ضرورت نگاه ویژه به مسئولیت اجتماعی سازمانی در حوزه مدیریت آب، ریشه در این واقعیت دارد که منابع آب به شدت با حیات اجتماعی، اقتصادی و محیطزیستی جوامع مرتبط است؛ هم بر آنها تأثیر میگذارد و هم از آنها تأثیر میپذیرد. سیاستگذاری و مدیریت منابع آب، یک پدیده اجتماعی، اقتصادی، محیطزیستی پیچیده است و به شدت با حوزههای حیاتی توسعه نظیر سلامت، محیطزیست، کشاورزی، صنعت، توسعه منطقهای و کاهش فقر که عرصه فعالیت سازمانها و شرکتهای دولتی و غیردولتی هستند، مرتبط است.
تضاد منافع بین این ذینفعان متنوع ایجاب میکند هماهنگی و همکاری قوی بین کنشگران مختلف دولتی، خصوصی و جامعه مدنی اتفاق بیفتد. منابع آب و مدیریت آن با ذینفعان بسیار زیاد و متنوع اعم از دولتی، خصوصی و جامعه مدنی مواجه است که باید در فرایندهای تصمیمگیری، سیاستگذاری و اجرای پروژهها مشارکت و ایفای مسئولیت کنند.
سازمانها به واسطه اثرگذاریشان بر اجتماع، اقتصاد و محیطزیست، مسئولیت مهمی در هدایت فرایند کلی توسعه به سمت پایداری دارند لذا مسئولیت اجتماعی سازمانها ارتباط معنیداری با توسعه پایدار دارد و از این منظر میتواند نقش مهمی در تحقق مدیریت پایدار منابع آب داشته باشد. از سوی دیگر، شفافیت، مسئولیتپذیری، پاسخگویی، حاکمیت قانون و عدالت به عنوان مؤلفههای حکمرانی خوب آب، مفاهیمی هستند که بهطورجدی در رویکرد مسئولیت اجتماعی سازمانی پیگیری میشوند.
علیرغم سابقه نسبتاً زیاد مسئولیت اجتماعی در دنیا، این مفهوم در کشورمان چندان موردتوجه نبوده و هنوز نتوانسته جایگاه مؤثر و شایستهای در فرایندهای حکمرانی سازمانی بخش خصوصی و دولتی باز کند. حفظ محیطزیست و تعدیل پیامدهای منفی ناشی از توسعه بر روی محیطزیست و جوامع انسانی یکی از مهمترین کارکردهای مسئولیت اجتماعی سازمانها است و باید باشد.
ضروری است مصادیق و عنوان فعالیتهایی که میتوانند به عنوان اقدامات اولویتدار ذیل مسئولیت اجتماعی سازمانها و شرکتهای حوزه آب تلقی شوند، احصاء شود.
الزام سازمانهای دولتی و شرکتها و بنگاههای خصوصی بزرگ به انجام مطالعات ارزیابی تأثیرات اجتماعی ناشی از طرحها و پروژهها و مداخلههای بزرگ آنها در جامعه و اجتماعات محلی با رویکرد آب و تأکید بر شناسایی تأثیرات منفی این اقدامات و پروژهها و ارائه برنامه برای تعدیل و جبران آنها، جلب مشارکت جامعه محلی در تصمیمات و اقدامات مداخلهای، سنجش میزان تحقق اهداف طرحها در توسعه محلی، عدالت، کاهش فقر و… یکی از مواردی است که باید در این خصوص مدنظر قرار گیرد.
کمک به تقویت اقتصاد روستایی و تنوعبخشی به آن در جهت کاهش وابستگی اقتصاد روستایی به کشاورزی و فعالیتهای آببر که نشانهای از توانمندسازی اقتصادی روستائیان است، نیز ضروری به نظر میرسد.
ترویج خرید حقابه کشاورزان از سوی صنایع و بنگاههای تجاری، مالی و صنعتی، در جهت احیای آبخوانها، رهاسازی آب به تالابها و سایر پیکرههای آبی بهویژه درباره رودخانهها و دریاچههای در حال خشک شدن، همزمان با جبران معیشت و اقتصاد همان کشاورزان نیز از مواردی است که در بخش مسئولیتهای اجتماعی مرتبط با آب اهمیت دارد.
تهیه و ترویج استفاده از ابزارهای صرفهجویی در مصرف آب کشاورزی، صنعت و شرب از سوی سازمانها و بنگاههای صنعتی و اقتصادی. نصب کاهندههای مصرف آب شرب و بهداشت هم در سازمانها و بنگاههای صنعتی و اقتصادی، تأمین و تحویل این ابزارها در سطح خانوارهای شهری و روستایی از جمله اقدامات مهم مسئولانه است.
ترویج و توسعه مسئولیت اجتماعی سازمانی در مجموعه شرکتهای پیمانکاری و مشاورهای حوزه آب؛ کمک به احیا و تعادلبخشی آبخوانهای زیرزمینی و پایدارسازی آنها از طریق فراهم ساختن معيشت جايگزين براي کشاورزان، نصب کنتور چاهها و… با تكيه بر مدلهای مؤثر و خلاقانه توسعه روستايی؛ حمايت از استارتآپهای حوزه آب و شرکتهای خدمترسانی و بهينهسازی آب در قالب مدلهای اقتصادی خلاقانه کسبوکار نیز باید مدنظر قرار گیرد.