درمان فوری گرمازدگی؛ 20 روش سریع خانگی، علایم و انواع درجه

گرمازدگی (heatstroke) به عدم توانایی بدن در دفع گرما و افزایش دمای درون بدن به 40 درجه سانتی‌گراد گفته می شود و با علائمی مانند تهوع، تشنج، سرگیجه، تعریق شدید، ضربان قلب سریع، فشار خون بالا یا پایین همراه است. بیماری گرمازدگی یک بیماری شایع در فصل گرما به ویژه در میان کودکان و افراد مسن است. همراه ما باشید تا اطلاعاتی از گرمازدگی چیست؟ درمان خانگی گرمازدگی، علائم گرمازدگی خفیف، علائم گرمازدگی بزرگسالان، داروی گرمازدگی را در اختیار شما قرار دهیم و به سوالاتی از قببل برای درمان گرمازدگی چه بخوریم؟ گرمازدگی چند روز طول می کشد؟ داروی گرمازدگی بزرگسالان چیست؟ پاسخ می دهیم:

گرمازدگی چیست؟

گرمازدگی (heatstroke) که در علم پزشکی با نام هایپرترمی (Hyperthermia) شناخته می شود زمانی اتفاق می افتد که بدن گرمای زیادی جذب می کند و به اندازه کافی از خود گرما خارج نمی کند. به عبارتی به درجه حرارت بالا و غیرطبیعی بدن گرمازدگی گفته می شود. باید بدانید که دمای طبیعی بدن انسان ۳۶ تا ۳۸ درجه سانتی‌گراد است و هر چه دمای بدن از این درجه بیشتر شود، شدت گرمازدگی بیشتر است.

انواع گرمازدگی

گرمازدگی براساس علائم و نحوه درمان به 3 دسته گرمازدگی خفیف، متوسط و شدید تقسیم بندی می‌شود:  

1. گرمازدگی خفیف

   یا گرفتگی عضلات ناشی از گرما (Heat Cramp) که به دلیل انجام فعالیت های ورزشی و به خاطر کمبود آب و املاح در اثر تعریق زیاد بدن اتفاف می افتد. در این صورت، حتما ورزش را قطع کنید. آب خنک حاوی املاح بنوشید و عضلات دردناک را کشش دهید.
2.  

   گرمازدگی متوسط

   یا خستگی ناشی از گرما (Heat Exhaustion) که با علائمی مانند تعریق شدید، ضربان قلب بالا همراه با گیجی و خواب‌آلودگی، احساس ضعف، تهوع، سردرد و افت فشار خون همراه است.در این نوع گرمازدگی، بیمار باید در این مرحله از انجام فعالیت پرهیز کند، به مکان خنک برود و مایعات فروانی بنوشد.اگر علائم بیمار ظرف یک ساعت بهبود پیدا نکرد یا دمای بدن بالای 40 درجه سانتی گراد شد، باید فرد سربع به بیمارستان منتقل شود.
3.  

   گرمازدگی شدید

   یا سکته گرمایی (Heat Stroke) نوع وخیم گرمازدگی است که با علائمی مانند ضربان قلب بالا، تنفس تند، عدم‌تمرکز، گیجی، کم‌شدن تعریق، برافروختگی پوست، بیهوشی و در نهایت در صورت عدم درمان با مرگ همراه است. در این نوع گرمازدگی بیمار باید سریع به بیمارستان منتقل شود تا اقدامات درمانی برای فرد انجام شود. 

علائم گرمازدگی

علائم گرمازدگی ممکن است به طور ناگهانی یا با انجام فعالیت های وزشی ایجاد شود. علائم و نشانه های احتمالی گرمازدگی عبارتند از:

ضعف
• سردرد
• هذیان
• تشنج
• سرگیجه
• خستگی
• حالت تهوع
• تعریق شدید
• گرفتگی عضلات
• نبض ضعیف و سریع
• فشار خون پایین یا بالا
• پوست داغ و بسیار رنگ پریده
• مشکلات حرکتی و هماهنگی اعضای بدن
• پوست خنک، مرطوب و مور مور شده در اثر گرما

علایم گرمازدگی نوزادان و کودکان

تب
• استفراغ
• حالت تهوع
• گریه مداوم
• بی‌قراری
• افزایش ضربان قلب
• قرمزی بیش‌ازحد کودک

عوارض گرمازدگی 

افرادی که به گرمازدگی مبتلا شده‌اند،در صورت عدم درمان ممکن است دچار شوک شوند یا به کما بروند. عوراض گرمازدگی عبارتند از: 

تورم مغز
• نارسایی کبد
• نارسایی کلیه
• آسیب عصبی
• اختلال متابولیک
• سندرم اختلال تنفسی
• کاهش جریان خون به قلب

علت گرمازدگی

 علت گرمازدگی در کودکان و بزرگسالان متفاوت است اما در کل هوای گرم و فعالیت شدید یکی از علت های اصلی است.وقتی فردی طولانی مدت در معرض گرما باشد، تعریق شدیدی دارد و به خاطر از دست دادن آب بدن و حرارت بالا فرد دچار گرمازدگی می شود.

همه افراد ممکن است در معرض ابتلا به گرمازدگی باشند اما گرمازدگی در کودکان، نوزادان و افراد مسن شایع‌تر است و  ورزشکاران، سربازان و افرادی که شغلشان احتیاج به فعالیت فیزیکی زیادی دارد، بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری هستند.

سایر دلایل گرمازدگی عبارتند از:

نوشیدن الکل
• کمبود آب بدن
• نوشیدن کم مایعات
• اضافه وزن یا چاقی
• تغییرات ناگهانی دما
• پوشیدن لباس‌های بسیار سنگین یا تنگ
•  گرمازدگی آقایان نسبت به خانم‌ها خطرناک‌تر است
• داشتن بیماری‌هایی مثل اختلال در خواب، مشکلات قلبی، ریوی، کلیه، کبد، تیروئید و رگ‌های خونی
• سن : خطر گرمازدگی در نوزادان و کودکان زیر 4 سال و بزرگسالان بالای 65 سال بیشتر است. 
• مصرف داروهایی خاص مانند دیورتیک‌ها، آرام‌بخش‌ها، داروهای قلب و فشار خون یا داروهای غیرقانونی مانند کوکائین و آمفتامین

نحوه تشخیص گرمازدگی

تشخیص گرمازدگی معمولا با معاینه فیزیکی و مشاهده علائمی مانند دمای بالا،گرفتگی عضلات، استفراغ، تهوع امکان پذیر است اما گاهی نیز ممکن است برای تشخیص احتیاج به آزمایش خون یا ادرار باشد.

  آزمایش‌ تشخیص گرمازدگی معمولا یکی از موارد زیر را شامل می‌شود:

آزمایش خون برای بررسی سطوح پایین سدیم یا پتاسیم خون و محتوای گازهای موجود در خون.
• آزمایش ادرار برای بررسی غلظت و ترکیب ادرار و عملکرد کلیه.
• آزمایشات عملکردی عضله برای بررسی رابدومیولیز – آسیب جدی به بافت عضلانی.
• عکس برداری از قفسه سینه با اشعه ایکس.
• نظارت بر عملکرد قلب به کمک الکتروکاردیوگرام.

درمان خانگی گرمازدگی

1. دوش آب سرد
2. استراحت در محل خنک
3. نوشیدن مایعات خنک و کم نمک
4. پرهیز از نوشیدنی‌های الکلی 
5. پوشیدن لباس‌ سبک و غیر چسبان
6. استفاده از کمپرس یخ روی گردن، کشاله ران و زیر بغل
7. از خوردن هر نوع دارویی مثل آسپرین و استامینوفن خودداری کنید.
8. مصرف غذاهای سبک و زودهضم مثل آش و آب دوغ خیار
9. عدم مصرف نوشیدنی های شیرین مانند نوشابه

17 درمان گرمازدگی در طب سنتی برای بزرگسالان و کودکان

1. هندوانه میوه‌ای ادرارآور است که در کاهش حرارت بدن موثر است و می‌تواند آب از دست رفته بدن را به‌خوبی تامین کند.همچنین خوردن هندوانه باعث می شود تا عطش بدن شما کم شود.
2. ماش دارای خواص ضد التهابی است و می‌تواند بدن را در برابر گرمازدگی و افزایش درجه حرارت بدن محافظت کند.دانه های ماش را در آب جوش خیس کنید و سپس آن را بنوشید.
3. خاکشیر برای تسکین التهاب پوست، کاهش حرارت بدن و رفع تب مفید است. شربت خاکشیر با آبلیمو یکی از نوشیدنی های ضد عطش برای جلوگیری از گرمازدگی است.
4. شربت زرشک باعث رفع تشنگی می‌شود.
5. شربت سکنجبین با خیار رنده شده را می توان برای رفع عطش و تشنگی استفاده کرد.
6. شربت گلاب برای اشخاص گرمازده بهترین روش درمان است.برای تهیه آن نبات و گلاب را روی شعله ملایم بجوشانید و در همین حین کف‌های آن را نیز بردارید. وقتی شربت شما نصف شد، زعفران را به آن اضافه کنید. 
7. نوشیدنی‌های حاوی الکترولیت مانند آب نارگیل و آب‌های حاوی املاح (مثل نمک‌های پتاسیم، سدیم و کلر)
8. استفاده از روغن‌های گیاهی مانند روغن چای، زیتون و نارگیل برای رفع آفتاب سوختگی ناشی از گرمازدگی موثر است.
9. از نوشیدنی‌هایی کافئین دار مانند قهوه و چای که ادرارآور هستند پرهیز کنید.
10. برای درمان گرمازدگی با عسل می توان از نوشیدن آب و عسل در روزهای گرم استفاده کرد.
11. مصرف ماست به خاطر وجود آب، پروتئین‌، مواد معدنی، ویتامین‌ و پروبیوتیک‌ها می‌تواند برای درمان خانگی گرمازدگی مفید باشد. ۲ قاشق ماست را با کمی نمک و پودر زیره در یک لیوان آب حل کنید و به فرد گرمازده بدهید.
12. برای رفع گرمازدگی می توان آب پیاز را با یک قاشق چای خوری با عسل به صورت یک معجون بنوشید یا بدن خود را با آن ماساژ دهید.
13.  آب گشنیز خاصیت خنک کنندگی دارد و یکی از روش های درمان خانگی گرمازدایی در طب سنتی است.
14. سرکه سیب سرشار از مواد معدنی و ویتامین‌های است که به پر کردن الکترولیت‌های بدن کمک می‌کند. 
15. برای از بین بردن حالت تهوع ناشی از گرمازدگی می‌توانید تمر هندی را چند دقیقه بجوشانید و عصاره آن را با عسل یا شکر مخلوط و میل کنید
16. شربت آبلیمو با مقداری عسل یا شکر مناسب رفع عطش و گرمازدگی است. 
17. برای درمان خانگی گرمازدگی کودکان و نوزادان می توان  از مایعات فراوان مثل شیر یا شیر پاستوریزه استفاده کنید.

اگر در عرض یک ساعت پس از استفاده از اقدامات درمانی بالا احساس بهبودی نکردید، به اورژانس تماس بگیرید.پزشک ممکن است برای رفع گرمازدگی از روش های درمانی زیر استفاده کند:

حمام آب سرد یا یخ 
• روی بیمار را با پتوی خنک کننده می‌پوشانند.
• دمای بدن را با استفاده از روش تبخیر کاهش می دهند.
• استفاده از اکسیژن مکمل برای تنفس راحت‌تر بیمار
• شستشوی معده بیمار با آب سرد
• برای جلوگیری از تشنج بیمار به او قرص گرمازدگی و داروهای مرتبط با این عارضه را تجویز می‌کنند.
• اگر روش های درمانی برای کاهش دما باعث لرز بیمار شود، پزشک داروی شل کننده عضله مانند بنزودیازپین تجویز می کند. 
  
  

معمولا پرسنل اورژانس درمان این بیماری را پس از رسیدن دمای بدن به ۳۸.۹ درجه سانتی‌گراد متوقف می‌کنند.

برای درمان گرمازدگی چه بخوریم؟

برای درمان گرمازدگی بهتر است خوارکی های که باعث کاهش دمای بدن و جبران آب از دست رفته می شوند مصرف کرد.میوه‌ها و غذاهایی که برای پیشگیری از گرمازدگی باید بخورید عبارتند از: 

خیار
• کاهو
• انگور
• نعناع
• طالبی
• گلابی
• هندوانه
• لیموترش
• توت فرنگی
• کدوی بخارپز
• آب دوغ خیار
• هویج رنده‌شده

پیشگیری از گرمازدگی

برای پیشگیری از گرمازدگی و سایر بیماری های مرتبط با آن بهتر است اقدامات زیر را انجام دهید: 

مصرف مایعات فراوان
• استراحت در مکانی خنک
• احتیاط در مصرف داروهای خاص
• پوشیدن لباس های سبک و گشاد
• عدم نشستن داخل اتومبیل پارک شده در هوای گرم
• پرهیز از فعالیت بدنی شدید در شرایط گرم و مرطوب 

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر دچار گرمازدگی شده‌اید و علائم های زیر را مشاهده کردید بهتر است به پزشک مراجعه کنید:

ادرار کم
• گیجی یا آشفتگی
• مشکلات تنفسی
• مشکلات کبدی
• مشکلات کلیوی
• اختلال در تفکر
• از دست دادن هوشیاری 
• مشکلات در حافظه و به‌خاطر سپردن و شناخت اطرافیان

سخن آخر

در این مطلب گفته شد که بیماری گرمازدگی زمانی اتفاق می افتد که دمای بدن شخص به علت فعالیت فیزیکی یا هوای گرم بیش از حد بالا می رود و با علائمی مانند سردرد، هذیان، تشنج، سرگیجه، حالت تهوع، تعریق شدید، گرفتگی عضلات همراه است و در صورت عدم درمان ممکن است فرد دچار عوارضی چون ورم مغز، نارسایی کبد، نارسایی کلیه، کما و حتی مرگ شود.در این مطلب با گرمازدگی چیست؟ علت، علائم و روش های درمان خانگی آن آشنا شدید. در صورت ابتلا به گرمازدگی تجربیات تان را در درمان خانگی این بیماری در قسمت نظرات تان با دیگران به اشتراک بگذارید.