آتش به جان هیرکانی

به گفته مسئولان محلی آتش سوزی در جنگل از صبح روز پنجم آذر ماه شروع شد، اما از همان آغاز آتش‌سوزی خبری از بالگردهای آتش‌نشانی نبود. علاوه بر این تلاش‌های مردم منطقه و افرادی که برای کمک عازم شده بودند هم نتوانست آتش را مهار کند. محلی‌ها منتظر  بارش باران بودند که  سرانجام  آتش‌سوزی چند روزه جنگل‌های هیرکانی با بارش باران پاییزی پایان یافت.

آن‌طور که برخی از فعالان محیط زیستی آن منطقه می‌گویند این آتش سوزی به احتمال بسیار زیاد عمدی بوده و بیشتر به دلیل تعارض منافعی است که بین مردم و جنگل اتفاق می‌افتد. تعرض به جنگل و از بین بردن بخش هایی از آن برای ساخت ویلا یا زمین‌های کشاورزی چند سالی است که رایج شده، آتش را در مسیر باد روشن می‌کنند تا به سرعت پیشروی کرده و مناطق زیادی را خالی از پوشش گیاهی کند.

احتمال عمدی بودن آتش سوزی زیاد است

الهه موسوی، روزنامه‌نگار و فعال محیط زیست در گفت‌و‌گو با «شبکه شرق» به این موضوع اشاره می‌کند که احتمال عمدی بودن این آتش‌سوزی بسیار زیاد است. به گفته او آتش سوزی جنگل‌های شمال چند حالت دارد؛ یا عمدی است که به جهت تصرف زمین برای ساخت ویلا یا زمین‌های کشاورزی انجام می‌شود تا پس از استعلام گرفتن اعلام شود که در آن منطقه پوشش گیاهی وجود ندارد، جنگل محسوب نمی‌شود و برای ساخت و ساز و کشاورزی مانعی ندارد.

نظارتی بر حضور گردشگران در جنگل ها نمی‌شود

بخش مهم دیگر به خاطر گردشگری‌های بی‌رویه در شمال کشور است. افراد به نام طبیعتگردی و گردشگری به جنگل ها هجوم می‌برند و متاسفانه هیچ نظارتی از سمت میراث فرهنگی، محیط زیست، سازمان جنگل‌ها و منابع طبیعی بر آنها نمی‌شود. نکته دیگر اینکه نیرویی هم ندارند که بخواهند بر رفت و آمد طبیعتگردان و گردشگران نظارت کنند. گردشگران آتش روشن می‌کنند و بعد از آن آتش را رها می‌کنند و با باد آتش پخش می‌شود.

او همچنین  می‌گوید: امسال گرمای وحشتناکی را در شمال تجربه کردیم. کنار این گرما، هوای خشک را هم اضافه کنید، همین موضوع احتمال آتش سوزی را فزایش می‌دهد. بر اساس آمارهای رسمی ۸۰ درصد آتش‌سوزی‌های جنگل‌های ایران عوامل انسانی دارد و مهم‌ترین دلیل این است که ما خلا قانونی داریم. در تمام دنیا ورود به جنگل آزاد اما آتش روشن کردن ممنوع است، در ایران اما هر کسی در جنگل آتش روشن می‌کند و برخی هم اصلا به خاموش کردن آن اهمیتی نمی‌دهند.
 

آتش زدن زمین‌های کشاورزی ممنوع است اما کشاورزان توجهی نمی‌کنند

دلیل دیگر آتش‌سوزی‌های جنگل، آتش زدن بقایای محصولات کشاورزی توسط کشاورزان است. به گفته موسوی علی رغم تذکراتی که قوه قضاییه مبنی بر ممنوعیت این کار داده  اما کشارزان هنوز این کار را انجام می‌دهند و هیچ پیگیری هم صورت نمی‌گیرد. به هر صورت کشاورزان برای اینکه هزینه‌های کمتری پراخت کنند، بقایای محصولات کشاورزی را آتش می‌زنند و چون این زمین‌ها در حاشیه جنگل‌هاست به جنگل‌ها هم سرایت می‌کنند.

تجهیزات و سیستم هشدارسریع آتش سوزی نداریم

موضوع دیگری که موسوی به آن اشاره می‌کند نبودن تجهیزات و سیستم‌های هشدار است. در ایران هیچ سیستم هشدار سریعی وجود ندارد. از زمانی که آتش به جنگل می‌افتد تا مردم از طریق دود متوجه آن شوند، اطلاع دهند، هماهنگی ایجاد شود و نیرو به محل حادثه برسد ساعات‌ها طول می‌کشد. اگر آتش‌سوزی در مناطق صعب‌العبور باشد که بیشتر آتش‌سوزی‌ها در این مناطق است، ساعت‌ها طول می‌کشد و آتش از کنترل خارج می‌شود.
 

بالگردهای ما مناسب اطفا حریق نیستند

این فعال محیط زیست در بخش دیگری از صحبت‌هایش به این موضوع اشاره می‌کند که ما یک سیستم اطفا حریق هوایی نداریم. بالگردهایی که ما در موقعیت بحران از آن استفاده می‌کنیم اصلا مناسب خاموش کردن آتش نیستند. او می‌گوید: بارها شاهد آتش سوزی‌هایی بوده که مردم با دبه و سطل برای خاموش کردن آتش آمده‌اند. در نقاطی که ماشین می‌تواند عبور کند دبه‌های ۲۰ لیتری را می‌برند و در مکان‌هایی که ماشین رو نیست با اسب و قاطر دبه‌های آب برده می‌شود.

به گفته او نهایت امکانات ما برای اطفا حریق جنگل‌ها، دستگاه‌های دمنده است که آن هم در برخی موارد جواب می‌دهد و در مواردی هم جواب نمی‌دهد یا مثلا بالگرد مخصوص این کار نداریم و مشخصا نمی‌توان با بالگردهای معمولی که داریم آتش جنگل را خاموش کرد.

به این بالگردها مخزنی وصل می‌کنند که از رودخانه آب پر می‌کند و تا بخواهد به بالای منطقه درگیر آتش برسد عملا مقدار زیادی از آب بخار شده و آن حجم کمی هم که باقی مانده است خیلی وقت‌ها روی آتش ریخته نمی‌شود چون این بالگردها کارکردش این نبوده و هیچ کنترلی روی مخزن متصل شده نیست.