رویداد ایران- امیر اکبری: هوش مصنوعی به‌عنوان یکی از پیشران‌های اصلی انقلاب صنعتی چهارم، نقش تعیین‌کننده‌ای در آینده اقتصادی و اجتماعی کشورها ایفا می‌کند. ایران نیز با توجه به ظرفیت‌های علمی و نیروی انسانی متخصص، در مسیر توسعه این فناوری قرار دارد. اما جایگاه فعلی کشور در این حوزه چگونه است و چه فرصت‌ها و چالش‌هایی پیش‌رو دارد؟
جایگاه علمی ایران در هوش مصنوعی
بر اساس داده‌های پایگاه وب آو ساینس، جمهوری اسلامی ایران در زمینه تولیدات علمی مرتبط با هوش مصنوعی، رتبه‌های قابل توجهی را کسب کرده است. به‌طور خاص، در فناوری شبکه‌های عصبی رتبه ششم جهانی و رتبه اول در بین کشورهای جهان اسلام را به خود اختصاص داده است. همچنین، رتبه جهانی ایران در فناوری‌های هوش مصنوعی ۱۶، در یادگیری ماشینی ۱۷، و در فناوری سیستم‌های چند عاملی ۱۲ است. این آمار نشان‌دهنده توانمندی‌های علمی کشور در این حوزه است.
پتانسیل‌های اقتصادی و اجتماعی
گزارش ۲۰۲۴ صندوق بین‌المللی پول نشان می‌دهد که ایران در دسته‌بندی اقتصادهای بازار نوظهور، دارای پتانسیل بالایی برای بهره‌گیری از هوش مصنوعی است. این فناوری می‌تواند تا سال ۲۰۳۰، دو میلیون شغل جدید در حوزه‌های برنامه‌نویسی، تحلیل داده و امنیت سایبری ایجاد کند و بهره‌وری در صنعت نفت و گاز را تا ۲۰ درصد افزایش دهد.
چالش‌های پیش‌رو
با وجود پتانسیل‌های موجود، ایران با چالش‌هایی در زمینه زیرساخت‌های دیجیتال و مهارت‌های تخصصی روبرو است. تنها ۳۰ درصد از نیروی کار ایران دارای مهارت‌های پیشرفته دیجیتال هستند، و ۲۱ درصد جمعیت کشور به اینترنت پرسرعت دسترسی ندارند. این نابرابری دیجیتال به‌ویژه در مناطق روستایی و محروم شدیدتر است.
سیاست‌گذاری و اقدامات ملی
در خرداد ماه ۱۴۰۳، کلیات سند ملی هوش مصنوعی توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شد. هدف از این سند، توسعه زیست‌بوم هوش مصنوعی پیشرفته و نوآور مبتنی بر اصول و ارزش‌ها، اتکا بر قابلیت‌ها و توانمندی‌های ملی و تعاملات بین‌المللی است. با این حال، برای تحقق اهداف تعیین‌شده، نیاز به برنامه‌ریزی‌های دقیق و سرمایه‌گذاری‌های هدفمند در حوزه فناوری‌های نوین احساس می‌شود.
