سید اعلا (هَدی) امیری شاعر و نویسنده دردمند افغانستانی، شاعری است دغدغه مند، درمند و دلسوخته. عاشقانه هایش به دل می نشیند و کارهای اجتماعی- سیاسی، وی راوی زخم های بی شمار ملتی ست که نمی توان با خواندنشان به حال این ملت نگریست. همواره بازبان شعر و ادبیات، رنج مردم مظلوم کشور را به تصویر کشیده است. در بخش اشعار آیینی نیز خوش درخشیده است. کسب رتبه نخست در مسابقه شعر و نثر مقاومت را که در قم برگزر گردیده بود در کارنامه دارد. «قله ی اندوه» اولین مجموعه شعری ایشان است که انتشارات صبح امید آن را منتشر کرده است. بخشی از محتوای این اثر به اندوه چند دهه اشاره دارد که همانند قله سنگین روی دوش مردم افغانستان خود نمایی می کند. با هم پاسخ های امیری را می خوانیم.
*سید اعلا امیری را چقدر می شناسید؟
به اندازه ایی که می دانم حال او به وضعیت جامعه بسته است. با شادی های مردم شاد و با اندوه دیگران غمگین می شود. اشک و لبخندش با اشک و لبخند دیگران گره خورده است. سید اعلا امیری تکه کوچک از اجتماع و مردم است.
*شما برنامه و الگوی خاصی برای مطالعه دارید؟
سعی می کنم زمانی را که ذهنم آرام است و آمادگی دارد برای مطالعه اختصاص دهم؛ زیرا مطالعه تنها در این حال می تواند مفید باشد.به طور قطع آن کتاب یا مطلبی را تا انتها می خوانم و همراهی می کنم که برایم جذابیت داشته و احتمال می دهم به آگاهی ام می افزاید و پایان مفید دارد. پیشنهاد می کنم به جای صرف زیاد به لحاظ زمان، باید فضای مناسب برای مطالعه ایجاد کرد که نتیجه آن دوستی با کتاب، صرف زمان کمتر و استفاده بهتر و بیشتر خواهد بود. روش پیشنهادی دیگر کتابخوانی به سبک گزینشی است؛ به این معنا که تمام محتوای میان جلد یک کتاب ممکن است برای شخص قابل استفاده لازم نباشد؛ بلکه به جای آن باید به بخش های توجه کرد که حرف برای گفتن دارد و به بار آگاهی خواننده می افزاید.
*دوره کودکی و نوجوانی شما چقدر با کتاب و بازی همراه بود؟
به دلیل فقدان امکانات کتاب های روز با زبان کودک و نوجوان در زادگاهم و به مقتضای فرهنگ آن دیار، علاوه بر کتابهای اعتقادی و تاریخی، حمله حیدری، دیوان حافظ و پنج گنج با من همراه بود. کتابهای داستانی قهرمانانه و عاشقانه؛ مثل کتاب «امیر حمزه» «وامق و عذرا» «ورقه و گلشاه» «امیر ارسلان رومی»... را بیشتر دوست داشتم. طبیعتا کودکانی که در مناطق روستایی زندگی میکنند به بازی های محلی بیشتر انس دارند و من هم یکی از آن کودکان هستم. البته به بازیهای فوتبال، والیبال و توب بازی مخصوص محلی علاقه داشتم. با آن همه بنده فکر می کنم، آثار و نوشته های شهید مطهری بیشترین نقش و تأثیر را در دوره نوجوانی من داشته است.
*اقلیم، جغرافیا، موقعیت و زادبوم شما چه تاثیری در کارهای شما داشته است؟
اگر منظور از اقلیم و جغرافیا یا زادبوم را خاص و فضای کوچکتر از کل افغانستان کنونی در نظر بگیریم، نمی توانم کارهایم را متأثر از آن بدانم؛ اما اگر منظور ازآن سرزمین و جغرافیای موجود افغانستان باشد، مسلما کارهای من متأثر از آن است. نقش رویدادها، مکان ها و فرهنگ و زبان در کارهای من کاملا پیدا است.
*رابطه شما با فضای مجازی چطور است؟
به نظر من برخلاف نام فضای مجازی و به دلیل تأثیرگذاری زیادی که آن فضا بر مردم به ویژه جوانان و نوجوانان دارد، بسیار واقعی و عینی است. طبیعی است که حتی اگر بنده رابطه خوب با آن نداشته باشم؛ مجبورم با فضای که امروزه حضور جدی دارد ارتباط داشته باشم و نویسندگی در این فضا را تا حدودی تجربه کنم. هرچند این فضا به دلایل مختلف فضای اقناع بخشی نیست و البته که آسیبهای جدی و غیر قابل انکار هم دارد؛ اما بدون تردید به طور قهری زمینه و فرصت مناسب را به دلیل گستردگی موضوعات و زیاد بودن رویدادها، برای تمرین بیشتر در اختیار نویسنده می گذارد.
*شما سراغ شعر رفتید یا شعر سراغ شما آمد؟
با توجه به وضعیت موجود در افغانستان و فضای کلی حاکم بر آن، این شعر بود که سراغ من آمد. واقعیت این است که جدا از هر مقوله دیگر، شعر فضای مختص به خودش را می طلبد. هرچند داشتن احساس و عاطفه نسبتا متمایز از دیگران برای سرودن و خلق شعر نیاز است؛ اما وقتی این احساس با رویدادهای غمبار و خونین همراه می شود، اگر راه برای رهایی از غم و مصیبت ممکن نباشد، در چنین حالتی شعر قهرا خودش را نشان خواهد داد و برای کسی که نیم ذوق دارد چارهای جر سرودن نمی گذارد. البته با آن هم نمی توانم علاقه و تلاش خودم را کاملا نادیده بگیرم.
*رنج تا چه اندازه می تواند گوهر شعر را صیقل بدهد؟
اگر مؤلفه های متعددی را برای صیقل دهی و غبار روبی دهنده شعر در نظر بگیریم به نظر می رسد آنچه به علاوه اصل تولد و ایجاد شعر، میتواند آن را جلا بخشد و زنگار زدایی کند، رنج و غم است؛ زیرا شعری که برخواسته از این حالت نباشد به طور طبیعی آن شاعرانگی لازم را حد اقل به لحاظ عاطفی و احساسی نخواهد داشت. بیشترین اندوه و رنجی که در سروده های من خودش را نشان می دهد، رخدادها و حوادث غمبار افغانستان است. سرزمینی که آبستنی از نا آرامی، جنگ و خشونت بوده است. از اشغالگری شوروی سابق که منجر به جنگ ها، نزاع ها، ویرانی ها و اختلافات بود شروع، تا اشغال مجدد آن توسط ناتو و آمریکا که به بی اعتمادی ملی، فقر مستمر، موج سیل آسای مهاجرت مردم به خارج ادامه یافت. انفجارهای پی در پی مکان های عمومی به ویژه مساجد، حسینیه ها، مدارس، مکاتب، ورزشگاه ها و حتی زایشگاه های شیعیان و... همه در شعر من محسوس و گویا است.
*موضوع مهاجرت در ادبیات فارسی از چه زمانی مورد توجه واقع شده است؟
توجه به مهاجرت -حد اقل- در شعر فارسی به چند قرن پیش بر می گردد؛ شعر معروف «بوی جوی مولیان» رودکی در قرن سوم هجری سروده شده است. ناصر خسرو بخش عمده اشعار خود را در غربت و تبعید گفته و سفرنامه مکه، اثر ادبی دیگر است که ایشان از خود به یادگار گذاشته است. «تحفة القراقین» خاقانی و «کارنامه بلخ» سنای که پس از خروجش از غزنه و سکونت در بلخ سروده شده نیز توجه شعرا را از قرنها قبل به مهاجرت نشان میدهد. خواجه حافظ نیز آنجا که می گوید:«ما در این در نه پی حشمت و جاه آمده ایم/ از بدی حادثه اینجا به پناه آمده ایم» یا در شعر دیگرش که از زندان سکندر شکوه می کند «دلم از وحشت زندان سکندر بگرفت/ رخت بر بندم و تا ملک سلیمان بروم».آثار با عظمت ادبی مولوی نیز پس از مهاجرت او از بلخ به نیشابور و سپس سکونت در قونیه خلق شد. اکثر اهل فن پختگی ادبیات سعدی را مرهون مهاجرت و سفرهای پیاپی ایشان می دانند و...به نمونه های ادبیات مهاجرت در آثار شعرای معاصر افغانستانی نیز می توان اشاره کرد؛ مثل سفرنامه باد سید رضا محمدی، پیاده آمده بودم استاد محمد کاظم کاظمی، سوگنامه بلخ از سید ابوطالب مظفری و ده ها نمونه دیگر.
* آثار شاعران افغانستانی در ایران جزو ادبیات تبعید هستند یا مهاجرت؟
به طور کلی به دلیل نبودن مرزبندی دقیق میان ادبیات تبعید با ادبیات مهاجرت گاهی میان آن دو خلط شده و مترادف به کار برده می شود؛ ولی به طور اجمال میتوان ادبیات مهاجرت را نسبت به ادبیات تبعید عام تر دانست؛ زیرا در مفهوم تبعید الزاما اجبار و عدم اختیار نهفته است؛ در حالی که مهاجرت لزوما گاهی اختیاری است. شعر و ادبیات شعرا و نویسندگان افغانستانی در ایران را از چند دهه پیش بدین سو میتوان جزء ادبیات مهاجرت به حساب آورد. با تقاوتی که گفته شد شاید بتوان آثار شاعران و ادیبان افغانستانی را که طی دوسال اخیر و به طور اجبار به ایران پناهنده شده اند ادبیات تبعید نام گذاشت.
*ادبیات مهاجرت در آثار معاصر زبان فارسی و در کشورهای مختلفی چون افغانستان و ایران چقدر رشد کرده است؟
اگر از قسمت فراز و فرود تاریخ ادبیات مهاجرت چشم ببوشیم، به نظر من ادبیات مهاجرت در آثار معاصر رشد قابل توجه دیده می شود. نگاه به ادبیات بدون در نظر گرفتن ادبیات مهاجرت قطعا کامل نیست؛ زیرا بخش مهم ادبیات در زبان فارسی را امروزه ادبیات مهاجرت به خود اختصاص داده است. حضور و مهاجرت زیاد شعرا و نویسندگان فارسی زبان به دیگر نقاط جهان و تشکیل انجمن های منسجم ادبی، برگزاری جلسه های نقد و گفتگو و بها دادن به فرهنگ خود، تأثیر پذیری از کشور و سرزمین محل زندگی موجب رشد ادبیات مهاجرت شده است. حد اقل رشد ادبیات مهاجرت در آثار افغانستانیهای مهاجر مقیم ایران و دیگر نقاط جهان چشمگیر است.
*وضعیت کتاب و ادبیات در افغانستان و همچنین در بین مهاجران افغانستانی در ایران چه‌طور است؟
کتاب و ادبیات در افغانستان کنونی روزگار خوب را نمی گذراند. متاسفانه از سالها به این سو، شاهد سنگ اندازیهای زیاد جلو زبان و ادبیات غنی فارسی هستیم. در زمان کنونی نیز فارسی ستیزی در افغانستان غیر قابل کتمان است. با آنکه زبان فارسی زبان ریشه دار است و از قدمت تاریخی و اقبال عمومی نزد مردم برخوردار است، ایجاد مانع در برابر ماشین زبان و فرهنگ فارسی همچنان فعال است. خوشبختانه از چندی به این طرف، جایگاه کتاب و ادبیات در بین مهاجرین افغانستانی مقیم ایران بهتر و رو به جلو ارزیابی می شود. با توجه شکل گیری نهادهای فرهنگی- ادبی در شهرهای مختلف ایران توسط دانشجویان و دانش آموختگان افغانستانی امید به رشد و بالندگی بیشتر میرود.
*ادبیات افغانستانیهای مهاجر به کشورهای اروپایی و آمریکایی و دیگر کشورها به جز ایران را چه‌طور می‌بینید؟
ادبیات افغانستانی های مقیم اروپا و آمریکا و دیگر کشورها غیر از ایران و پاکستان را می توان به دو گروه در نظر گرفت. عدهای که بعد از کودتای مارکسیستی 1357در افغانستان و رویدادهای پسا کودتا، افغانستان را ترک گفته و به طور مستقیم در آن کشورها مهاجرت کردهاند؛ مثل خالد حسینی مقیم آمریکا (مهاجر سال در فرانسه و سپس آمریکا) صاحب رمانهای مطرح درسطح جهان، که تعدادشان اندک اند و یا بنده با آثار شان آشنایی ندارم. اما گروه دوم که در آغاز به کشورهای همسایه از جمله ایران مهاجر شده اند و یا در سال های اخیر افغانستان را ترک گفته اند؛ همچنان در خلق آثار ادبی فعال اند. در اروپا انجمن های فعال دارند و نشست های ادبی برگزار می کنند. با آنکه برخی شعرای افغانستانی؛ مثل سید نادر احمدی و سید الیاس علوی در استرالیا و برخی مثل استاد واصف باختری (به تازگی از دنیا رفت) در آمریکا زندگی می کردند؛ اما به نظرم شعرا و نویسندگان افغانستانی مقیم اروپا به لحاظ کمی بیشتر و به لحاظ کیفی پیشتازند.
*ادبیات مقاومت در بین شاعران معاصر افغانستانی چه جایگاهی دارد؟
بعد از اشغال افغانستان توسط شوروی سابق و انقلاب مردم افغانستان علیه اشغالگری، شعر و ادبیات مقاومت نیز توسط شعرا و نویسندگان افغانستان خودش را نشان داد. بسیاری از شعرا در دهه 60 ه ق، تا سالهای نخست دهه 70 بخشی از اشعار و کار ادبی شان را به مقاومت و پایداری اختصاص دادند. چند مجموعه شعری با نام «شعر مقاومت» توسط شاعران افغانستانی در ایران به چاپ رسید. البته طی سالهای اخیر مدتی انتشار کتاب با این مضمون متوقف گردید؛ اما در سال در زمستان 1401 نیز گزیده مجموعه اشعار مقاومت به نام «زمرد و اژدها» که در برگیرنده اشعار مقاومت 38 شاعر مطرح افغانستانی است به همت استاد سید فضل الله قدسی گرد آوری شده و توسط انتشارات سپیده باوران مشهد منتشر گردید. بسیاری از شعرای افغانستان در حوزه مقاومت و پایداری شعر گفته اند؛ به عنوان نمونه از سید فضل الله قدسی، محمد کاظم کاظمی، سید ابوطالب مظفری، مرحوم قهار عاصی، محمد شریف سعیدی، سید نور طهماسبی خراسانی، مرحوم واصف باختری، نجیب بارور، سید نادر احمدی و... میتوان در این عرصه نام برد. در مجموعه غزل «قلهی اندوه»، تعدادی از غزلها را میشود در زمره شعر مقاومت به حساب آورد و اتفاقا شعری با همین نام «غزل مقاومت» نیز موجود است. همچنین در کتاب «زمرد و اژدها» نیز سه غزل از بنده در میان اشعار دیگر شاعران دیده میشود.
با توجه به رسالت شعرا و نویسندگان از یک سو، آرمانگرای، انسانگرایی و انتظاراتی که آنها از جامعه دارند از سوی دیگر، میتوان گفت بین اعتراض و ادبیات همواره نسبت نزدیک و به نوعی در هم تنیدگی وجود دارد. این دغدغه ها هستند که شاعر یا داستان نویس را وادار به واکنش میکند. به طور مثال؛ جدای از موضوعات عاشقانه و مناجات نامه ها و... بیشترین موضوع ادبیات از گذشته های دور تا امروز اجتماعی بوده است. چگونه می توان موضوع اجتماعی صرف را بدون جنبه اعتراض و انتقاد به یک هنر ماندگار تبدیل کرد؛ در حالی که هنر، وقتی می تواند به معنای واقعی هنر باشد که حاوی مؤلفه های هنری بوده و انتقال دهنده پیام برای مردم و نسل های بعدی باشد. همچنین بین ادبیات مقاومت و مهاجرت و ادبیات به طور مطلق پیوند عمیق و ناگسستنی برقرار است؛ زیرا هنرمند رسالت ناخودآگاه تعریف شده در قبال مردم، سرزمین، آزادی و بیگانه ستیزی دارد. به همین دلیل برخی مفاهیم؛ همانند وطن، عزت و پایداری سهم بزرگ در خلق آثار ادبی ادیبان و شعرا دارد. بخش نخست مجموعه غزل بنده شامل 38 شعر کاملا جنبه اعتراضی – انتقادی دارد.
*ادبیات آیینی و اشعار عاشورایی در بین شاعران افغانستانی چقدر مورد استقبال واقع شده است؟
ادبیات آئینی از گذشته های دور تا کنون در بین شاعران افغانستان به وفور به چشم میخورد. به دلیل عمق موجودیت مفاهیم دینی و مذهبی میان مردم افغانستان، اشعار از این دست را از قرن های دور تا کنون می توان در سروده های شاعران افغانستان مشاهده کرد؛ هرچند تنها ضعف اشعار آئینی در افغانستان عدم انسجام آن است و بیشتر خود را در لابلای دیگر اشعار نشان می دهد. بدون تردید ادبیات عاشورای به دلیل اهمیت و جایگاه ویژه عاشورا، اهمیت فراوان داشته و به همان دلیل که گفته شد همواره در زبان شعرا و ادبای افغانستان حضور داشته است. البته از عمر اصطلاح اشعار عاشورایی چند سال بیشتر در افغانستان نمی گذرد. بخش دوم کتاب «مجموعه غزل قله ی اندوه» شامل 29 غزل به اشعار آئینی اختصاص دارد که تعدادی هم اشعار عاشورایی است.
*«قله ی اندوه» چگونه شکل گرفت؟
کتاب قله اندوه، حاصل و نتیجه اندوهی است که سال ها روی دوش سراینده، کشور و مردم افغانستان به دلیل جنگ، خشونت، انفجار، انتحار و عدم انسجام ملی، سنگینی می کند. به عبارت دیگر سراینده و مردم سرزمین افغانستان جزء آن عده مردمانی اند که در پای قله درد و غم گیر افتاده و تا کنون برای گذر از این قله موفق نبوده اند. در واقع درد و رنج ناتمام، سالها است که با نام و آدرس «قلهی اندوه» خودش را نشان داده است.
*چند شعر در قله اندوه وجود دارد و در چه قالب و چه مضمون هایی؟
قاب «قله ی اندوه» 81 شعر را در خود جای داده است. این مجموع 81 شعر به طور کامل در قالب غزل سروده شده است. کتاب «قله ی اندوه» مجموعه غزل است و قالب های دیگر در آن دیده نمی شود. این کتاب، به ترتیب دارای سه بخش زیر است. 38 غزل اجتماعی، 29 غزل آئینی و 14 غزل احساسی و عاطفی.
*تا کنون چه برنامه های جانبی برای معرفی و نقد کتاب «قله ی اندوه» انجام شده است؟
تا کنون دو برنامه برای معرفی و نقد مجموعه غزل «قله ی اندوه» انجام شده است. برنامه نخست، رونمایی از کتاب بود که بیشتر به معرفی آن پرداخته شد. این برنامه که به همت نهاد نمارسانه، بنیاد فرهنگی- اجتماعی مهاجر، فرهنگخانه جوان و خانه کتاب افغانستان در سالن نما رسانه قم برگزار گردیده بود که مورد استقبال بسیار خوب اهالی ادب و شعر واقع شد. برنامه دوم، به نقد مجموعه غزل «قله ی اندوه» اختصاص داشت که توسط حوزه هنری قم و کانون فرهنگی- ادبی کلمه با حضور شعرا و نویسندگان مطرح در سالن آسمان حوزه هنری قم برگزار گردید.
*اگر قرار باشد تنها یک شعر از اشعار خودتان را انتخاب کنید، آن شعر کدام است؟
غزلی با عنوان «بی بهاری» که بسان تابلوی نقاشی روزگار کشور و جامعه ام می ماند.
«بهاری نیست در پائیز زرد آزگارما/ بده، گر دیده‌ای ردّ نشانی از بهار ما/ گمانم مهر از ما در، دل خورشید نا پیدا است/ که میچرخد تمام عمر بیرون از مدار ما/ نوید صیحه های آمدن هرچند می پیچد/ به سرعت می دود چون اسب وحشی از کنار ما/ صدای پای آب از برکه های دور می آید/ ولی خشکیده حتی قطره قطره آبشار ما/ اگرچه فصل ها نو می شوند و سال ها تکرار/ و اما کهنه تر امسال هست از سال پار ما/ چنان شلاق مفتی کارگر افتاده بر لاله/ که هرگز نشکفد زینپس، گل سرخ مزار ما/ کویر کشور ما برگ ریز برج آبان است/ نشد اردیبهشتی رنگ، روز کوهسار ما/طلوع مهر نوروز است اکنون بعد یکصد سال / مگر شاید که تا سامان بگیرد روزگار ما/ شود در باغ تفتیده زلال قرن نو جاری/ بشوید دانه دانه خون دلهای انار ما/ ببیند چشم ناگاه ایستگاه انتظاری را/ توقف روی خط آخرین کرده قطار ما».
*شما دلیل کم خواندن کتاب در جامعه را چه می‌دانید؟
این موضوع جبنه فرهنگی دارد. هنوز ضرورت مطالعه و جایگاه ارزشمند کتاب و کتابخوانی در جامعه ما به درستی تبیین نگردیده است. نهادهای که می توانند در این حوزه بیشتر ایفای نقش کنند کارکرد قابل قبول ندارند. اهتمام به کتاب و کتابخوانی باید از خانواده آغازگردد و سپس توسط معلمان در مقاطع مختلف تحصیلی تدریس ادامه یابد و در دانشگاه در دستورکار قرارگیرد. رسانه های عمومی؛ مثل صدا و سیما، مطبوعات و کتابخانه ها، گام های موثری را برای جلب و جذب کتاب و کتابخوانی در جامعه بردارند. البته عدم مخاطب شناسی و مخاطب یابی توسط مولفان و ناشران نیز می تواند دلیل دیگر بر بی توجهی جامعه به کتاب و کتابخوانی باشد؛ به این معنا که مولفان و ناشران نتوانسته اند طعم شیرین کتاب را آن طور که حقش بود به مردم و مخاطب بچشاند.
*و سخن آخر
ادعای در وادی شعر و ادب نداشته و ندارم؛ ولی نمی توانم احساسی را انکار کنم که وادارم می کند تا آن را در قاب واژگان به تصویر بکشم. امیدوارم نفَس اندوه بی پایان اینسامان به شماره افتاده باشد. خورشید امیدبخش رخ بگشاید تا اگر بنا است درآینده نزدیک شعر و غزلی از نوک این قلم یا قلم دیگرفارسی زبانان و هموطن های عزیزم می چکد، به جای غم و اشک، شادی و لبخند را بر چهره خوانندگان نقاشی کند.
بیوگرافی سید اعلا امیری
سید اعلا (هَدی) امیری شاعر و نویسنده دردمند افغانستانی متولد بهمن ماه/ حوت 1359 قریه آلتان ولسوالی ناور ولایت غزنی است.پدرش، سید میر احمد شاه علی، خط بسیار زیبا داشته و از ذوق و هنر شعر و نقاشی نیز بهره مند بوده است. بسیاری از اسناد دستی آن منطقه روستایی به دست خط او زینت یافته است. کتاب حمله حیدری (وقایع عصر امام علی علیه السلام) که جزء کتاب های معروف و محبوب آن زمان به حساب می آمد و با توجه به عقیده و باور آن سامان بیشترین خوانش را در شبنشینی ها، حتی نسبت به شاهنامه فردوسی داشت، همراه با نقاشی وقایع و حوادث جنگ ها توسط ایشان باز نویسی، نقاشی شده و به یادگار مانده است. همچنان که قلم و خط زیبای پدر بزرگ وی مرحوم سید امیرشاه کربلایی به عنوان یکی از شخصیت های مطرح هزاره جات، در آن زمان زبانزد بوده است. امیری تحصیلات ابتدای را در مکتبخانه های سنتی منطقه آبایی خویش آغاز و سپس در حوزه های علمیه ولی عصر(عج) و امام حسین (ع) منطقه درس خوانده است. در زمستان 1377 جهت تحصیل به ایران مهاجرت کرده و به دروس حوزوی همت گماشته است. وی کارشناسی و کارشناسی ارشد رشته فقه و حقوق قضایی را با موفقیت پشت سرگذاشته و هم اکنون در حال نوشتن رساله دکتری در رشته فقه و حقوق است. این شاعر، عضو نویسندگان مجله های طلیعه خرد، پیام هجرت و فقه و حقوق قضایی است. مدتی به عنوان مدیر مسؤل مجله تخصصی فقه و حقوق قضایی و رئیس انجمن فقه و حقوق ایفای نقش کرده است. جزء همکاران و نویسندگان کتاب «دانش و روش حل منازعات ملکی از منظر فقه حنفی و حقوق موضوعه افغانستان» است که اخیرا چاپ و منتشر شده است. این کتاب نخستین اثرکاربردی است که به دنبال راه حل اساسی فقهی و حقوقی بین کوچی و ده نشین و به طور کلی به دنبال حل دعاوی زمین و اراضی در افغانستان است. سید اعلا امیری، شاعری ست دغدغه مند، درمند و دلسوخته. عاشقانه هایش به دل می نشیند و کارهای اجتماعی- سیاسی، وی راوی زخم های بی شمار ملتی ست که نمی توان با خواندنشان به حال این ملت نگریست. همواره بازبان شعر و ادبیات، رنج مردم مظلوم کشور را به تصویر کشیده است. در بخش اشعار آیینی نیز خوش درخشیده است. کسب رتبه نخست در مسابقه شعر و نثر مقاومت را که در قم برگزر گردیده بود در کارنامه دارد. «قلهی اندوه» اولین مجموعه شعری ایشان است که انتشارات صبح امید آن را منتشر کرده است. بخشی از محتوای این اثر به اندوه چند دهه اشاره دارد که همانند قله سنگین روی دوش مردم افغانستان خود نمایی می کند. انفجارها و انتحاری های متعدد در این بازه زمانی شاعر را به واکنش واداشته است. این مجموعه غزل، 81 غزل از سه دفتر را با محتوای اجتماعی، آئینی_ مذهبی و احساسی- عاطفی در 176 صفحه در خود جای داده است.
