عوارض خطرناک مصرف خودسرانه دگزامتازون

محمدرضا هاشمیان، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به مقالات و مطالعات منتشر شده در داخل و خارج از کشور در رابطه با میزان اثرگذاری "دگزامتازون" بر درمان کرونا، اظهار کرد: اولین بار نتیجه مطالعه گروهی از متخصصان مراقبت‌های ویژه کشور اسپانیا به سرپرستی پروفسور ویلار در رابطه با اثرگذاری داروی دگزامتازون در درمان بیماران ARDS (سندرم دیسترس تنفسی حاد) در فوریه ۲۰۲۰ انجام و نتایج اثربخشی آن در لنست ژورنال منتشر شد.
وی ادامه داد: این مطالعه که بر روی بیماران ۱۷ مرکز مراقبت‌های ویژه در بیمارستان‌های کشور اسپانیا، شهر مادرید انجام شد، نشان داد که استفاده از دگزامتازون می‌تواند وضعیت بیماران ARDS را در بخش ICU  بهتر کند که به دنبال انتشار نتایج این مطالعه، استفاده از این دارو در پروتکل درمانی بیمارستان مسیح دانشوری برای درمان بیماران ARDS شدید و با همان دوز اعلام شده در مطالعه پروفسور ویلار اجرا شد.
ثبت دگزامتازون در پروتکل درمانی بیمارستان مسیح دانشوری
دکتر هاشمیان با بیان اینکه همزمان با این مساله بیماری کووید۱۹ در کشور ما و در سطح جهانی شیوع پیدا کرد، ادامه داد:‌ در بیمارستان مسیح دانشوری داروی دگزامتازون برای موارد حاد کرونا در ICU وارد پروتکل درمانی شد و همزمان با اخذ کد اخلاق برای انجام مطالعه تحقیقاتی ثبت و پروتکل درمانی آن در ژورنال دارویی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با ایمپکت ۱.۷ به عنوان یک ژورنال بین‌المللی منتشر شد.
وی با اشاره به اعلام نتایج اثربخشی داروی دگزامتازون برای درمان بیماران حاد کرونایی (ARDS شدید) در یک مطالعه تحقیقاتی معتبر از سوی پژوهشگران کشور انگلستان و تایید و استقبال آن از سوی WHO، اظهار کرد: مطالعه ما در بیمارستان مسیح دانشوری در رابطه با تاثیر مثبت دگزامتازون در درمان برخی از بیماران حاد کرونایی از همان ابتدای شیوع کرونا و خیلی پیشتر از این مطالعه بریتانیایی انجام و پروتکل آن در ماه مارس ۲۰۲۰  منتشر شد، ولی متاسفانه مورد استقبال وزارت بهداشت واقع نشد.
اثبات اثربخشی دگزامتازون در درمان بیماران حاد کرونایی در مطالعه بریتانیایی
وی با اشاره به اعلام نتایج مطالعه بریتانیایی در هفته گذشته مبنی بر اثربخشی داروی دگزامتازون، تصریح کرد: مطالعه بریتانیایی در حجم بسیار بالای بیماران یعنی مصرف در حدود ۲۰۰۰ بیمار انجام شد و بنابراین از دقت و اعتبار بسیار بالایی برخوردار است و البته در مطالعه صورت گرفته در بریتانیا از دوز پایینتر داروی دگزامتازون نسبت به مطالعه صورت گرفته در اسپانیا و ایران استفاده شد.
انتقاد از ‌بی‌توجهی‌ وزارت بهداشت نسبت به نقطه نظرات تخصصی پزشکان
دکتر هاشمیان با بیان اینکه مطالعه صورت گرفته در بیمارستان مسیح دانشوری بر روی تعداد محدودتری از بیماران صورت گرفته و نتایج آن هنوز منتشر نشده،‌ گفت: البته اگر مطالعه و پیشنهادات ما از ابتدا مورد موافقت وزارت بهداشت واقع می‌شد، مطمئنا می‌توانستیم بر روی بیماران و نمونه‌های بیشتری آن را انجام دهیم و لذا نتایج آن بسیار پیشتر از مطالعه صورت گرفته در کشور بریتانیا در سطح بین‌المللی مطرح می‌شد که علاوه بر افتخار و اعتبار علمی آن، منجر به درمان موثرتر بیماران کرونایی در سطح کشور می‌شد.
این فوق تخصص مراقبت‌های ویژه بیمارستان مسیح دانشوری با بیان اینکه نتایج مطالعه بریتانیا نشان داد که داروی دگزامتازون به کاهش مرگ و میر بیماران حاد کرونایی منجر می‌شود، گفت:‌ با اعلام WHO این تحقیق اولین مطالعه‌ای‌ است که توانسته میزان مرگ و میر بیماران کرونایی در بخش ICU را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
دکتر هاشمیان ضمن انتقاد از ‌بی‌توجهی‌ وزارت بهداشت نسبت به برخی نقطه نظرات تخصصی پزشکان در رابطه با درمان بیماران کرونایی، تصریح کرد:‌ مطالعه پزشکان بیمارستان مسیح دانشوری در رابطه با اثربخشی داروی دگزامتازون از فروردین ماه به وزارت بهداشت اعلام شد، ولی متاسفانه مورد توجه واقع نشد. این درحالیست که این مطالعه تخصصی و پیشنهادات منتج شده از آن توسط فوق تخصصین مراقبت‌های ویژه و پزشکانی مطرح شده که سالیان سال در بخش‌های ICU بیمارستان‌ها خدمت کرده و از نزدیک در زمینه درمان بیماران و کیس‌های حاد کرونایی و غیرکرونایی کسب تجربه کرده‌اند.
جزئیات مطالعه بریتانیایی بر روی میزان اثرگذاری "دگزامتازون" در درمان کرونا
دکتر هاشمیان در ادامه با تشریح مطالعه بریتانیایی مبنی بر اثربخشی داروی دگزامتازون بر روی بیماران ARDS (سندرم دیسترس تنفسی حاد)، اظهار کرد: این مطالعه بر روی دوز پایین دگزامتازون انجام شده و اهمیت آن از آنجاست که هم دارویی ارزان قیمت در دنیاست و هم قدیمی بوده و از سال ۱۹۵۰ برای درمان بسیاری از بیماران به صورت قرص و آمپول استفاده شده است.
وی با بیان اینکه این مطالعه در چهار گروه از بیماران به اسم ریکاوری ترایال انجام شده است، گفت: اولین گروه بیماران Severe ARDS بر روی وضعیت مکانیکال ونتیلیشن (تهویه مکانیکی)، گروه دوم بیماران نیازمند اکسیژن درمانی ولی بدون دستگاه‌های تنفسی و گروه سوم گروه‌هایی که اصلا نیازی به اکسیژن درمانی بیشتر ندارند و البته هر سه گروه بیماران تست مثبت کرونا هستند. گروه ۴ به عنوان گروه کنترل که به هیچ وجه نه دارو می‌گیرند و نه بیمار کرونا هستند.
وی با اشاره به نتایج این مطالعه، تصریح کرد: بر اساس نتایج مطالعه، مرگ و میر یک سوم بیمارانی که بر روی مکانیکال ونتیلیشن (تهویه مکانیکی) بودند، نسبت به گروه کنترل کمتر شد و میزان مرگ‌ومیر  در یک پنجم گروه نیازمند به اکسیژن درمانی کمتر شد. به عبارت دیگر در گروه اول از هر ۸ بیمار یک نفر مرگ و میر کمتر و در گروه دوم از هر ۲۵ نفر یک نفر مرگ و میر کمتر شد.
عدم تاثیر دگزامتازون در درمان بیماران سرپایی کرونا
دکتر هاشمیان با اشاره به برخی دیگر از نتایج قابل توجه این مطالعه، توضیح داد: تجویز دگزامتازون در میزان بهبودی و مرگ و میر گروهی که کووید مثبت داشتند، ولی به اکسیژن درمانی نیازی نداشتند، بی‌تاثیر بود. به عبارت دیگر این نتیجه نشان می‌دهد که "دگزامتازون" در درمان بیماران سرپایی کرونایی و افردی که در منزل درمان می‌شوند، بی تاثیر بوده و می‌تواند عوارض خطرناکی به دنبال داشته باشد.
عوارض خطرناک مصرف خودسرانه دگزامتازون
وی با تاکید بر اینکه این دارو تنها برای بیماران بستری و دارای شرایط حاد کرونایی در ICU تجویز می‌شود، اظهار کرد: تجویز این دارو برای بیماران سرپایی و یا مصرف خودسرانه آن از سوی بیماران به هیچ عنوان صحیح نیست و می‌تواند عوارض جبران ناپذیر و خطرناکی به دنبال داشته باشد.
وی با بیان اینکه مطالعه بریتانیایی در رابطه با تاثیر درمانی دگزامتازون در بیماران کرونایی هنوز منتشر نشده است، گفت:‌ بعد از چاپ نهایی مقاله باید منتظر ارائه نقطه نظرات از سوی سایر متخصصان و پژوهشگران مرجع حوزه مراقبت‌های ویژه باشیم. البته چند روز پیش WHO اعلام کرد که دگزامتازون برای اولین بار در تاریخ کرونا مرگ و میر را به این شدت کاهش داده و این خبر بسیار مهمی است.
این فوق تخصص مراقبت‌های ویژه در ادامه با تاکید بر اینکه ارائه نقطه نظرات و اعلام نتایج مطالعات مرتبط با دارو در درمان کرونا و یا سایر بیماری‌ها بحث‌های تخصصی بین گروه‌های علمی و تخصصی بوده و مردم نباید نسبت به آن واکنشی نشان دهند، گفت:‌ متاسفانه گروهی از مردم با شنیدن این اخبار نسبت به خریداری دارو و مصرف خودسرانه آن اقدام می‌کنند که عملی بسیار نادرست بوده و می‌تواند عوارض خطرناکی به دنبال داشته باشد.
این عضو هیات علمی دانشگاه در رابطه با داروی دگزامتازون مطرح کرد: این دارو در پروتک‌های خاص درمانی در بیمارستان‌ها و با طبقه‌بندی‌های خاص بیماران در  آی سی یو تجویز می‌شود و مصرف خودسرانه آن عوارض گوارشی، التهابی، توهمی، مشکلات آریتمی قلب، درد قفسه سینه و غیره به دنبال دارد، بنابراین مردم باید حساسیت خود نسبت به این داروها را کم کنند و اجازه دهند مباحث علمی و تخصصی از مسیر علمی خود پیش برود.