حسام عسگری
بعد از دور اول مذاکرات مستقیم ایران و آمریکا، و به‌ویژه پس از سخنان رئیس‌جمهور که اعلام کرد «هیچ مانعی برای ورود سرمایه‌گذاران آمریکایی به ایران وجود ندارد»، برخی سیاسیون داخلی و رسانه‌ها شروع کردند به مانور روی ارقامی مانند چند صد یا حتی چند هزار میلیارد دلار سرمایه‌گذاری آمریکا در ایران.
اما این ارقام نه‌تنها با واقعیت میدانی تطابق ندارند، بلکه بیشتر جنبه تبلیغاتی و فضاسازی دارند و نشان‌دهنده یک تحلیل دقیق از شرایط اقتصادی و ژئوپلیتیکی فعلی ایران نیستند. واقعیت این است که به جای بازی‌های رسانه‌ای و شعارهای اغراق‌آمیز، باید واقع‌بین بود. اگر بخواهیم از ظرفیت مذاکرات پیش‌رو به نتایج ملموس برسیم، یکی از مسیرهای جدی و کم‌هزینه، همکاری با شرکت‌های کوچک و متوسط آمریکایی (SMEs) در حوزه‌هایی است که نیاز واقعی و فوری کشور ما هستند؛ مانند کشاورزی، آبیاری نوین، صنایع غذایی، مدیریت منابع آب و فناوری‌های مربوط به بهره‌وری خاک و محصولات. ما پیش‌تر در یادداشتی به این مسئله اشاره کرده بودیم که ورود این نوع شرکت‌ها، الزاما به معنای «سرمایه‌گذاری کلان» نیست.
بلکه این همکاری می‌تواند به شکل انتقال تکنولوژی، مشارکت در پروژه‌های کوچک، مشاوره تخصصی و حتی مدل‌های مشارکتی سودآور باشد که در آن شرکت‌های آمریکایی، بدون تزریق سرمایه بزرگ، با دانش و فناوری خود در سود پروژه‌ها شریک شوند. با این حال برخی منتقدان مطرح می‌کنند که سرمایه‌گذار آمریکایی «چرا باید وارد ایران شود؟»، آن‌هم در شرایطی که سرمایه‌گذاران داخلی هم از بوروکراسی، ناامنی اقتصادی و فشارهای نهادی گله‌مندند. پاسخ این است که ما نباید این مدل همکاری را با سرمایه‌گذاری‌های صنعتی سنگین مقایسه کنیم. در واقع، اتفاقا چون این شرکت‌ها کوچک و چابک‌اند، برای پروژه‌های سبک و پربازده، مناسب‌تر از غول‌های سرمایه‌گذاری‌اند. از طرف دیگر، در داخل کشور سرمایه به اندازه کافی وجود دارد؛ اما مسئله توان استفاده از آن و بهره‌وری پایین آن است. ورود شرکت‌های متخصص و روزآمد آمریکایی می‌تواند دقیقا همین نقطه ضعف را هدف بگیرد و از محل همان سرمایه داخلی، تولید ارزش افزوده کند. همکاری با شرکت‌های کوچک و متوسط آمریکایی، برخلاف تصور برخی، نه‌تنها ممکن است، بلکه مزیت‌های زیادی هم دارد:
نیازی به مذاکرات سیاسی پرتنش و توافقات کلان ندارد.
امکان اخذ مجوزهای موردی از خزانه‌داری آمریکا برای بخش‌های غیراحساس‌برانگیز مثل کشاورزی وجود دارد.
به جای تزریق پول، انتقال تکنولوژی و بهره‌وری صورت می‌گیرد.
اثر نمادین و تدریجی بر بهبود روابط دو کشور خواهد داشت.
در نهایت باید گفت اگر قرار است راهی واقع‌بینانه برای تعامل با جهان باز شود، از دل همین مسیرهای کم‌هزینه اما هوشمندانه خواهد گذشت، نه از دل رؤیاهای میلیارد دلاریِ تبلیغاتی.
منبع: sharghdaily-994698
