برخی افراد به صورت طبیعی و ژنتیکی فشار خون پایینی دارند که به این شرایط خاص در علم پزشکی افت فشار خون (Hypotension) می‌گویند. با این حال زمانی که فشار خون بالا به صورت کاملا ناگهانی تبدیل به فشار خون پایین می‌شود، ممکن است خطرات و نگرانی‌هایی برای سلامتی افراد ایجاد کند که نمی‌توان از آن‌ها غافل بود.
فشار خون پایین چیست؟
هیپوتِنشن (Hypotension) به فشار خون پایین گفته می‌شود. فشارخون نیز حاصل از فشار خون به دیواره رگ‌ها در هر ضربان است. فشارخون پایین معمولا با فشارخون سیستولیک کمتر از ۹۰ یا فشارخون دیاستولیک کمتر از ۶۰ شناخته می‌شود. افت فشار خون به دلایل گوناگونی از جمله بارداری، مشکلات قلبی، برخی عفونت‌های شدید یا آلرژی، از دست دادن خون و خونریزی و یا حتی کم آبی بدن ایجاد می‌شود.
علت فشار خون پایین همیشه روشن نیست. ممکن است با موارد زیر همراه باشد:
- بارداری
- مشکلات هورمونی، مانند کم کاری غده تیروئید (هیپوتیروئیدیسم)، تیروئید پر کار (پرکاری تیروئید)، دیابت و یا قند خون پایین
- (هایپوگلایسمی)
- استفاده از دارو‌های بدون نسخه
- مصرف بیش از حد داروی فشار خون بالا
- نارسایی قلبی
- آریتمی قلبی (ضربانات نامنظم قلبی)
- اتساع عروق خونی
- گرمازدگی
- کبد چرب
چه چیز‌هایی باعث افت ناگهانی فشار خون می‌شوند؟
افت ناگهانی فشار خون ممکن است تهدیدی برای زندگی باشد. علل ایجاد این نوع افت فشار خون می‌تواند شامل: از دست دادن خون و خونریزی، درجه حرارت پایین بدن، درجه حرارت بالا‌ی بدن، آسیب عضله‌ی قلبی در نتیجه‌ی نارسایی قلبی، عفونت شدید خون، کم آبی شدید به دلیل استفراغ، اسهال یا درجه حرارت بالا، واکنش به دارو یا الکل و واکنش آلرژیک شدید به نام آنافیلاکسی باشد.
علائم فشار خون پایین
افرادی که دچار فشار خون پایین هستند، در هنگام افت فشار خون، ممکن است علائم ناخوشایندی را تجربه نمایند. این علائم عبارتند از:
- خستگی
- گیجی
- سرگیجه
- حالت تهوع
- سردی پوست بدن
- پریشانی
- بی‌هوشی
- تاری دید
درمان فشار خون پایین
اکثر افراد مبتلا به فشار خون پایین نیاز به دارو و یا سایر اقدامات پزشکی برای درمان فشار خون پایین ندارند. روش‌های طبیعی و تغییر در سبک زندگی برای بالا بردن فشار خون وجود دارد. از جمله انجام تغییرات زیر در سبک زندگی می‌تواند به افزایش فشار خون کمک کنند.
فشار خون پایین می‌تواند یکی از عوارض جانبی دارو‌ها باشد. اگر علائم فشار خون پایین پس از مصرف یک دارو شروع شد، باید در مورد این علائم با پزشک خود صحبت کنید.
۱. افزایش مصرف نمک برای بالا بردن فشار خون
اگر همیشه گفته‌ایم که نمک کمتری مصرف کنید، اما برای افراد مبتلا به کم فشاری خون حرف‌مان را پس می‌گیریم، چون اگر شما مبتلا به فشار خون پایین باشید باید میزان مصرف سدیم را که اغلب از طریق نمک خوراکی تامین می‌شود، بالا ببرید. سعی کنید به هنگام بیرون رفتن از خانه مقداری تنقلات نمکی را همراه خود داشته باشید.
۲. ضربدری کردن پا‌ها موقع نشستن
ضربدری کردن پا‌ها موقع نشستن فشار خون را افزایش می‌دهد. برای افرادی که فشار خون بالا دارند، این نوع نشستن مشکل‌ساز است. در عوض افرادی که علائم فشار خون پایین دارند، ضربدری کردن پا‌ها با حداقل زحمت، فشار خون را بالا می‌برد.
۳. نوشیدن آب
مصرف آب بیشتر می‌تواند باعث افزایش حجم خون شود که می‌تواند یکی از علل بالقوه فشار خون پایین باشد. همچنین می‌توانید از کمبود آب جلوگیری کنید و بسیاری از مشکلات دیگر از جمله سر درد ناشی از کم آبی که شرح آن برای شما داده شد.
۴. افزایش تعداد وعده‌های غذا
خوردن وعده‌های غذایی کوچکتر و مکرر در طول روز ممکن است به فشار خون پایین کمک کند. این به این دلیل است که وعده‌های کوچکتر به جلوگیری از افت فشار خون مرتبط با خوردن وعده‌های بزرگتر و سنگین‌تر کمک می‌کند.
۵. جوراب واریس بپوشید
جوراب واریس به کاهش میزان خونی که در پا‌ها و اندام‌های پایینی گیر می‌افتد، کمک می‌کند، بنابراین آن را به جای دیگر بدن منتقل می‌کند. جوراب واریس نیز برای کمک به کاهش فشار و درد ناشی از ورید‌های واریسی استفاده می‌شود.
۶. استفاده از دارو‌های گیاهی
هنوز به طور قطعی تاثیر دارو‌های گیاهی بر فشار خون ثابت نشده است، اما مدارکی دال بر کاهش عوارض فشار خون با مصرف برخی از گیاهان دارویی گزارش شده است. به عنوان مثال رزماری و بادیان رومی. با افزودن این گیاهان به رژیم غذایی خود، از منافع آن بهره‌مند شوید.
قبل از مصرف هر گونه داروی گیاهی با متخصص تغذیه مشورت کنید.
۷. پیاده‌روی کنید
ورزش به طور کلی برای سلامت بدن مفید است. همچنین تاثیر بسزایی در تنظیم فشار خون دارد. یک پیاده‌روی روزانه سریع ۲۰ دقیقه‌ای می‌تواند برای سلامت جسمی و روحی شما بسیار مفید باشد. در صورت تنظیم نبودن فشار خون از ورزش‌های سنگین اجتناب ورزید، زیرا ممکن است منجر به آسیب و یا کشش گردد.
۸. غذای مغذی بخورید
کشمش: کشمش یک روش طبیعی عالی برای درمان فشار خون پایین است.
ریحان: ریحان بسیار برای درمان فشار خون پایین بسیار مقوی است، زیرا غنی از ویتامین C، منیزیم، پتاسیم و پانتووتنیک است.
قهوه: اگر از فشار خون پایین رنج می‌برید، هنگام صبح یک فنجان قهوه بخورید یا همراه یکی از وعده‌های غذایی مصرف کنید.
ریشه شیرین بیان: ریشه شیرین بیان یکی دیگر از دارو‌های خانگی محبوب بری عادی کردن فشار خون پایین ناشی از سطح پایین کورتیزول است.
آب چغندر قند: آب چغندر قند خام می‌تواند سبب بالا بردن فشار خون شود.
بادام و شیر: بادام و شیر از دارو‌های خانگی سنتی برای درمان فشار خون پایین است.
رز ماری: رز ماری برای درمان فشار خون پایین مفید است، زیرا سیستم عصبی مرکزی را تحریک می‌کند و گردش خون را بهبود می‌بخشد.
آب هویج: مخلوط کردن آب هویج با مقداری عسل راهی آسان برای درمان فشار خون پایین است.
مواد غذایی مضر برای فشار خون پایین
- پاستا
- برنج سفید
- نان سفید
- الکل
- قند
- کیک و شکلات
درمان اورژانسی افت فشار خون
زمانی که دچار افت ناگهانی فشار خون شده‌اید موارد ذیل جهت درمان اورژانسی توصیه می‌گردد:
مصرف نمک دریا
مصرف نمک دریا باعث تعدیل در فشار خون می‌گردد، اگر دارچین دم دست نبود و امکان مصرف آنرا نداشیتد، مصرف مقدار نمک دریا می‌تواند برای رفع افت فشار خون نافع باشد.
زنجبیل و عسل
مصرف شربت زنجبیل و عسل نیز برای بالا بردن فشار خون مفید می‌باشد.
نکات کاربردی برای پیشگیری از افت فشار خون
- از یک رژیم غذایی، با نمک نسبتا بالا استفاده کنید.
- مایعات زیادی بنوشید.
- هنگامی که آب و هوا گرم است، بدن خود را هیدراته نگهدارید.
- برای ترویج جریان خون، بطور منظم ورزش کنید.
- هنگامی که می‌خوابید، سر خود را بالاتر قرار دهید.
- اجسام سنگین بلند نکنید.
- برای مدت طولانی از آب گرم استفاده نکنید.
- وعده‌های غذایی کوچتر، در دفعات بیشتر داشته باشید.
فشار خون پایین فقط در صورت وجود علائم مشکل محسوب می‌شود. فرد مبتلا به فشار خون پایین باید از علائم احتمالی آگاهی داشته باشد و اینکه چه دارو‌هایی ممکن است فشار خون را در هنگام استفاده از آن‌ها کاهش دهد.
تجربه کردن هر یک از علائم پایین بودن فشار خون ممکن است یک وضعیت اساسی را نشان دهد که نیازمند توجه و مراقبت پزشکی است. هر کسی که علائم و شواهد شوک را تجربه می‌کند باید به دنبال مراقبت‌های فوری پزشکی باشد، چون شوک یک مورد اورژانسی تهدید کننده زندگی است.
سخن پایانی
همانطور که در ابتدای مطلب گفتیم، ممکن است بسیاری از افراد به صورت طبیعی و ژنتیکی فشار خون پایینی داشته باشند، اما دلیل نمی‌شود که با افت فشار خون، به دنبال درمان نباشیم. همان‌قدر که فشار خون بالا، می‌تواند خطرناک باشد، فشار خون پایین و مخصوصاً افت ناگهانی فشار خون می‌توانند بسیار خطرناک باشد و قابل چشم پوشی نیست.
شما چه راه‌کارهایی برای مقابله با افت‌فشار می‌شناسید؟
