ماهی عجیبی که می‌تواند با پوستش «ببیند»

فرادید| یک نوع ماهی وجود دارد که می‌تواند از پوست بدنش به عنوان «چشم» استفاده کند. نام این ماهی «گرازماهی» است. توانایی تغییر رنگ گرازماهی معمولاً پشتیبان توانایی‌های استتار اوست. این ماهی دارای پوست حساس به نور یا بینایی‌پوستی است که می‌تواند به او در «دیدن» محیط اطراف کمک کند. 

به گزارش فرادید، با این حال، تحقیقات نشان می‌دهد گرازماهی از این دید پوستی فقط برای دیدن محیط اطراف خود استفاده نمی‌کند. لوریان شوایکرت، زیست‌شناس دانشگاه کارولینای شمالی ویلمینگتون می‌گوید آن‌ها می‌توانند از آن برای دیدن خودشان استفاده کنند. 

محققان برای مطالعه‌ی این رفتار، نمونه‌هایی از پوست گرازماهی را گرفته و آن‌ها را زیر میکروسکوپ تجزیه و تحلیل کردند. این نگاه از نزدیک، سلول‌های زیادی به نام کروماتوفورها را نشان داد که حاوی دانه‌های رنگی هستند. 

این تحقیق که در Nature Communications منتشر شده، از یک مکانیسم سلولی در فعالیت رنگدانه‌های کروماتوفور و نحوه استفاده‌ی گراز ماهی از این توانایی گزارش می‌دهد. 

تحقیقات قبلی نشان داد گرازماهی در پوست خود پروتئین حساس به نوری به نام اُپسین (opsin) دارد که با اُپسین چشم آن‌ها متفاوت است.

دانه‌های رنگ در سلول حرکت می‌کنند. وقتی به هم نزدیک می‌شوند شفاف می‌شوند، در حالی که وقتی پخش می‌شوند رنگ‌ها تیره‌تر به نظر می‌رسند. سپس محققان پروتئین حساس به نور را مکان‌یابی کردند که در سلول‌های زیر کروماتوفورها قرار داشت. 

شوایکرت می‌گوید یعنی نوری که به پوست گرازماهی برخورد می‌کند باید قبل از رسیدن به این لایه‌ی حساس به نور، از کروماتوفورها عبور کند. این به ماهی اجازه می‌دهد تغییرات نور را جذب کند و آن‌ها را از طریق این کروماتوفورهای پر از رنگدانه فیلتر کند، کمی شبیه پولاروید (Polaroid). 

سونکه جانسن، زیست‌شناس دانشگاه دوک که در این مطالعه مشارکت داشته می‌گوید: «این حیوانات به معنای واقعی کلمه می‌توانند از درون از پوست خودشان عکس بگیرند. آن‌ها با این توانایی می‌توانند بفهمند پوست‌شان چگونه به نظر می‌رسد، چون خود حیوان نمی‌تواند خم شود و به پوستش نگاه کند.» 

شوایکرت می‌گوید پوست دقیقاً مانند چشم عمل نمی‌کند: تقریباً یک مکانیسم بازخورد حسی است که به گرازماهی اجازه می‌دهد در حالی که رنگش را تغییر می‌دهد، پوستش را هم ببیند. 

لورن سامنر رونی، محقق موزه تاریخ طبیعی برلین می‌گوید توانایی تغییر رنگ و درک درست رنگ‌ها برای گرازماهی مسئله‌ی مرگ یا زندگی است. بسیاری از حیوانات قادر به دیدن تمام سطح بدن‌شان با چشمان‌شان نیستند و به روش دیگری نیاز دارند تا بدانند آیا کروماتوفورهای مناسب را منبسط و منقبض کرده‌اند یا خیر.

این یک مکانیسم ساده و منظم است که به وسیله آن ماهی‌ها می‌توانند با استفاده از حسگرهای نوری که در تمام بدنشان پراکنده شده به جای تکیه بر چشم‌هایشان، تشخیص دهند که آیا رنگشان با موفقیت تغییر کرده است یا خیر. 

این نخستین باری است که ما شواهدی قوی در مورد نحوه عملکرد این ماده در ماهی می‌بینیم: حس بیناییِ پوستی برای مدت طولانی توانایی نسبتاً مبهمی بوده است.

مترجم: زهرا ذوالقدر