همۀ ما بداهه‌گو هستیم. از صبح که از خواب بیدار می‌شویم در ارتباطاتمان با خانواده، همکاران در محیط کار، دوستان، شهروندان و ... بی‌آنکه چندان به آنچه می‌گوییم فکر کنیم، صحبت می‌کنیم. اما گاهی در موقعیت‌هایی قرار می‌گیریم که کیفیت حرف‌هایمان در بداهه‌گوهایمان اهمیت زیادی دارد؛ به‌ویژه وقتی که باید در جمعی سخنرانی کنیم.
شاید برخی ذاتا بداهه‌گویان خوبی باشند اما بسیاری از بداهه‌گویان موفق، تلاش و تمرین زیادی کرده‌اند تا مخاطبانشان را با صحبت‌هایشان مجذوب کنند.
اگر می‌خواهید سخنرانی‌های تأثیرگذاری داشته باشید و نامتان در ذهن مخاطبانتان بماند سری هم به کتاب «جادوی بداهه‌گویی» نوشتۀ آندری سدنیف بزنید. این کتاب را انتشارات آموخته با ترجمۀ صدف حکیمی‌زاده منتشر کرده است.
سدنیف در کتاب جادوی بداهه‌گویی سازوکاری جامع و گامبهگام برای انجام سخنرانیهایی بسیار مؤثر به شما می‌آموزد. این کتاب براساس پژوهشهایی دربارۀ قدرتمندترین روشهای استفاده‌شده توسط برندگان مسابقات سخنرانی، سیاست‌مداران، بازیگران و ارائهدهندگان موفق به دست آمده است.
فهرست مطالب
- چرا از بداهه‌گویی می‌ترسید؟
- بهترین بداهه‌گویی‌ها نتیجۀ تمرین و تکرار است
- با باورهای بداهه‌گویان ماهرورهای بداهه‌گویان
- در بداهه‌گویی از ساختار مشخصی پیروی کنید
- فوت‌های کوزه‌گری بداهه‌گویی
- برای ارائۀ موفق به چه فنونی نیاز دارید؟
- نکته‌های جادویی بداهه‌گویی را کجا بجوییم؟
- مسیر یادگیری بداهه‌گویی از کدام سمت می‌گذرد؟
- دربارۀ نویسنده کتاب جادوی بداهه‌گویی
- فهرست مطالب کتاب جادوی بداهه‌گویی
- بریده‌هایی از کتاب جادوی بداهه‌گویی
چرا از بداهه‌گویی می‌ترسید؟
در واقع، همۀ سخنرانان تا حدی از بداهه‌گویی وحشت دارند. با انجام این سه توصیه به‌راحتی می‌توانید ترس از بداهه‌گویی را به‌صورت چشمگیری کاهش دهید:
- اتکا به تجربیات قبلی؛
- بپذیرید که قرار نیست همۀ جواب‌هایتان فوق‌العاده باشد؛
- با موقعیت آشنا شوید.
بهترین بداهه‌گویی‌ها نتیجۀ تمرین و تکرار است
هرقدر هم در تفکرِ سریع و بدون آمادگی مهارت داشته باشید، بعید است جواب بداهه‌تان به اندازۀ جواب از قبل آماده‌تان خوب از آب دربیاید. شرکت‌کنندگان در مسابقات بداهه‌گویی، برای آماده شدن، جملات و داستان‌های کوتاهی را تمرین و آماده می‌کنند. این جملات و داستان‌ها را می‌توان در جواب به پرسش‌های بسیار متفاوتی به کار برد. آن‌ها وقتی روی صحنه می‌روند بعضی از گفته‌هایشان بداهه است و بعضی دیگر تمرین شده.
با باورهای بداهه‌گویان ماهرورهای بداهه‌گویان
بداهه گویان حرفه ای باورهای مشترکی دارند که عبارت است از:
- به این پرسش جواب خواهم داد: از مهم‌ترین خصوصیت همۀ بداهه‌گویان طرز فکر «می‌توانم» است. برای دستیابی به موفقیت، لازم است ابتدا جلوی همه افکار منفی را بگیرید. افکاری مثل «آمادگی ندارم» یا «می‌ترسم» را فراموش کنید؛ چون خواه بدانید چه بگویید و خواه ندانید، به‌هرحال، باید شروع به صحبت کنید.
- قرار نیست همواره جواب فوق‌العاده‌ای بدهم.
- بله و…: هنگام بداهه‌گویی، می‌توانید جهت جوابتان را بارها تغییر دهید. اما نکته مهم این است که نباید حرفهای قبلی‌تان را رد کنید.
- قاعدۀ فکر اول: وقتی پرسشی از شما شد، برمبنای اولین ایده‌ای که به ذهنتان خطور می‌کند، به آن جواب دهید.
در بداهه‌گویی از ساختار مشخصی پیروی کنید
بسیاری از سخنرانان، هنگام ارائه سخنرانی از قبل آماده شده، از ساختاری واحد پیروی می‌کنند؛ اما هیچ برنامه‌ای برای جلسات پرسش و پاسخ ندارند. اگر صحبت‌هایتان ساختار نداشته باشد، ممکن است شنوندگان مسیر را گم کنند و اگر این اتفاق بیفتد، عصبانی می‌شوند و دیگر به صحبت‌هایتان گوش نمی‌دهند.
سخنرانی‌های عادی، ساختاری یکسان دارند: مقدمه، بدنه و نتیجه‌گیری. می‌توانید با توجه به این سه مؤلفه سخنرانی کنید؛ اما ساختار پایه همیشه ثابت است. البته، بداهه‌گویی همیشه بدون آمادگی قبلی است، پس می‌توانید در این ساختار ابتدایی خلاقیت به خرج دهید.
فوت‌های کوزه‌گری بداهه‌گویی
اگر می‌خواهید جوابی عالی بدهید، باید استراتژی داشته باشید. استراتژی‌های مختلفی در سیستم جادوی بداهه‌گویی یافت می‌شود و همیشه مؤثر است. این استراتژی‌ها با یکدیگر متفاوت است و در مواقع مختلف به‌کار می‌رود؛ اما همگی برای یادگیری بداهه‌گویی ضروری است. از جملۀ این استراتژی‌ها عبارت است از:
- بیان داستان؛
- تغییر جهت به داستانی از زندگی خودتان؛
- خلق سریع داستانی خیالی؛
- روش پیپ (نکته، توضیح، مثال و نکته)؛
- روش موضع، عمل، مزیت.
برای ارائۀ موفق به چه فنونی نیاز دارید؟
بسیاری از سخنرانان، بعد از مواجهه با پرسش، با خود فکر می‌کنند: «مهم‌ترین مسئله این است که بفهمم چه بگویم.» اما نحوۀ ارائه بسیار مهم‌تر از خود حرف‌هایتان است.
- صادق باشید: قدرتمندترین تکنیک ارائه در بداهه‌گویی صداقت است. مخاطبان بسیار بیش‌از آنچه فکرش را بکنید، از نشانه‌های غیرکلامی شما حقیقت را می‌فهمند؛
- پرانرژی باشید: مهم نیست دربارۀ چه موضوعی بداهه‌گویی می‌کنید، هیجان‌زده باشید و با انرژی و علاقه درباره‌اش صحبت کنید؛
- حرکات بدن: مخاطبان علاوه‌بر گفته‌هایتان براساس کارهایتان هنگام فکر یا صحبت کردن روی صحنه نیز درباره سخنرانی‌تان قضاوت می‌کنند. حرکات بدنتان باید وسیع و باز باشد و ارتباط چشمی با مخاطب داشته باشید.
نکته‌های جادویی بداهه‌گویی را کجا بجوییم؟
جوابتان نه‌فقط به مهارت‌های بداهه‌گویی، بلکه به تجربیاتتان در زندگی بستگی دارد. داستان‌ها، مثال‌ها و نکاتی که مطرح می‌کنید، برگرفته از زندگی شماست و هرچه زندگی‌تان تنوع بیشتری داشته باشد، صحبت‌هایتان جالب‌تر و ارزشمندتر خواهد بود.
عادت افراد متبحر در بداهه‌گویی عبارت است از؛
- به جاهایی بروید که تابه‌حال نرفته‌اید؛
- از تجربیات جدید استفاده کنید؛
- با افراد جدید آشنا شوید؛
- کتاب بخوانید.
مسیر یادگیری بداهه‌گویی از کدام سمت می‌گذرد؟
روان‌شناسان تحقیقاتی را دربارۀ فرایند یادگیری بزرگ‌سالان انجام داده‌اند و متوجه شده‌اند همۀ بزرگ‌سالان با طی فرآیند چهار مرحله‌ای یکسانی مهارت‌های جدید را یاد می‌گیرند. بداهه‌گویی هم از این قاعده مستثنی نیست. برای‌اینکه در بداهه‌گویی به تبحر لازم برسید باید کل این فرایند را طی کنید:
- ناشایستگی ناخودآگاه: مرحله‌ای است که در آن نمی‌دانید چه چیزهایی را نمی‌دانید.
- ناشایستگی خودآگاه: در این مرحله متوجه می‌شوید که نمی‌دانید. فقط در محل ناشایستگی خودآگاه است که می‌توانید به‌دنبال منابعی برای یادگیری و مهارتی جدید باشید.
- شایستگی خودآگاه: تمام تکنیک‌هایی که باعث اثربخشی بیشتر بداهه‌گویی می‌شود، در خود آگاهتان دارید. برای تسلط کامل روی بداهه‌گویی یا هر مهارت دیگری، باید آن را به سطح شایستگی ناخودآگاه برسانید.
- شایستگی ناخودآگاه: در این مرحله همۀ آنچه از بداهه‌گویی آموخته‌اید بخشی از وجودتان می‌شود و در سطح ناخودآگاه از آن‌ها آگاهید. رسیدن به این مرحله نیازمند تمرین است.
دربارۀ نویسنده کتاب جادوی بداهه‌گویی
آندری سدنیف مدرکMBA دارد و بنیان‌گذار و استاد سیستم جادوی سخنرانی عمومی است که به صدها سخنران در سراسر جهان کمک کرده است تا قابلیت‌های سخنرانی خود را در مدتی بسیار کوتاه شکوفا کنند. او در بیست‌وپنج سالگی با سمت مدیر محصول به دفتر اصلی سیستم‌های سیسکو پیوست و مسئولیت مدیریت مسیریابی را به عهده گرفت که سالانه یک میلیارد دلار درآمد برای شرکت داشت.
فهرست مطالب کتاب جادوی بداهه‌گویی
دربارۀ نویسنده/ مقدمۀ مترجم/ چطور در سخنرانی عمومی مخاطبان را جادو کنید/ کدام نوع بداهه‌گویی جادو می‌کند؟/ بهترین بداهه‌گویی‌ها نتیجۀ تمرین و تکرار است/ بزرگ‌ترین راز بداهه‌گویی چیست؟/ چطور به بهترین خودتان تبدیل شوید/ چطور سریع و مؤثر فکر کنید/ باورهای بداهه‌گویان ماهر/ چطور برای فکرکردن وقت پیدا کنم؟/ تمرین‌هایی برای تفکر سریع و مؤثر/ چطور تصمیم بگیرید به کدام پرسش جواب دهید/ چطور به سمت درست تغییر جهت بدهید/ در بداهه‌گویی از ساختار مشخصی پیروی کنید/ فوت‌های کوزه‌گری بداهه‌گویی را بیاموزید/ داستان تعریف کنید/ تمرین‌هایی برای بیان داستان/ موضعتان را مشخص کنید/ برای ارائۀ موفق به چه فنونی نیاز دارید/ چرا از بداهه‌گویی می‌ترسید؟/ باید شوخ‌طبعی را چاشنی کارتان کنید/ بداهه‌گویی باید کوتاه باشد/ همه‌فهم صحبت کنید/ سعی نکنید بی‌عیب و نقص باشید/ چهار سطح عالی که در بداهه‌گویی بی‌رقیبتان می‌کند/ توصیه‌هایی که به کارتان می‌آید/ نکته‌های جادویی بداهه‌گویی را کجا بجوییم؟/ مسیر یادگیری بداهه‌گویی از کدام سمت می‌گذرد؟/ کجا تمرین کنیم؟/ سیاهه‌ای که قبل از بداهه‌گویی باید مرورش کنید/ جمع‌بندی/ تا زمانی که خواسته‌تان جامۀ عمل نپوشیده، بازننشینید/ کلام آخر/ تمرین موضوع‌هایی که در گود بداهه‌گویی برنده‌تان می‌کند.
بریده‌هایی از کتاب جادوی بداهه‌گویی
- بداهه‌گویی را نوعی بازی بدانید. به این ترتیب، نگرشتان طرزفکرتان را در این‌باره تغییر می‌دهد و به جای اینکه روی مشکل پیداکردن کلمات مناسب تمرکز کنید، ذهنتان بهترین پاسخ را می‌دهد.
- تحقیقات فراوانی برای مقایسۀ عملکرد نیمکرۀ راست (ذهن ناخودآگاه) و نیمکرۀ چپ (ذهن خودآگاه) انجام شده است. نتیجۀ این تحقیقات نشان می‌دهد که نیمکرۀ راست (نیمکرۀ خلاق) دست‌کم دو میلیون برابر سریع‌تر از نیمکرۀ چپ (نیمکرۀ تحلیلگر) عمل می‌کند.
- برای اینکه در بداهه‌گویی توانمند شوید، باید روی مهارت بیان داستان تسلط پیدا کنید. در بداهه‌گویی، باید خیلی سریع فکر کنید و حین بیان داستان تصمیم بگیرید آن را چطور پیش ببرید.
- متبحرترین افراد در زمینۀ بداهه‌گویی می‌دانند که غیرممکن است بتوانند همیشه جواب‌های فوق‌العاده بدهند. وقتی این حقیقت را پذیرفتید، نه‌تنها دیگر نگران بدی جوابتان نخواهید بود، بلکه به‌طور متوسط جواب‌های بسیار بهتری خواهید داد. ذهن ناخودآگاهتان به دلیل نگرانی بسته نمی‌شود و ایده‌هایی عالی برای صحبت‌کردن به ذهنتان خواهد رسید.
- اگر گفت‌وگو و واکنش‌های اغراق‌آمیز بیشتری به بداهه‌گویی‌تان اضافه کنید، صحبت‌هایتان شوخ‌طبعی بیشتری خواهد داشت و حتی اگر قصد نداشته باشید گفت‌وگو یا واکنش اغراق‌آمیزتان خنده‌دار باشد، باز هم دیگران را به خنده می‌اندازید.
- هیچ وقت نگویید «ببخشید»، «زیاد دربارۀ این موضوع اطلاعات ندارم» یا «ببخشید، منظورم این نبود». وقتی روی صحنه عذرخواهی می‌کنید، یعنی وقت ارزشمند مخاطبانتان را هدر داده‌اید و این کار بی‌ادبی است. عذرخواهی در زندگی روزمره نشانۀ ادب است؛ اما در بداهه‌گویی باید کلمۀ «ببخشید» را فراموش کنید.
- از کلمات پرکننده مثل «ام» «آ»، «در واقع»، «می‌دانید» و… استفاده نکنید. این کلمات برای مخاطبان آزاردهنده است و هیچ ارزشی به گفته‌هایتان اضافه نمی‌کند. اگر نمی‌دانید چه بگویید یا احساس اضطراب دارید، به جای استفاده از کلمات پرکننده، مکث کنید و چند ثانیه به خودتان برای فکرکردن وقت بدهید.
- بزرگ‌ترین کارشناسان، رهبران و سخنرانان همیشه می‌توانند دشوارترین مفاهیم را با مثال‌های دیداری و کلمات ساده‌ای توضیح دهند که حتی برای نوجوان دوازده ساله هم فهم‌پذیر باشد.
