گل ارکیده با نام علمی «orchid sp» از خانواده «orchidaceae» می باشد که زادگاه آن جنوب شرقی آسیا است و وانیل خوراکی نیز از نوعی ارکیده به دست می آید
معروف ترین گلهای ارکیده
شاید باورکردنی نباشد اما ارکیده متنوع ترین گل در دنیا است و 2500 گونه از ارکیده بطور رسمی به ثبت رسیده است که کشور ما نیز از این گل افسانه ای بی نصیب نیست و 50 گونه کل ارکیده در خاک سرزمین ما رشد پیدا می کند و وجود دارد اما معروف ترین ارکیده ها شامل موارد زیر است
1- ارکیده سیمبیدیوم
این نوع ارکیده از واریته های کوچک می باشد که به راحتی کشت و نگهداری می شود و در رنگ های سبز، سبز و قرمز، صورتی، شاه بلوطی و قرمز وجود دارد
این ارکیده در بهار و هنگام تعویض خاک از طریق قطعات ریزوم تکثیر می شود و در بیرون از ساختمان هم قادر به رشد می باشند
این ارکیده نیز مانند سایر ارکیده ها اوایل پاییز و هنگام باز شدن غنچه ها باید از تابش مستقیم آفتاب در امان باشد اما برای شکوفایی گل ها نیاز به نور کافی تابستان دارند
این ارکیده جز اواین ارکیده های آپارتمانی است که امروزه نمونه های مینی سیمبیدیوم نیز وجود دارند که برای نگهداری در آپارتمان مناسب تر هستند و 2 تا 3 ماه در سال گل می دهند
2- ارکیده فلانوپسیس
این ارکیده بسیار زیبا و ملوس است و به ارکیده شاپرکی و ارکیده پروانه ای معروف است و رنگ گل متنوعی شامل سفید، ارغوانی و ارغوانی رگه دار، صورتی، زرد و سفید صورتی دارد
گلدهی این ارکیده معمولا در دی ماه شروع می شود و در صورت مراقبت خوب چند ماه گل دارد و بین 1 تا 3 بار در سال به گل می نشیند
3- ارکیده دندروبیوم
از بزرگترین جنس ها در خانواده ارکیده است و از روی شکل برگ آن می توان به محل مناسب رشد آن پی برد
اگر سطح برگ گل شفاف و صاف باشد نشان دهنده این است که گل مخصوص مناطق گرم و مرطوب است و فصل خواب ندارد اما اگر سطح برگ دارای کوتیکول و زبر باشد یعنی گل مخصوص مناطق گرم با فصول خشک است
این ارکیده مدت زمان زیادی گل دارد اما برای گلدهی نیازمند یک ماه با شب های سرد در پاییز است و از طریق برش پیاز مسن، بچه تاج و تقسیم بوته تکثیر می شود
4- ارکیده کاتلیا لابیا
این ارکیده به دلیل گل های زیبا، معطر و درشتی که دارد به ملکه ارکیده ها معروف است اما شیوه نگهداری آن راحت است
این ارکیده از زمستان استراحت می کند و در بهار پیازچه های آن شروع به رشد می کنند و پس از پیازچه ها گلدهی، برگ دهی و ریشه دهی شروع می شود
5- ارکیده میلتونیا
این ارکیده در عین گل های زیبا با رنگ های چشمگیر پروس راحتی دارد و گل های آن به رنگ های سفید، قرمز، سفید با رگه های قرمز آلوبالویی، کرم قهوه ای و شاه بلوطی،شرابی، زرد و قرمز با حاشیه های سفید است
6- ارکیده اودونتو
منشاء این گل مکزیک است و گل هایی بسیار زیبا، چشمگیر و خاص دارد که زیباترین گونه آن گراند نام دارد و گل هایی بزرگ به رنگ طلایی و قهوه ای دارد
7- ارکیده سیپریدیوم
ارکیده سیپریدیوم از بهترین و مناسب ترین ارکیده های آپارتمانی است
بیشتر واریته ها، هیبریدها و گونه های آن را از معمولی ترین تا کایوداتوم، دالینیوم و گیگانتیوم که از کمیاب ترین و سخت پرورشی ترین ها هستند را می توان به صورت پرورشی در پرورشگاه های گل به دست آورد
8- ارکیده وندا
ارکیده وندا در صورتی که به شرایط نگهداری آن دقت شود می توان به آسانی در خانه نگهداری کرد و این ارکیده گرمسیری می باشد و تنوع رنگ بالایی دارد
9- ارکیده پافیوپدیوم
این اورکیده به راحتی از طریق تقسیم بوته در بهار تکثیر می شود و بومی جنوب شرقی آسیا می باشد و برای اینکه بتواند گل دهد نیاز به سرمای زمستانه دارد و کشت آسانی دارد و گل های آن به رنگ های شاه بلوطی و قرمز، قهوه ای، شکلاتی و سفید یا گلی و سبز است
میزان آب دهی به گل ارکیده
بطور کلی ، گل ها و زندگی آن ها بر اساس قوانین ریاضی نمی چرخد و درست مانند انسان ها خوب بودن حال آن ها بسته به شرایط زندگی آن ها است
به این ترتیب به دنبال تاریخ، روز و ساعت مشخصی برای آب دادن به گل ارکیده خوب نباشید بلکه به نشانه ها دقت کنید تا به رفتار گل ارکیده خود و نیازهای او آگاه شوید
رطوبت هوای محیط، نوع خاکی که گل در آن کاشته شده، جریان هوا… همگی در مشخص کردن زمان آبیاری مهم هستند
در یک قانون کلی زمانی که خاک سطح گلدان شروع به خشک شدن کند اما لایه های زیرین خاک هنوز رطوبت داشته باشند باید به گل آب دهید
برای اینکه بفهمید آیا لایه های زیرین مرطوب هستند یا نه می تواند یک مداد یا سیخ چوبی در خاک گلدان فرو کنید و پس از خارج کردن ببینید اثری از گِل هست یا نه
نکات مهم در آبیاری گل ارکیده
● زیاده روی در آبیاری گل ارکیده بیش از هر مسئله ای می تواند باعث از بین رفتن گل ارکیده شما شود
● به رفتار گل خود دقت کنید تا به سیکل آبیاری آن دست پیدا کنید و پس از آن بطور منظم با خشک شدن سطح گلدان آبیاری آن را انجام دهید
● برای آبیاری ارکیده از آب نسبتا ولرم و سبک با حداقل املاح و مواد سنگین استفاده کنید
● نگران آبیاری نباشید چراکه ممکن است با توجه به گلدان، گل، خاک، رطوب محیط و… چندین روز طول بکشد تا سطح گلدان خشک شود
● برای آبیاری تا زمانی که آب روی سطح خاک گلدان بیاید به گل آب دهید
● از داشتن زهکش مناسب گلدان مطمئن شوید تا آب اضافه از گلدان خارج شود
● در هنگام آبیاری ساقه و برگ ها را خیس نکنید
بهترین زمان برای آبیاری ارکیده
اول صبح بهترین زمان برای آب دادن به گل ارکیده است تا در طول روز گل به رطوبت مورد نیاز برسد و همچنین گل در معرض بیماری های قارچی و باکتریایی قرار نمی گیرد
رطوبت مورد نیاز ارکیده
بطور کل اگر رطوبت محیطی که ارکیده در آن قرار دارد کم تر از 40 درصد باشد نیاز به آبیاری گل بیشتر می شود
یک رطوبت سنج در اطراف گلدان قرار دهید تا دائم متوجه میزان رطوب محیط باشید و اگر از 40 درصد کمتر شد رطوب محیط را افزایش دهید
به کمک اسپری آبپاش محیط اطراف گل را آبپاشی کنید یا با استفاده از یک دستگاه بوخور با فاصله از گلدان رطوبت محیط را به بالای 40 درصد برسانید
دقت داشته باشید که رطوبت محیط به 60 درصد یا بالای آن نرسد چراکه می تواند به راحتی گل شما را خراب کند
اگر رطوبت از حد نرمال بیشتر شد یک پارچه نخی را در هوا بچرخانید یا در محیط اطراف گلدان بگذارید تا رطوبت اضافی را جذب کند
خاک مناسب برای گل ارکیده
نکته مهم در مورد خاک مناسب برای گل ارکیده این است که خاک آن باید از زهشی مناسب برخوردار باشد بنابراین به طور معمول از چیپس) پوسته درخت) یا ماس (خزه درشت) برای خاک ارکیده استفاده می کنند.
ترکیب خاک ارکیده
بطور کلی اینکه چه ترکیبی برای خاک گل در نظر گرفته شود بستگی به نوع گل ارکیده دارد بطور مثال اگر ارکیده زمینی باشد ترکیب یک قسمت پیت، یک قسمت خاک لومی و دو قسمت خاک برگ مناسب خواهد بود
در مثالی دیگر اگر ارکیده انگلی یا اپیفیت باشد و در سبد کاشته شود در کف سبد باید ترکیبی از 3 قست اوسموندا و 2 قسمت خزه ریخته شود
زمان تعویض خاک گل ارکیده
اگر خاک گل ارکیده چیپس باشد هر سال باید آن را عوض کنید چراکه به مرور خاصیت زهکشی خود را از دست می دهد و در حالت کلی هر 2 سال یکبار بهتر است خاک ارکیده عوض شود
برای عوض کردن خاک آن را گلدان خارج کنید و با یک وسیله ظریف خاک را از ریشه جدا کنید و پس از قیچی کردن ریشه های پوسیده و سیاه آن را درون گلدان قرار دهید و مجددا خاک بریزید
مناسب بودن گلدان ارکیده
اگر پس از آبیاری بلافاصله آب از قسمت زهکش گلدان خارج شود یا پس از گذشت نزدیک به 40 ثانیه آب به شکل راکت روی خاک باقی بماند آن خاک به هیچ عنوان مناسب نیست
تقویت و کوددهی گل ارکیده
کودهی گل ارکیده جهت سلامت و شادابی گل مهم است بنابراین نباید در مورد آن سهل انگاری کرد و باید از کودی که نسبت بالایی از نیتروژن دارد استفاده شود
ارکیده هایی که رشد فعالی دارند باید هر دو هفته یک بار کوددهی شوند و اگر رشد فعال ندارند یک بار در ماه باید تقویت شوند و گاها باید از کودهای داری فسفر زیاد برای جوانه زنی قوی و گل های سالم استفاده کرد
پرورش دهندگان گل ارکیده پیشنهاد می کنند برای رفع نگرانی در مورد زمان کوددهی همیشه یک چهارم از کود محلول را در آب ریخته و با آن گل را آبیاری کنید
نور مناسب برای رشد ارکیده
ارکیده ها بطور کلی گیاهانی نور دوست هستند و نیاز نوری آن ها نسبتا زیاد است اما نباید در معرض تابش مستقیم آفتاب قرار بگیرند
سعی کنید ارکیده را پشت یک پنجره نور گیر قرار دهید اما برای جلوگیری از تابش مستقیم آفتاب یک لایه پرده نازک به پنجره آویزان کنید
نکته ای که در مورد نور مناسب گل ارکیده وجود دارد این است که نیاز نوری گل ارکیده نیز مانند بسیاری از شرایط رشد این گل به نوع آن بستگی دارد و نیاز نوری ارکیده های مختلف ممکن است تفاوت هایی باهم داشته باشد
نکات مهم در مراقبت از گل ارکیده
● پس از هر دوره گلدهی سعی کنید خاک گلدان را عوض کنید اما ضرورتی ندارد
● شاخه و برگ های خشک شده گیاه را جدا کنید
● کوددهی را در دوران استراحت گل بی اهمیت نشمرید چراکه باعث تقویت و گلدهی بهتر در دوره بعد می شود
● هرگز در دوره گلدهی گلدان و خاک گل را عوض نکنید
روش های تکثیر گل ارکیده
ارکیده ها به دو روش جنسی و غیر جنسی تکسیر می شوند اما از آنجایی که تکثیر از طریق بذر معمولا گلدهی مرغوبی ندارد روش های ازدیاد از طریق قلمه و ازدیاد از طریق بوته برای تکثیر ارکیده به کار برده می شود
آفات و بیماری های گل ارکیده ↓
1- سیاه شدن برگ ارکیده
گاهی پیش می آید که سطح برگ های جوان ارکیده از نوک شروع به سیاه شدن می کند و به تدریج کل برگ سیاه می شود و حتی برگ می ریزد
گاهی هم سطح چند برگ بی رنگ و چروکیده می شود و نهایتا سیاه می شود اما این یک بیماری ویروسی نمی باشد اگرچه چنین به نظر می رسد
این حالت بیشتر در آب هوای گرم و در شب هایی که دمای هوا زیر 7 درجه است یا زمانی که آب سر به گل پاشیده شود پیش می آید
2- پوسیدگی ریشه ارکیده
این بیماری به تدریج باعث از بین رفتن گیاه می شود و در این مدت گیاه رشد نمی کند در این شرایط غنچه ها می ریزند، برگ ها خمیده و پژمرده و ریشه ها سیاه می شوند و باید خاک و گلدان را عوض کرد و در آبیاری زیاده روی نکرد
3- آفات گل ارکیده
تیریپس، شته، کرم ریز قرمز و بسیاری از ویروس ها و آفات مانند هر گیاهی تهدیدی برای سلامت ارکیده ها هستند
برای در امان نگه داشتن ارکیده خود از آفات می توانید از سم حشره کش مخصوص استفاده کنید
4- بیماری بوتریتیس
بیماری قارچی بوتریتیس باعث ایجاد لکه های سفید خاکستری روی گل های ارکیده می شود آن را آلوده می کند
برای جلوگیری از این بیماری محیط گل باید از تهویه مناسبی برخوردار باشد چراکه رطوبت بیش از حد از اصلی ترین دلایل این بیماری است
علت گل ندادن ارکیده
1- گرما یا سرمای محیط و دمای نامناسب
2- آبیاری بیش از حد گل
3- کمبود آب و خشکی گل
4- کوددهی بیش از حد
5- کمبود نور
6- قرار دادن گل در نزدیکی مواد مصنوعی نو مانند فرش، موکت، کاغذ دیواری و…
عمر گیاه ارکیده
اگر گل ارکیده در شرایط محیطی مطلوب باشد و به درستی از آن مراقبت شود می تواند چندین سال زنده بماند
گل ارکیده در چرخه رشد خود پس از دوره استراحت و معمولا در پاییز گل می دهد و در صورت مراقبت درست این چرخه هر چند ماه یکبار تکرار می شود
دمای مناسب نگهداری
ارکیده ها به نوسانات مداوم دما حساس هستند و بنابراین باید در یک شرایط دمایی نسبتا پایدار بین 16 تا 24 درجه باشند
گلدان مناسب
گلدان گل ارکیده حتما باید زهکش مناسب داشته باشد و از جنس پلاستیک شفاف باشد تا نور بتواند به ریشه ها بتابد
علت زرد شدن برگ ها
کمبود نور و آبیاری بیش از حد علت زرد شدن برگ های گل ارکیده می باشند
علت سوختگی برگ ها
اگر وسط برگ گل ارکیده دچار سوختگی شود به دلیل تابش نور مستقیم است اما اگر نوک برگ ها دچار سوختی شود به علت کوددهی زیاد، رطوبت کم و آبیاری کم است
لوله شدن برگ ها
لوله شدن برگ های گل ارکیده به دلیل دمای نامناسب و پایین بودن دمای محل نگهداری گل می باشد
کمرنگی و پژمردگی
پژمردگی برگ های ارکیده به دلیل کم آبی گل و علت کمرنگی برگ ها به دلیل نرسیدن نور کافی به گل است
ریزش گل های ارکیده
اگر غنچه های قدیمی تر ارکیده ریزش پیدا کنند اما غنچه های جدید شکوفا شوند جای نگرانی نیست اما اگر تمام غنچه ها شروع به ریزش کنند علت شرایط دمایی نامناسب است
