آسیب‌های اجتماعی رفتارهایی هستند که مورد انتظار عده‌ای از گروه، جامعه و اجتماع نیست و در مدارس نیز به رفتارهایی گفته می‌شود که مورد انتظار دیگر دانشآموزان نباشد. رفتارهای جنسی، فرار از مدرسه، درس نخواندن و پرخاشگری از جمله آسیب‌های اجتماعی هستند که به دانشآموزان لطمه می‌زند. برای کنترل این موضوع ابتدا باید آگاهی‌های لازم را به والدین دانشآموزان داد، یعنی اینکه چه رفتارهایی را با فرزندان خود داشته باشند؛ چراکه خانواده باید محل امنی برای نوجوان باشد که در غیر این صورت، باعث می‌شود، دانش‌آموز مشکلات خود را به مدرسه انتقال دهد. در این شرایط اولیای مدرسه باید در زمینه ایجاد فضای شاد در مدارس تمهیدات لازم را اندیشیده تا از بروز پرخاشگری در مدارس جلوگیری شود. در ضمن باید به این موضوع توجه شود که دانشآموزان چه چیزی را نیاز دارند؛ چراکه آنها در سنی هستند که به آن «بحران هویت» گفته می‌شود، یعنی دوره‌ای که دانش‌آموز نه بزرگ است و نه کوچک، بلکه شخصیت آنها در حال ساخته شدن است و باید به نیازهای آنها توجه شود و با برطرف کردن آن، اعتماد به نفس لازم را ایجاد کنیم.
نبود نشاط عامل پرخاشگری دانشآموزان است
وزیر کشور ضمن اشاره به محرمانه بودن اطلاعات آسیب‌های اجتماعی دانش آموزان گفت: وقتی می‌گوییم افسردگی و پرخاشگری وجود دارد، همه این موارد به فقدان نشاط اجتماعی در مدرسه یا جامعه برمی‌گردد. وقتی در جامعه فقدان امید و نشاط اجتماعی داریم، اینگونه می‌شود؛ بنابراین اگر موضوع نشاط اجتماعی را حل کنیم، حجم عظیمی از مشکلات را پوشش می‌دهیم. عبدالرضا رحمانی فضلی اظهارکرد: باید افرادی باشند که اشکالات، کمبودها، پیشنهادات و بازخوردها را بیان کنند تا اصلاحاتی در زمینه مراقبت‌های اجتماعی دانش آموزان صورت گیرد. او با اشاره به اینکه در اوایل انقلاب به حضور معاون پرورشی توجه شد، اما بعدها مشکلاتی به‌وجود آمد، گفت: مشکل ایجاد شده این بود که معاونت پرورشی در مدارس یک طرف و معلمان در طرف دیگر بودند و به عبارت دیگر نتوانستند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند، بنابراین اگر می‌خواستیم موضوع پرورش داشته باشیم، باید همه پیگیر آن می‌شدند و اگر در این موضوع باقی معلمان را کنار بگذاریم در عمل دچار مشکل می‌شود. وزیر کشور ادامه داد: در حوزه آسیب‌های اجتماعی باید در حوزه پیشگیری اقدامات لازم انجام شود و در حل آسیب‌های اجتماعی بسنده کردن این موضوع به کادر آموزش و پرورش و در درون آموزش و پرورش به فردی خاص یا بخشی منجر می‌شود که این اقدام بزرگ به نتیجه نمی‌رسد. رحمانی فضلی حضور خانواده‌ها در حوزه پیشگیری از آسیب‌های دانش‌آموزی و اجتماعی کردن این موضوعات را امری مهم دانست و افزود: سیستم باید به گونه‌ای کار کند که آموزش و پرورش را به عنوان نهادی که انواع ورودی‌ها از آسیب پذیرترین و در معرض خطرترین تا سالم‌ترین و بهترین را در بر می‌گیرد، زیرا ورودی آن از جامعه‌ای است که طیف مختلف سلامت روانی را شامل می‌شود. وزیر کشور گفت: تلقی ما این است که این سیستم حلقه واسط یا مرحله گذاری است که برای همه افرادی که وارد آن می‌شوند، باید حداقل توانمندی و سلامتی را ایجاد کند. رحمانی فضلی در ادامه اظهار کرد: وقتی می‌گوییم افسردگی و پرخاشگری وجود دارد، همه این موارد به فقدان نشاط اجتماعی در مدرسه یا جامعه برمی‌گردد. وقتی در جامعه فقدان امید و نشاط اجتماعی داریم، اینگونه می‌شود؛ بنابراین اگر موضوع نشاط اجتماعی را حل کنیم حجم عظیمی از مشکلات را پوشش می‌دهیم. او در بخش دیگری از صحبت‌هایش به محرمانه بودن اطلاعات آسیب‌های اجتماعی دانشآموزان اشاره کرد و گفت: نباید ساده از کنار این موضوع گذشت باید سیستم را به گونه‌ای طراحی کنیم که اطلاعات را در حد نیاز ارائه دهد و پس از آن از بین ببرد. همچنین باید بنا را بر این گذاشت که حداقل ضعف‌ها وجود دارد و ما نیز باید حداقل سلامتی و توانمندی را در دانشآموزان ایجاد کنیم. به گزارش ایسنا، وزیرکشور اضافه کرد: موارد پرخطری همچون اعتیاد، خودکشی، آزار جنسی در میان این قشر باید جدی گرفته شود و ضمن شناسایی خاطیان با آنها برخورد شود. همچنین باید در حوزه پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی دانش‌آموزی ضمن بهره‌گیری از کمک خانواده‌ها، آموزش و استمرار آموزش داشته باشیم؛ به‌طور مثال وقتی دانش‌آموزی پدر و مادر معتاد یا زندانی دارد او نیز در معرض همین خطرات است و باید آنها را شناسایی کنیم و آموزش دهیم.
فضای مجازی به پرخاشگری دامن می‌زند
یک کارشناس آموزش و پرورش درباره امکان ایجاد بستر نشاط در مدارس به خبرنگار «آرمان» می‌گوید: باید از فضای خشونت آمیز موجود در مدارس کشور فاصله گرفته و به سمت خشونت‌زایی رفت. در مدارس کشور از لحاظ سخت افزاری و نرم‌افزاری زیرساختی برای ایجاد شادی وجود ندارد. محمدرضا نیک‌نژاد می‌افزاید: در بخش نرم افزاری فشردگی نکات درسی به شکل سنتی مشاهده می‌شود. تقریبا ساختار سنتی به شکل آموزشی تغییر نکرده است. شاید مفاهیم از کتابی به کتاب دیگر جابه‌جا شده باشد، اما به‌شکل کلی تغییری در محتوای درسی اعمال نشده است. به گفته او محتوای تمرکزگرا در مطالب درسی اجازه ورود به‌حوزه شادی و نشاط را برای معلم در مدارس ایجاد نمی‌کند. از سوی دیگر برنامه‌های آموزشی تمرکزگرا نیز اجازه مانور به کادر آموزشی برای ایجاد عنصر شادی در مدارس را نمی‌دهد. از لحاظ ساختار کلی نیز باید به این نکته تاکید کرد که یکی از مشکلات آموزش و پرورش کشور کمبود نیرو است. کمبود نیرو در آموزش و پرورش باعث کاهش تعداد کلاس‌های آموزشی و از سوی دیگر افزایش جمعیت کلاس‌ها می‌شود. این کارشناس آموزش و پرورش می‌افزاید: با افزایش تراکم کلاس‌ها به نسبت معلم نیز نمی‌تواند ارتباط شخصی‌تر با دانش آموزان برقرار کند و به‌دلیل تعداد بالای دانشآموزان و محدودیت‌هایی در خانواده و اجتماع به دانش آموز اجازه فعالیت نمی‌دهد. در این شرایط فضا برای معلم و دانش‌آموز برای فعالیت بهینه و ایجاد فضای نشاط و توسعه این فرهنگ وجود ندارد. به گفته او ساختمان‌های مدارس ایران همچون مدارس در کشورهای پیشرفته همراه با فضای سبز، سالن اجتماعات، سالن ورزش و... نیست. این در حالی است که فضای سبز و وجود سالن‌های اجتماعات و ورزشی در مدارس که دانشآموزان بتوانند در فضای سبز آن به تفریح پرداخته و هیجان‌هایشان را بروز دهند وجود ندارد. به گفته او در کشور ما بیش از اینکه به شادی اهمیت داده شود، به مراسم آئینی توجه می‌شود. این مساله به‌دلیل اشکالات ساختاری برای ایجاد فضای شاد به‌وجود آمده است. این کارشناس آموزش درباره افزایش میزان پرخاشگری در بین دانشآموزان می‌گوید: مدرسه نیز بخشی از یک جامعه است. هم‌اکنون وضعیت اقتصادی جامعه تنش را در خانواده‌ها افزایش داده است. در ضمن آستانه تحمل خانواده‌ها نیز کاهش یافته است. بخشی از افزایش خشونت در جامعه نیز به‌دلیل فضای مجازی است. فشار آموزشی در کتاب‌های آموزشی وجود دارد. در این شرایط اگر دانش‌آموز در 10 سال گذشته هشت عنوان درسی داشت، هم اکنون 14 عنوان درسی دارد و همین امر باعث فشار آموزشی و بروز پرخاشگری در مدارس می‌شود.
