تنبلی تخمدان چیست؟ علت و درمان سندرم تخمدان پلی‌ کیستیک

تنبلی تخمدان یا سندرم تخمدان پلی کیستیک یکی از بیماری های شایع هورمونی در زنان است که در اثر افزایش هورمون های مردانه  و عدم تخمک گذاری در برخی سیکل های قاعدگی ایجاد می شود. تنبلی تخمدان در برخی از موارد می تواند موجب ناباروری در فرد شود.در ادامه این مطلب همراه ما باشید تا اطلاعاتی درباره تنبلی تخمدان چیست؟ علت،علائم و روش های درمان آن را با فیلم و عکس در اختیار شما بگذاریم.

تنبلی تخمدان چیست؟

 تنبلی تخمدان همان سندرم تخمدان پلی‌کیستیک(به انگلیسی Poly cystic ovary syndrome)  است که یک نوع اختلال هورمونی شایع در سن باوری  زنان و دختران است که ممکن است این افراد دوره‌های پریودی طولانی مدت داشته باشند یا سطح هورمون مردانه (آندروژن) در آن ها افزایش پیدا کند.

 در سندرم تخمدان پلی کیستیک، کیسه‌های کوچک و پر شده از مایع در داخل تخمدان‌ها رشد می‌کنند که این کیسه‌ها در واقع فولیکول‌ها(تخمک نابالغ) هستند. عدم تخمک گذاری باعث تغییر سطوح استروژن، پروژسترون، FSH و LH می‌شود. بنابراین سطح استروژن و پروژسترون پایین‌تر از حد معمول و سطح آندروژن بالاتر است. اطلاعاتی از سندرم تخمدان پلی کیستیک چیست؟ را در قالب ویدیوی تصویری مشاهده می کنید.

انواع تنبلی تخمدان

۴ نوع تنبلی تخمدان یا PCOS وجود دارد: چهار نوع تنبلی تخمدان عبارت‌اند از:

1. PCOS مقاوم به انسولین
2. تنبلی تخمدان التهابی
3. PCOS با علت پنهان
4. بیماری سندروم پلی کیستیک ناشی از قرص

علائم تنبلی تخمدان

علائم تنبلی تخمدان یا سندرم تخمدان پلی‌کیستیک در اکثر مواقع در اولین قاعدگی دوران بلوغ ایجاد می شود و گاهی نیز دیرتر، برای مثال این بیماری در واکنش به افزایش وزن زیاد اتفاق می افتد.در ویدیوی زیر می توانید اطلاعاتی درباره علائم سندروم تخمدان پلی کیستیک یا همان تنبلی تخمدان به دست بیاورید.

نشانه های این بیماری متفاوت است اما زمانی که سندرم تخمدان پلی کیستیک توسط پزشک تشخیص داده می شود حداقل فرد مورد از علائم های زیر را تجربه می کند:

پریودهای نامنظم: یکی از شایع ترین علائم تخمدان پلی‌کیستیک در خانم ها، سیکل‌های قاعدگی نامنظم یا طولانی مدت است.برای مثال فرد ممکن است که فاصله بین زمان پریودی بیش تر از 35 روز داشته باشد که در سال کمتر از 9 بار می شود یا دوره قاعدگی غیر طبیعی سنگین داشته باشد.
• آندروژن اضافی: اگر سطح هورمون‌های مردانه در زنان افزایش پیدا کند،منجر به علائمی فیزیکی مانند موهای زائد صورت و بدن می شود و گاهی اوقات نیز با آکنه شدید یا طاسی با الگوی مردانه خود را نشان می دهد.
• تخمدان‌های پر کیست یا پلی کیستیک: اگر تخمدان های فرد بیمار بزرگ شود و عملکرد منظمی نداشته باشد به این دلیل است که حاوی فولیکول‌هایی است که اطراف تخمک‌ها را احاطه کرده‌اند و علائم آن در صورت چاق شدن شدیدتر می شود.
• چاقی بیش از حد: معمولا بیماران مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک چاق هستند زیرا چربی‌ بدن در این ناحیه انباشته می‌شود و مقاومت این کیست‌ها زیادتر می شود.
• درد تخمدان چپ
• خشکی واژن
• خشک و کم سو شدن چشم ها
• تحریک پذیری یا عدم تمرکز
• کاهش میل جنسی
• گرگرفتگی و سردرد
• تعرق شبانه
• آکنه و جوش چرکی روی صورت
• ریزش موی سر با الگوی مردانه 
• اختلال در بارداری (نیاز به مصرف قرص)
• رشد موهای زائد ضخیم در نواحی چانه، لب بالا، اطراف صورت، شکم و قفسه سینه

علت تنبلی تخمدان 

علت  تنبلی تخمدان پلی کیستیک به طور دقیق مشخص نیست اما در بدن زنانی که مبتلا به این بیماری هستند، تخمک‌ها از تخمدان آزاد نمی‌شوند و در نتیجه مایعی در اطراف تخمک‌ها و در نهایت پلی کیستیک‌ها به وجود می‌آید.البته موارد زیر در بدن زنان آن ها را مستعد ابتلا به این اختلال می کند که عباتند از: 

انسولین بالا: اگر سلول‌های نسبت به انسولین مقاوم شده باشند، میزان قند خون بالا می رود و در نتیجه بدن انسولین بیشتری تولید می‌کند.انسولین بالا نیز باعث افزایش سطح آندروژن در بدن می شود و همین امر باعث مشکل در تخمک گذاری و اختلال در عملکرد تخمدان می شود.
• التهاب: التهاب در بدن که به دلیل عفونت ایجاد شده است تخمدان‌های پلی کیستیک را برای تولید آندروژن تحریک می‌کند که می تواند نیز منجر به مشکلات قلبی و عروقی شود.
• وراثت: یکی از دلایل تاثیر گذار در ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک وراث است. تحقیقان نشان می دهد که وجود برخی از ژن‌ها احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد.
• آندروژن اضافی: آندروژن اضافی در بدن احتمال ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک را افزایش می دهد که در نهایت با علائمی مانند رشد زیاد مو با الگوی مردانه در زنان و آکنه نشان داده می شود.

عوارض تنبلی تخمدان 

عوارض تنبلی تخمدان عبارتند از:

چاقی
• ناباروری
• آپنه خواب
• سقط جنین
• زایمان زودرس
• دیابت بارداری 
• سرطان آندومتر
• رشد بیش از حد موها
• فشار خون بالا ناشی از بارداری
• دیابت نوع ۲ یا پیش دیابت
• خونریزی غیر طبیعی رحم
• افسردگی، اضطراب و اختلال خوردن
• وهپاتیت غیر الکلی، التهاب شدید کبد ناشی از تجمع چربی در کبد
• سندرم متابولیک( مجموعه‌ای از شرایط از جمله فشار خون بالا، قند خون بالا و میزان کلسترول غیر طبیعی یا تری گلیسیرید است که خطر ابتلا به بیماری قلبی عروقی را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد.)

تشخیص تنبلی تخمدان

برای تشخیص  تنبلی تخمدان یا همان سندرم تخمدان پلی کیستیک هیچ روش قطعی وجود ندارد و احتمال دارد که پزشک متخصص زنان درباره سوابق پزشکی از جمله دوره های پریودی و تغییرات وزن سوال کند یا معاینه فیزیکی که شامل بررسی علائم رشد بیش از حد مو، مقاومت به انسولین و آکنه است را انجام دهد.همچنین ممکن است پزشک به صورت بصری معاینه لگن را برای بررسی توده‌ها، رشد یا سایر اختلالات انجام دهد.

آزمایش‌ تنبلی تخمدان

 آزمایش تشخصیص تنبلی تخمدان که اطلاعاتی درباره احتمال ابتلا به این بیماری را نشان می دهد عباتند از: 

آزمایش خون: یکی از ابتدایی ترین روش ها برای تشخیص سندرم تخمدان پلی کیستیک آزمایش خون است که پزشک علل احتمالی ناهنجاری‌های قاعدگی یا اضافه شدن ویتامین را بررسی می کند.همچینن ممکن است آزمایش خون برای اندازه‌گیری تحمل گلوکز و سطح کلسترول و تری گلیسیرید ناشتا انجام شود.
• سونوگرافی: پزشک با تجویز سونوگرافی ترانس واژینال یا سونوگرافی داخلی رحم می خواهد که ظاهر تخمدان‌ها و ضخامت پوشش رحم را بررسی کند. 

اگر پزشک با آزمایش خون و سونوگرافی تشخصی داد که بیمار مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک است ممکن است آزمایش های بیشتری را برای پیدا کردن علت این بیماری و عوارض احتمالی آن توصیه کند.دیگر آزمایشات تشخیص سندرم تخمدان پلی کیستیک عبارتند از: 

غربالگری برای افسردگی و اضطراب
• غربالگری برای آپنه انسدادی خواب
• بررسی دوره‌ای فشار خون، تحمل گلوکز و میزان کلسترول و تری گلیسیرید

درمان تنبلی تخمدان

درمان تنبلی تخمدان شامل تغییر سبک زندگی یا مصرف دارو است که برای رفع نگرانی‌های فرد مبتلا در خصوص ناباروری، هیرسوتیسم، آکنه یا چاقی انجام می‌شود.روش های درمان سندرم تخمدان پلی‌کیستیک عبارتند از: 

تغییر سبک زندگی: افراد مبتلا به بیماری تخمدان پلی‌کیستیک با تغییر سبک زندگی از جمله کاهش وزن به بهبودی این بیماریکمک می کنند.همچنین کاهش وزن ممکن است اثر بخشی داروهایی را که پزشک برای بیمار تجویز کرده است را افزایش دهد.
• هورمون درمانی: پزشک ممکن است داروهای مانند قرص‌های ضد بارداری ترکیبی را برای تنظیم چرخه قاعدگی تجویز کند.قرص‌های ضد بارداری حاوی استروژن و پروژسترون می باشد که باعث کاهش تولید آندروژن و تنظیم استروژن می‌شوند که تنظیم آین هورمون ها خطر ابتلا به سرطان آندومتر را کاهش می‌دهد. همچنین این داروها باعث رفع خونریزی غیر طبیعی و توقف رشد موهای زائد و آکنه می‌شود.
• پروژسترون درمانی: پروژسترون یکی از هورمون‌های جنسی زنانه است و اگر آن را به مدت ۱۰ تا ۱۴ روز هر یک تا دو ماه مصرف کنید دوره‌های قاعدگی را تنظیم و از سرطان آندومتر جلوگیری کند. بهتر است بدانید که پروژسترون درمانی سطح آندروژن بدن را بهبود نمی‌بخشد و از بارداری جلوگیری نمی‌کند. پس اگر می‌خواهید از بارداری جلوگیری کنید با نظر پزشک از مینی پیل پروژسترون یا دستگاه داخل رحمی حاوی پروژستین استفاده کنید.
• پزشک می تواند برای کاهش رشد موهای بیش از حد داروهای مانند قرص‌های ضد بارداری، اسپیرونولاکتون، افلورنیتین، الکترولیز را تجویز کند.

 درمان دارویی تنبلی تخمدان

پزشک ممکن است برای درمان ناباروری ناشی از کاهش یا فقدان تخمک‌گذاری در زنان داروهای مانند متفورمین، گنادوتروپین‌ها یا داروهای زیر را تجویز کند:

قرص کلومیفن داروی ضد استروژن است و برای زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک تجویز می شود و این دارو باعث ترشح هورمون‌هایی از غده هیپوفیز می‌شود که برای تحریک تخمک‌گذاری مورد نیاز است.به عبارتی داروی کلومیفن برای تنظیم تخمک گذاری در بخش اول سیکل قاعدگی مصرف می شود.
• لترزول داروی هورمون درمانی است که تخمک گذاری تخمدان ها را تنظیم و تحریک می‌کند.
• کرم افلورنیتین داروی تجویزی توسط پزشک است که برای کاهش و درمان موهای زائد صورت در خانم ها استفاده می شود اما تاثیری روی درمان درونی دارو ندارد.
• شستشوی صورت با آنتی‌بیوتیک‌ها، محلول‌ها و لوسیون‌های ضدعفونى کننده برای درمان آکنه توسط پزشک تجویز می شود.

درمان تنبلی تخمدان در خانه

فرد مبتلا به این بیماری باید وزن مطلوب خود را حفظ کند زیرا کم کردن وزن،سطح انسولین و آندروژن را کاهش می دهد و ممکن است منجر به تخمک گذاری شود.
• بهتر است خانم ها مصرف کربوهیدرات را محدود کنند زیرا پر کربوهیدرات ممکن است سطح انسولین را افزایش دهد.
• اگر مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک هستید،فعالیت روزانه و ورزش کردن را در طول روز افزایش دهید تا مقاومت بدن به انسولین کاهش پیدا کند تا بتوانید وزن خود را تحت کنترل داشته باشید و از ابتلا به دیابت پیشگیری کنید.

در ویدیوی زیر اطلاعاتی از روش های درمان تخمدان پلی‌کیستیک مشاهده می کنید.

برای تنبلی تخمدان چه بخوریم؟

آجیل
• حبوبات
• شکلات تلخ
• غذاهای پر فیبر
• کلم‌پیچ و اسفناج
• کلم بروکلی و گل‌کلم
• چربی‌های مفید مانند روغن زیتون
• غذاهای طبیعی و فرآوری‌نشده
• ادویه‌جات مانند زردچوبه و دارچین
• ماهی‌های چرب از جمله سالمون و ماهی تن
• میوه‌های قرمز مانند انگور قرمز، شاتوت و گیلاس
• غذاهای ضد‌التهاب مانند روغن زیتون، گوجه فرنگی

چه زمانی برای تنبلی تخمدان به متخصص زنان مراجعه کنیم؟

در صورت وجود شرایط زیر حتما به پزشک  مراجعه کنید:

اگر قاعدگی‌تان به طرز معنی‌داری عقب افتاده است و باردار نیستید.
• علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک، مانند رویش بی‌رویه مو بر روی صورت و بدن، را دارید.
• برای بیش از ۱۲ ماه برای بارداری، بدون نتیجه خاصی، سعی کرده‌اید.
• علائم دیابت، مانند تشنگی و گرسنگی شدید، تاری دید و یا کاهش وزن غیرمنتظره را دارید.

سخن آخر

تنبلی تخمدان نوعی اختلال در سیستم غدد درون ریز است که زنان  را در سال های باروری تحت تاثیر قرار می دهد و با علائمی مانند چاقی،پریودهای نامنظم،درد تخمدان چپ،ریزش موی سر،رشد موهای زائد نشان داده می شود و با عوارضی چون ناباروری، سقط جنین، زایمان زودرس، دیابت بارداری ،سرطان آندومتر و ... همراه است.لذا افراد مبتلا به تنبلی تخمدان با تغییر در سبک زندگی خود،استفاده از داروهای هومون درمانی یا پروژسترون درمانی می توانند تحت نظر پزشک متخصص زنان و زایمان علائم این بیماری را کاهش دهند.