشد ضعیف‌تر است. بنیان‌گذاران دورهای تأمین مالی نزولی را دوست ندارند، اما اگر آن را نپذیرند ممکن است به ورشکستگی منجر شود. با پذیرش سرمایه کمتر و تضمین سرمایه، استارتاپ‌ها زنده می‌مانند تا یک روز دیگر بجنگند. بااین‌حال، مدیریت با کاهش حقوق خود مواجه است و باید اعتماد را بازسازی کند، زیرا کارکنان شاهد ازبین‌رفتن ارزش مالی کسب‌وکار هستند.

2023 ثابت کرد ارزش‌گذاری‌ها نمی‌توانند برای همیشه از گرانش اقتصادی سرپیچی کنند. علی‌رغم ضربه به روحیه، دورهای نزولی بسیاری از استارتاپ‌ها را قادر ساخت تا از رکود جان سالم به در ببرند. با پشتکار، زمانی که شرایط بهتر شود، ممکن است همچنان رشد کنند.

دور تأمین مالی پلی

دور تأمین مالی پلی یک دور تأمین مالی موقت است که هدف آن سر پا نگه‌داشتن شرکت تا دور بعدی تأمین مالی و یک تأمین مالی بزرگ‌تر است. این دورهای تأمین مالی اغلب القاکننده این مفهوم هستند که شرکت در وضعیت بدی قرار دارد هرچند این موضوع همیشه صادق نیست. در سال ۲۰۲۳ دورهای تأمین مالی پلی برای شرکت‌هایی که تلاش می‌کردند سرمایه اولیه خود را افزایش دهند، جذاب شد. این روش برای شرکت‌ها زمان می‌خرید تا بتوانند از یک مرحله سخت عبور کنند. این روند در تمام دورهای تأمین مالی به‌خصوص در دور تأمین مالی سری A زیاد به چشم می‌خورد. در سه‌ماهه چهارم سال 2023، 45 درصد از بودجه سری A به صورت دور مالی پلی تأمین شد. در واقع این بالاترین نرخ استفاده از دور تأمین مالی پلی در دهه اخیر است. در زمان خشکسالی سرمایه، استارتاپ‌ها برای سر پا ماندن در سال 2023 به دور تأمین مالی پلی روی آوردند. این جذب سرمایه‌ها به استارتاپ‌ها انرژی می‌داد تا مدت‌زمان طولانی‌تری سر پا بایستند و شانس آنها را برای ادامه حیات دوبرابر می‌کرد. این دورهای تأمین مالی توسط سرمایه‌گذاران قبلی انجام می‌شوند. آنها به استارتاپ‌ها زمان می‌دهند تا قبل از جذب سرمایه‌گذاران جدید، پیشرفت کنند. برای استارتاپ‌هایی که نمی‌توانستند یک دور اصلی ببندند، دورهای پل یک راه نجات بود.

بازگشت وضعیت سرمایه‌گذاری به دوران پیش از پاندمی

تعداد کل معاملات ثبت‌شده در کارتا نسبت به سال گذشته 24 درصد و سرمایه جذب‌شده 50 درصد کاهش یافته است. اگرچه سال سختی برای تأمین مالی استارتاپ‌ها بود، اما سال 2023 می‌توانست بدتر باشد. با وجود پیش‌بینی‌های وحشتناک بدترین محیط مالی در یک دهه گذشته، سطح سرمایه‌گذاری در سال 2023 فقط به سطح قبل از همه‌گیری بازگشت و بدتر از آن زمان نشد. در فضای داغ سرمایه‌گذاری سال‌های 2021-2022، جریان معاملات متورم و سرمایه‌گذاری‌ها به طور خاص به سمت استارتاپ‌ها بود. با سردشدن اقتصاد در اواخر سال 2022 و 2023، فعالیت‌ها به سطح 2018-2019 برگشت. به عنوان مثال، در سال 2018 کارتا 5799 معامله در مقابل 5409 معامله در سال 2023 ثبت کرد. با کاهش رقابت، استارتاپ‌های قوی اکنون می‌توانند سرمایه‌گذاران را جذب کنند. محیط جدید، برتری عملیاتی را بر رشد کنترل‌نشده ارج می‌نهد. اگرچه چالش‌برانگیز است، اما ثبات را تقویت می‌کند. استارتاپ‌ها به جای دنبال‌کردن مقیاس‌های سریع، باید پایه‌های محکمی بسازند. با تثبیت بودجه، بنیان‌گذاران می‌توانند به جای دنبال‌کردن سرمایه بیش از حد و ناکارآمد، بر مشتریان و محصولات تمرکز کنند. این بازنشانی در درازمدت منجر به استارتاپ‌های سالم‌تر می‌شود.

قله‌های جدید در زمان‌بندی دورهای تأمین مالی

میانگین زمان بین دورهای تأمین مالی در سال 2023 به بالاترین حد تاریخی رسید. در سه‌ماهه چهارم، میانگین دوره بین سری A و B به 784 روز یعنی بیش از دو سال رسید که نشانگر روند طولانی‌ترشدن جدول‌های زمانی جمع‌آوری سرمایه در تمام مراحل است. این کندی تا حدی ناشی از شور و نشاط بیش از حد در سال‌های 2020-2021 است، زمانی که سرمایه‌گذاران به استارتاپ‌ها بیش از حد بودجه پرداخت کردند و باعث عرضه بیش از حد سرمایه شد. این وضعیت استارتاپ‌ها را مجبور می‌کند تا قبل از جمع‌آوری بیشتر سرمایه، از پول نقد موجود به نحو احسن استفاده کنند. با این حال، جدول زمانی طولانی چالش‌هایی را ارائه می‌دهد. بنیان‌گذاران باید بودجه‌های خود را کاهش دهند تا شکاف‌های طولانی جمع‌آوری سرمایه، توقف استخدام و رشد را تحمل کنند. ارزش‌گذاری‌ها اغلب بین این دورهای طولانی بازنشانی می‌شوند. برای پیشرفت علی‌رغم تأخیر در جذب سرمایه، بنیان‌گذاران باید بر کارایی سرمایه تمرکز کنند. با صبر و انضباط، استارتاپ‌ها می‌توانند این انتظارهای طولانی را پشت سر بگذارند و در صورت بهبود شرایط، آماده سرمایه‌گذاری باشند. در سال 2023، با کاهش رشد و انتخاب بیشتر سرمایه‌گذاران، فضای تأمین مالی متخاصم شد. ارزش‌گذاری‌ها به سطوح واقعی بازگشتند. دور پل و کاهش هزینه‌ها برای بقا ضروری شد. این دوره قدرت و اراده بنیان‌گذاران را مورد آزمایش قرار داد و توانایی آنها را برای ایجاد شرکت‌های بادوام تحت فشار تقویت کرد. با وجود چالش‌های سال ۲۰۲۳، مقاوم‌ترین استارتاپ‌ها روزهای بهتری را در پیش خواهند داشت.