وضعیت هولناک کم تحرکی در جامعه دانش‌آموزی/ چند میلیون دانش‌آموز ایرانی چاق هستند؟

هرچند میزان چاقی و اضافه وزن در بین دانش آموزان از سوی مسئولان بین ۲۲ تا ۲۵ درصد اعلام شده است، اما در این رابطه نه تنها باید به فکر آمار دقیق تری بود بلکه باید بدانیم زنگ خطر سلامت دانش آموزان ایرانی به صدا در آمده و شیوع کرونا نیز کم تحرکی در این بخش را دو چندان کرده و باید به فکر راهکارهای عملی بود.
 
هرچند مسئولان وزارت آموزش و پرورش میزان چاقی و اضافه وزن دانش آموزان را حدود ۲۲ درصد اعلام کرده اند اما این آمار از سوی قائم مقام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی حدود ۲۵ درصد اعلام شده است و به نظر می رسد در این زمینه نیازمند آمار یکپارچه و دقیق تری هستیم.
 
شیوع کرونا و سیر صعودی کم تحرکی
آمارها در حوزه «کم تحرکی» ایرانیان از یک هشدار جدی خبر می دهد، هشداری که عدم توجه به آن جز مرگ و میر نتیجه ای به دنبال نخواهد داشت و سهل انگاری در این خصوص باعث شده طی سال های اخیر شاهد وخیم شدن وضعیت سلامت مردم باشیم و ادامه این روند در سال های آینده فاجعه ای جبران ناپذیر را به دنبال خواهد داشت.
 
میانگین شیوع کم تحرکی در کشور به ۵۶ درصد رسیده است و در این بین کم تحرکی، عامل ۸۲ درصد از مرگ و میرها در ایران است و به طور حتم این وضعیت متناسب با شیوع ویروس کرونا تشدید می شود. این درحالی است که کم تحرکی در بین زنان ۶۴ درصد و سهم کم تحرکی در بین مردان ۴۶ درصد است.
 
در این بین ما کودکان و دانش آموزان به عنوان نقطه عطف به شمار می روند و نه تنها باید از همان ابتدای امر مانع از اضافه وزن و چاقی این رده سنی شد بلکه در مورد دانش آموزان و کودکانی که به اضافه وزن و چاقی دچار هستند به راهکارهای عملی رسید و در راستای اجرای آن گام برداشت، چرا که در برهه زمانی کنونی به دلیل شیوع ویروس کرونا و تعطیلی مدارس، شاهد حضور هرچه بیشتر کودکان و دانش آموزان در منزل هستیم؛ پدیده ای که سیر کم تحرکی را به طرز عجیبی افزایش می دهد و نیازمند اقدام جدی مسئولان و خانواده است.
 
میزان چاقی و اضافه وزن دانش آموزان چقدر است؟ ۲۲ یا ۲۵ درصد...
به گفته معاون تربیت‌بدنی و سلامت وزارت آموزش و پرورش، حدود ۲۲ درصد دانش آموزان چاق هستند و در ایام تعطیلی مدارس این آمار افزایش پیدا کرده است، عنوان کرد که به‌ صورت میانگین حدود ۱۰ درصد از دانش آموزان اضافه‌ وزن دارند. همچنین مدیرکل دفتر تربیت بدنی و فعالیت های ورزشی این وزارتخانه بر این آمار صحه گذاشت و بیان کرد که ۲۲ درصد کودکان ایرانی کم تحرک و دچار اضافه وزن هستند.
 
وی با اشاره به اینکه دانش آموزان پنج ساعت در اختیار نظام آموزشی قرار دارند و و سرانه حرکتی ۱.۵ ساعت در هفته کافی نیست، تاکید کرد که به همین علت فعالیت‌های مکمل مانند نرمش صبحگاهی، مدرسه پویا، کانون‌های ورزشی درون و برون مدرسه‌ای و المپیادهای ورزشی درون مدرسه‌ای و ورزش با خانواده را برنامه‌ریزی شده تا بتوان در همین بازه زمانی که دانش آموزان در اختیار قرار دارند، سرانه حرکتی آن ها را افزایش داد و همچنین توجه والدین را به این مسئله جلب کرد که دانش آموزان در اوقات فراغت خود به فعالیت های ورزشی و بدنی مشغول شوند.
 
خطر بالای چاقی در ۱۰ تا ۱۴ سالگی برای بزرگسالی
چاقی درسنین ۱۰ تا ۱۴ سالگی، خطر ابتلا به چاقی در بزرگسالی را ۲۲ برابر افزایش می دهد و این دغدغه که کم تحرکی باعث اضافه وزن دانش آموزان می‌شود، وجود دارد و عوارض زیادی از جمله خطر ابتلا به دیابت و بعضی سرطان‌ها را افزایش می‌دهد و باعث بیماری قلبی عروقی، کبدچرب، اختلالات فیزیولوژیکی، ناتوانی جسمی، کاهش عزت نفس، تداوم چاقی در طول عمر و اختلال خواب درافراد می‌شود.
 
میزان وضعیت چاقی و اضافه وزن در هر ۱۰ دانش آموز؟
قائم‌ مقام وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در مورد شرایط حوزه سلامت دانش‌آموزی، اعلام کرد که از هر ۱۰ دانش‌آموز، هشت نفر کم‌تر از نیم ساعت فعالیت فیزیکی دارند، ۲۵ درصد دانش‌آموزان دچار چاقی یا اضافه‌ وزن هستند و میان وعده ناسالم مصرف می‌کنند. وی همچنین یادآور شد در دوران نوجوانی اثرات فردی، اجتماعی و اقتصادی اثرگذار است و امروزه از هر ۱۰ نوجوان دانش‌آموز یک نفر چاق، ۲ نفر دارای اضافه ‌وزن و ۲ نوجوان نیز دچار چاقی شکمی هستند.
 
۱۴ درصد اضافه وزن در همان گام اول!
همچنین طبق معاون تربیت بدنی و سلامت وزارت آموزش و پرورش،  ۱۴ درصد نوآموزان کلاس اول، دارای اضافه وزن و چاقی هستند و در همان گام اول شرایط باید به صورت ویژه روی آن ها کار شود. این مسئله یک هشدار به نسل فعلی کشور و یک هشدار جدی برای آینده  و خیلی از دانش آموزان، امروزه بابت بیماری واگیر کرونا در خانه قرنطینه شده اند و این موضوع که به کم تحرکی و سکون منجر شده است باعث افزایش وزن جهشی می شود.

 
عوامل مهم اضافه وزن وچاقی دانش آموزان
عامل اول اضافه وزن وچاقی دانش آموزان شامل عوامل فردی (ویژگی‌های دانش آموزان) مانند جنس، سن، عادت به کم تحرکی، برنامه شخصی، وراثت، قدرت تصمیم گیری، موادغذایی دریافتی و فعالیت حرکتی است.
 
عامل دوم اما عوامل خانوادگی (سبک زندگی والدین) است و دانش تغذیه‌ای، مصرف غذایی والدین، دسترسی غذا در منزل، ترجیحات غذایی والدین، وضعیت وزن والدین، ترغیب والدین به فعالیت، الگوهای فعالیت حرکتی والدین، نظارت والدین به تماشای تلویزیون، وابستگی خانواده به تلویزیون، معاشرت با دوستان و فامیل از نمونه‌های رفتاری این بخش است.
 
عامل سوم در این رابطه نیز عوامل اجتماعی (ویژگی‌های جامعه یا اجتماعی) است و نمونه‌های رفتاری این بخش وضعیت اقتصادی و اجتماعی، اوقات فراغت خانواده، بقالی‌ها و سوپرمارکت های دردسترس، رستوران‌های در دسترس، دسترسی به مراکز تفریحی و تجاری، برنامه تربیت بدنی درمدرسه، فضای مدرسه و... است که باید براساس این عوامل راهکارهای مناسبی ارائه شود.
 
لزوم دستیابی به میزان چاقی دانش آموزان و دستیابی به راهکارهای عملی
ابتدای مردادماه سال جاری بود که از سوی معاون تربیت‌بدنی و سلامت وزارت آموزش و پرورش اعلام شد که در سال تحصیلی آینده، آموزش‌وپرورش ۱۴ میلیون دانش‌آموز را غربالگری می‌کند تا تعداد دانش‌آموزانی که چاق هستند و یا اضافه ‌وزن دارند، مشخص شود. بنابراین هرچه سریع تر باید به آمار دقیقی در این رابطه دست یافت تا بتوان گام بلندتری پس از آن در راستای سلامت دانش آموزان ایرانی برداشت.
 
به طور حتم دستیابی به عدد و رقم صرفا بخش ابتدایی ماجرا است و باید با راهکارهای عملی و اجرایی شرایطی را رقم زد که ابتدای امر وضعیت موجود کنترل و مانع از افزایش میزان چاقی و اضافه وزن دانش آموزان شد و در مرحله بعد از سوی وزارت آموزش و پرورش، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و نیز وزارت ورزش و جوانان، شرایط را برای بهبود وضعیت و کاهش وزن جامعه میلیونی دانش آموزی کشور رقم زد چرا که در غیر این صورت با پدیده ای هولناک در حوزه سلامت طی سال آینده روبرو خواهیم بود.