مدارس پیر، جان کودکان را می‌گیرند

دیوار پیر مدرسه آوار شده روی سر دنیای هفت ساله که تازه 16روز بوده به مدرسه می‌رفته تا خواندن و نوشتن یاد بگیرد. سنگ‌ها و آجرهای فرسوده یکباره فرو می‌ریزد روی سر کوچک او و به زندگی کوتاهش پایان می‌دهد؛ دنیا ویسی، دانش‌آموز کلاس اول روستای گرماش کردستان. روز دوشنبه همزمان با روز جهانی کودک، همه جا پر شد از عکس بچه‌هایی که قرار بود برایشان دنیایی شادتر، امن‌تر و زیباتر بسازیم. پدرها و مادرها صفحات مجازی را تبدیل کردند به دنیای رنگارنگی که در آن کودکان لبخند می‌زنند و بی‌خیال همه مشکلات بازی می‌کنند. حتی وزیر آموزش و پرورش هم رفت در جمع بچه‌های کانون پرورشی فکری کودکان و نوجوانان و برای آنها از بهتر زیستن گفت اما حتی او هم فکرش را نمی‌کرد که یک دیوار نیمه خراب توالت مدرسه کوچک در یک روستای دور، غبار سیاه بپاشد بر همه خوشحالی‌های موقت. دنیا نخستین قربانی مدارس فرسوده ایران نیست و متأسفانه باتوجه به شرایط ایمنی در مدارس کشور، آخرین آن هم نخواهد بود. قبل از او هم دانش‌آموزان زیادی در درودزن فارس، شین‌آباد آذربایجان غربی، شیخ صله در ثلالث باباجانی، نوکجو در خاش، خوابگاه دانش‌آموزی چابهار و صدها مدرسه دیگر یا در آتش بخاری نفتی سوختند یا دست‌شان را مین باقیمانده از جنگ قطع کرد یا دیوار مدرسه روی سرشان آوار شد. مدارس پیر و فرسوده در گوشه و کنار ایران آبستن حوادث تلخند که قربانی اصلی آن دانش‌آموزانند.
32هزار فضای آموزشی فرسوده‌اند
در ایران حدود 100هزار فضای آموزشی وجود دارد که کارشناسان سازمان نوسازی مدارس بارها نسبت به فرسودگی بسیاری از آنها در شهرها و روستاهای مختلف هشدار داده و آن را یکی از خطرات جدی معرفی کرده بودند. حتی در طول دهه 80 تلاش شد که با اختصاص 4میلیارد دلار تحت عنوان مقاوم‌سازی‌ فضاهای آموزشی، پرونده مدارس فرسوده و تخریبی بسته شود اما این اتفاق رخ نداد. گرچه مسئولان وقت سازمان نوسازی مدارس مدعی هستند که توانستند میزان 70درصد مدارس فرسوده را به 30درصد کاهش دهند. اما آموزش و پرورش در چند سال اخیر چه میزان اعتبار برای بازسازی بافت‌های فرسوده مدارس اختصاص داده و چقدر توانسته از میزان آنها در شهرهای مختلف بکاهد؟
داریوش ورناصری، معاون فنی و نظارت سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس در این‌باره به همشهری گفت: « هم‌اکنون 32هزار فضای آموزشی، ورزشی و پرورشی کشور فرسوده‌اند که اگر تخصیص بودجه در این حوزه درست و بموقع صورت نگیرد امکان افزایش تعداد فضاهای تخریبی مدارس وجود خواهد داشت.»
او با بیان اینکه برای تخریب و مقاوم‌سازی‌ این تعداد فضای آموزشی به 40هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است، افزود: « تحقق این رقم در طول یک سال از سوی دولت تقریبا غیرممکن است بنابراین بروز اتفاقاتی همچون مدرسه گرماش دور از انتظار نیست.»
آنطور که معاون فنی سازمان نوسازی مدارس توضیح داد طبق برنامه ششم توسعه، دولت باید هر سال 2‌هزار میلیارد تومان برای تخریب و مقاوم‌سازی‌ مدارس تخصیص دهد، اگر به این رقم هزار میلیارد کمک خیرین را هم اضافه کنیم، تنها می‌توان 3‌هزار مدرسه را بازسازی کرد و باز هم فاصله معناداری بین مدارس ایمن و ناایمن باقی خواهد ماند. ورناصری تصریح کرد: البته این رقم به جز مدارسی هستند که ایمن و مقاومند و نیاز به مرمت‌های کلی و جزئی دارند.
وضعیت مدارس تهران همچون روستاهای دورافتاده
مشکل مدارس فرسوده فقط مختص روستاهای دورافتاده و شهرستان‌های کوچک نیست و این روزها استان‌های بزرگی مانند تهران، خراسان رضوی، گیلان و سیستان و بلوچستان بیشترین استان‌های نیازمند نوسازی و مقاوم‌سازی‌ مدارس هستند که مسئولان سازمان نوسازی مدارس نسبت به آنها هشدار داده‌اند و کارشناسان می‌گویند که درصورت بروز بلایای طبیعی مانند زلزله و سیل فاجعه‌ای جبران‌ناپذیر رخ خواهد داد. آنطور که علی شهری، مدیرکل نوسازی مدارس استان تهران به همشهری گفته ۱۴۶۱ مدرسه با ۱۷ هزار و ۵۳۲ کلاس درس در استان تهران فرسوده و نیازمند مقاوم‌سازی‌ و یا تخریب و بازسازی هستند؛ آماری که نشان می‌دهد پایتخت ایران وضعیت بهتری نسبت به روستاهای دور افتاده و شهرستان‌های کوچک ندارد.


چطور در مدارس ناایمن درس بخوانیم؟
اعداد و ارقام بالای مدارس ناایمن و سخنان مسئولان نوسازی مدارس نشان می‌دهد که به این زودی‌ها نمی‌توان از شر آنها خلاص شد؛ کلاس‌های درس را هم که نمی‌توان به این بهانه تعطیل کرد. پس چگونه می‌توان از بروز حوادثی همچون اتفافی که برای دنیا ویسی رخ داد، جلوگیری کرد؟ معاون فنی و نظارت سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس در این‌باره گفت: درست است که ما معتقدیم  برگزاری کلاس در فضاهای ناایمن باید متوقف شود اما با شرایط موجود این امر محال است ولی می‌توان با برخی اقدامات و آگاه‌سازی‌‌ها از بروز حوادث جزئی مانند تخریب دیوار مدرسه، جلوگیری کرد. ورناصری توضیح داد: دیوار تخریب شده در مدرسه گرماش متعلق به توالتی است که سال‌ها بی‌استفاده مانده و به‌شدت فرسوده شده بود؛ اگر مسئولان مدرسه آن را کاملا خراب می‌کردند یا به دانش‌آموزان هشدار می‌دادند که اطراف آن راه نروند، قطعا این اتفاق رخ نمی‌داد. اما متأسفانه هیچ کدام از این تدبیرها صورت نگرفته و حادثه تلخ رخ داده است. او در آخر گفت: متأسفانه تا زمانی که شاهد مدارس فرسوده هستیم باید منتظر وقوع حوادث بد اینچنینی باشیم.
مکث
تیمی مأمور بررسی فوت دانش‌آموز سنندجی شد
سید محمد بطحایی، وزیر آموزش و پرورش با اشاره به حادثه فروریختن ساختمان دیوار یک مدرسه در روستای گرماش کردستان که منجر به فوت دانش آموز کلاس اولی شد، گفت: اکنون تیمی را برای بررسی این موضوع مأمور کرده‌ام. این مدرسه جزو مدارس ناایمن است. او با بیان اینکه تلاش خوبی در سال ۹۷ برای تخریب و بازسازی مدارس فرسوده از دو محل صورت گرفته است، عنوان کرد: نمایندگان مجلس نیز برای حل مشکل مدارس فرسوده تلاش می‌کنند. از محل برنامه ششم توسعه نیز اعتباراتی پیش‌بینی شده است. البته با افزایش هزینه‌ها روبه‌روییم و آموزش و پرورش نیازمند کمک‌های بیشتری است.