(تصاویر) جنگنده اف ۳۵ یا ای ۱۰ تاندربولت؛ بهترین گزینه برای پشتیبانی از نیروهای زمینی؟

پرنده افسانه‌ای Fairchild Republic A-10 توانست در پشتیبانی هوایی نزدیک از نیروهای زمینی عملکرد فوق‌العاده‌ای داشته باشد. حالا نیروی هوایی آمریکا اصرار دارد که جنگنده اف 35 را به‌عنوان جایگزین ای 10 تاندربولت ارائه دهد. آیا F-35 Lightening II می‌‌تواند این نقش را بر عهده گیرد؟

ارتش آمریکا در نظر داشت یک پلتفرم یکسان را برای نیروهای خود توسعه دهد. این پلتفرم یکسان می‌توانست هزینه‌های ساخت هواپیماهای گوناگون را کاهش داده و تعمیر و نگهداری را نیز آسان‌تر کند. همچنین تامین قطعات مورد نیاز هواپیما با سهولت بیشتری انجام می‌شد. همین‌ها باعث شد که پروژه ساخت جنگنده نسل پنجمی اف ۳۵ به شرکت لاکهید مارتین سپرده شود.

هرچند این پروژه تاکنون هزینه بسیار زیادی روی دست دولت آمریکا گذاشته است و به‌ادعای برخی افراد کارایی لازم را ندارد. به‌همین‌ خاطر ارتش آمریکا به‌شدت تلاش می‌کند تا جنگنده F-35 را گزینه‌ای ارزشمند جلوه دهد. از زمان اولین پرواز آزمایشی در سال ۲۰۰۱، نیروی هوایی آمریکا تلاش داشت اف 35 به‌عنوان یک جنگنده چندمنظوره شناخته می‌شود. البته در واقعیت هم همینطور است.

مقایسه جنگنده اف ۳۵ و ای ۱۰ تاندربولت در پشتیبانی هوایی نزدیک

این جنگنده می‌تواند در برتری هوایی همچون F-22 مفید باشد و برای حمله به اهداف دریایی و زمینی نیز استفاده شود. طبیعتا نیروی هوایی آمریکا می‌تواند در آینده F-35 را جایگزین جنگنده‌هایی همچون F-16 کند؛ اما آیا جنگنده گران‌قیمت اف 35 می‌تواند جایگزین ای 10 تاندربولت 2 نیز بشود؟

ابتدا بیایید نگاهی به گذشته فیرچایلد ریپابلیک ای 10 تاندربولت 2 داشته باشیم و سپس آن را با اف 35 مقایسه می‌کنیم. شرکت Fairchild Aircraft این هواپیما را با هدف حمایت نزدیک از نیروهای زمینی طراحی کرد. ترکیب بدنه سبک، موتورهای توربوفن قدرتمند و بال‌های بلند سبب شدند که ای 10 گزینه‌های ایده‌آل برای مقابله با اهداف زمینی باشد.

سربازان ارتش آمریکا به این هواپیما لقب گزار وحشی را دادند که به‌خوبی عملکرد آن را در میدان نبرد نشان می‌دهد. ای ۱۰ می‌تواند با سرعت ۳۲۰ کیلومتر در ساعت در ارتفاع ۳۰۰ متری زمین پرواز کرده و دشمن را تار‌و‌مار کند. برگ برنده این هواپیما را می‌توان توپ گاتلینگ ۳۰ میلی‌متری آن دانست. ارتش آمریکا قصد داشت از این توپ سنگنین در جنگنده‌های F-16 و F-15 نیز استفاده کند؛ اما لگد شدید توپ مانع از اینکار شد.

این هواپیمای جنگی از سامانه دید در شب بهره می‌برد و می‌تواند در شرایط جوی مختلف پرواز کند. همچنین سامانه‌های کنترل الکترونیکی امکان منهدم کردن اهداف متحرک را فراهم می‌کند.

همین ویژگی‌ها نیز سبب شدند که A-10 Thunderbolt در جنگ خلیج‌‌فارس نیمی از تانک‌ها و ۳۱ درصد از نفربرهای زرهی عراقی را نابود کند. با وجود این، هر هواپیمایی زمانی به پایان راه خود می‌رسد. به‌همین‌خاطر نیروی هوایی آمریکا قصد دارد جنگنده اف 35 را به‌عنوان جایگزینی مناسب برای ای 10 تاندربولت معرفی کند.

البته سابقه برنامه‌های بازنشستگی A-10 Thunderbolt II به سال ۱۹۹۱ باز می‌گردد. اما هر بار که این مسئله مطرح می‌شد، ترکیب لابی سنگین در کنگره آمریکا و خاطره‌های خوش کهنه‌ سربازان آمریکایی جلوی کار را می‌گرفت. این هواپیما از دهه ۱۹۷۰ یار دیرین نیروهای زمینی آمریکا بوده است و توانسته در تمامی درگیری‌های خاورمیانه نقشی اساسی ایفا کند. در واقع غرش توپ ای 10 همیشه امیدبخش نیروهای زمینی آمریکا بود.

با وجود همه اینها ظاهرا نیروی هوایی آمریکا چند سال پیش برنامه‌ای را برای مقایسه جنگنده اف 35 و هواپیمای جنگی ای 10 تاندربولت تدارک دیده بود.

در سال ۲۰۲۳ سند ناقصی منتشر شد که به جزئیات آزمایش مربوطه می‌پرداخت؛ اما متاسفانه بخش‌های مهمی از آن حذف شده بود. جالب اینجاست که در نسخه‌های اولیه آزمایش نیز گفته شده که A-10 بهترین هواپیمای نیروی هوایی برای پشتیبانی نزدیک است؛ اما انتخاب گزینه جایگزین ضروری جلوه می‌کند.

ظاهرا رقابت بین جنگنده اف 35 و ای 10 تاندربولت در سال ۲۰۱۸ انجام شده است؛ اما تا سال ۲۰۲۲ هیچ گزارشی از نتیجه این موضوع نوشته نشد. برخلاف تصور عمومی، ارتش آمریکا در طول درگیری‌های دهه ۱۹۹۰ به‌خوبی متوجه نقاط ضعف این هواپیما شد.

آنها تاکید می‌کردند که A-10 مناسب حضور در مناطق جنگی با پوشش پدافندی قوی نیست. هرچند نظر کارشناسان نتوانست پیروز شود. در نتیجه هم‌اکنون ۲۸۱ فروند A-10 در خدمت نیروی هوایی، نیروهای ذخیره و گارد هوایی ملی آمریکا باشد. عمر این هواپیماها به‌طور متوسط به ۴۱ سال می‌رسد.

رقابت سال ۲۰۱۸ جنگنده اف ۳۵ و هواپیمای ریپابلیک ای ۱۰ تاندربولت را در سه موقعیت مختلف مقایسه کرد. در موقعیت اول خلبان می‌بایست برای پشتیبانی از نیروهای زمینی خودی به نیروهای زمینی دشمن حمله می‌کرد. در موقعیت دوم هواپیما در نقش هماهنگ‌کننده سایر هواپیماهای پشتیبانی نزدیک ظاهر می‌شد. در موقعیت سوم نیز هواپیما می‌بایست از هلیکوپترها هنگام نجات خلبان از خطوط دشمن محافظت کند.

مقایسه بین جنگنده اف 35 و هواپیمای ای 10 تاندربولت در دو حالت فرضی پدافند ضعیف و متوسط انجام شد. در واقع کارشناسان نیروی هوایی آمریکا از پیش پذیرفته بودند که ای 10 برای مقابله با پدافند قوی ساخته نشده است و در این حالت تنها گزینه F-35 است. البته ای 10 نیز با سیستم‌های دفاعی خاصی همراه شده بود؛ اما نمی‌توان از طرح سال ۱۹۶۶ انتظار داشت که در قرن بیست‌و‌یکم معجزه کند.

ای ۱۰ تاندربولت می‌بایست در ارتفاع بسیار کم پرواز کند. در این حالت ممکن بود هواپیما هدف آتش نیروهای زمینی قرار گیرد و یا حتی تکه‌های پرتاب‌شده در نتیجه انفجار به آن آسیب زنند. به‌همین‌خاطر کابین خلبان با لایه‌ای مقاوم از تیتانیم حفاظت می‌شد.

همچنین سامانه‌های موازی پروازی به‌ خلبان اجازه می‌دادند که در صورت آسیب دیدن سامانه پرواز  خودکار و کنترل‌های هیدرولیک هواپیما را تا مقصد هدایت کند. قابلیت تعمیر و نگهداری آسان نیز سبب شده بود که نیروهای نظامی بتوانند هواپیما را در مدت کوتاهی برای انجام عملیات آماده کنند. اما عملکرد جنگنده اف ۳۵ در مقایسه با ای ۱۰ تاندربولت چگونه است؟

جنگنده اف 35 می‌تواند عملیات‌های گوناگونی را انجام دهد که در میان آنها پشتیبانی نزدیک هوایی نیز آمده است. به‌همین منظور لاکهید مارتین F-35A از توپ ۲۵ میلی‌متری GAU-22/A بهره می‌برد. توپ جنگنده اف 35 نسبت به آنچه در ای 10 تاندربولت دیدیم، ضعیف‌تر است؛ اما همچنان می‌تواند معنی جهنم را به نیروهای زمینی بفهماند.

هرچند بهترین جنگنده آمریکا محدودیت مهمی در این زمینه دارد. جنگنده اف 35 می‌تواند تنها ۱۸۱ گلوله را ذخیره کند،‌ ولی این میزان برای ای 10 تاندربولت به ۱۱۷۴ گلوله می‌رسد. البته اف 35 سعی می‌کند با فناوری‌های جدیدتر این ضعف را تاحدودی جبران کند. برترین جنگنده جهان از موشک‌ها و بمب‌های هدایت‌پذیری همچون AGM-158 JASSM و AGM-179 JAGM بهره می‌برد. مواردی که ای 10 از آنها بی‌بهره است.

کارشناسان نیروی هوایی آمریکا برتری جنگنده اف ۳۵ را در سرعت بالا، توانایی رادارگریزی و حسگرهای پیشرفته آن می‌بینند. همچنین در صورتی که اف ۳۵ تسلیحات خود را در محفظه داخلی پنهان کند می‌تواند به سیستم‌های دفاعی منسجم هر دشمنی رسوخ کرده و پس از پایان عملیات به‌راحتی بگریزد.

در مقایسه با جنگنده اف ۳۵، ای ۱۰ تاندربولت سرعت بسیار پایینی دارد، رادارگریز نیست و عملا از حسگر خاصی بهره نمی‌برد. این هواپیما حتی به رادار نیز مجهز نشده است. همین نیز سبب می‌شود که گزینه مناسبی برای عملیات در مناطق خطرناک نباشد.

هرچند در مواقعی که تهدید نیروهای پدافندی دشمن چندان قوی نیست، شرایط کمی تغییر می‌کند. در این حالت اف ۳۵ می‌تواند قابلیت رادارگریزی خود را فدا کرده و تسلیحات بیشتری را به آویز‌های بیرونی متصل کند. بدین‌ترتیب توانایی حمل تسلیحات این جنگنده از ۵۷۰۰ پوند به ۱۸۰۰۰ پوند افزایش پیدا می‌کند. هرچند مشکلاتی در این زمینه وجود دارد.

سرعت بالای جنگنده اف 35 سبب می‌شود که گاهی نتواند همچون ای 10 تاندربولت تانک‌ها و زره‌پوش‌های دشمن را نابود کند. انجام عملیات‌های نجات نیز در مناطق کم‌خطر با A-10 راحت‌تر است. از طرفی سیستم‌ها و حسگرهای پیشرفته اف 35 می‌توانند همچون شمشیر دو لبه عمل کرده و مانع از پیشبرد عملیات شوند. کوچکترین مشکلی در عملکرد این حسگرها عملکرد پروازی را مختل می‌کند و برطرف‌کردن آن نیز کار آسانی نیست.

همچنین تعمیر و نگهداری جنگنده F-35 بسیار سخت است و این جنگنده گران‌‌قیمت باید پس از هر پرواز به‌دقت مورد بررسی قرار گیرد. هزینه‌های بالای پروازی را نیز به این موارد اضافه کنید. وقتی می‌توان با هزینه کمتر به اهداف یک عملیات دست یافت، دیگر استفاده از اف 35 چندان ضروری جلوه نمی‌کند. به‌طورکلی ای 10 تاندربولت در مواجهه با پدافند ضعیف می‌تواند عملکرد بهینه‌تری در مقایسه با جنگنده اف 35 داشته باشد.

ای 10 می‌تواند در هر بار پرواز ۱۶ تانک را با بمب‌های کوچک GBU-39 نابود کند. این در حالی است که تعداد بمب‌های اف 35 به ۸ عدد محدود شده‌اند. محدودیت تعداد تیرهای توپ نیز سبب می‌شود که اف 35 برای نابود کردن نیروهای زمینی دفعات بسیار زیادی به‌پرواز درآید. ناگفته نماند که توپ ۲۵ میلی‌متری اف 35 از همان ابتدا با مشکل جدی دقت مواجه بود و گفته می‌شود که تنها اخیرا کارشناسان لاکهید مارتین موفق به برطرف کردن مشکل شده‌اند.

گزارش نهایی نیروی هوایی آمریکا

متاسفانه بخش‌های زیادی از گزارش نیروی هوایی آمریکا به‌دلایل امنیتی مخدوش شده است. اما از همان بخش‌های باقیمانده نیز می‌توان اطلاعات ارزشمندی را استخراج کرد. کاملا مشخص است که در حضور پدافند قوی بهترین گزینه برای پشتیبانی هوایی نزدیک اف ۳۵ است. در واقع پرواز با ای ۱۰ تاندربولت به مناطقی همچون اوکراین می‌تواند حکم خودکشی را داشته باشد.

هرچند در سایر سناریوها هنوز ای ۱۰ می‌تواند مفید واقع شود. مخصوصا اینکه ملاحظات اقتصادی همیشه نقشی پررنگ در عملیاتی ماندن هواپیماهای قدیمی داشته است.

جالب اینجاست که خلبانان جنگنده اف ۳۵ توصیه کرده بودند که در عملیات‌های پشتیبانی هوایی نزدیک از این دو هواپیما به‌صورت هماهنگ استفاده شود. در نهایت گفته شده است که نیروی هوایی آمریکا تا سال ۲۰۲۸ گزار وحشی خود را بازنشسته نخواهد کرد.

منبع: خبرآنلاین