هیپومنماتای معاصر

این روزها آثار بسیاری درباره رژیم اطلاعات و ارتباطات دیجیتالی و آنلاین در جهان جدید نوشته و منتشر می‌شوند که هر یک جوانب مختلفی از تأثیر رسانه‌های اجتماعی و آنلاین را بر زندگی سیاسی، اجتماعی و فرهنگی انسان مورد بررسی قرار می‌دهند. کتاب «روان‌شناسی رسانه اجتماعی» نوشته کیوران مک‌مائن ازجمله این مطالعات است که سعی دارد نشان دهد چگونه بخش بزرگی از زندگی روزمره ما در فضای آنلاین سپری می‌شود و این موضوع چه تأثیراتی بر هویت و به‌زیستی و روابط ما می‌گذارد. از این‌رو پرسش‌هایی را پیش می‌کشد نظیر اینکه آیا در رسانه اجتماعی ما واقعا خودمان هستیم؟ آیا می‌شود از ارتباط با افرادی که از آنها شناخت اجمالی آنلاین داریم بهره‌ای ببریم؟ چرا کسانی سفره دل خود را زیاده در سایت‌های شبکه‌های اجتماعی باز می‌کنند؟ این کتاب از یک سو نشان می‌دهد که پروفایل‌ها و هم‌پیوندان آنلاین و استاتوس‌ها و اشتراک‌گذاری عکس‌ها چگونه می‌توانند راهی برای ابراز خودمان و شکل‌دهی به دایره تعاملات‌مان باشند‌ و از سوی دیگر مشکلات رسانه اجتماعی از قبیل مسائل مربوط به حریم خصوصی را برجسته می‌کند. مک‌مائن از پدیده‌های مربوط به رسانه‌های اجتماعی سخن می‌گوید و آنها را واشکافی می‌کند: از فومو (ترس جا‌ماندن) گرفته تا فرِپینگ (تغییر‌دادن اطلاعات پروفایل فرد در شبکه اجتماعی بدون اجازه او) و از ‌توییت‌زدن گرفته تا سلفی‌گذاشتن. «روان‌شناسی رسانه اجتماعی» بنا دارد این مقوله را مطرح کند که رسانه اجتماعی چگونه دنیای ارتباطی کاملا جدیدی ایجاد کرده است و‌ فارغ از هرگونه ارزش‌گذاری کماکان سهم مهمی در روابط اجتماعی و چگونگی درک ما از خودمان خواهد داشت. این کتاب در مجموعه «روان‌شناسی همه‌چیز» منتشر شده است که به بررسی عوامل روانی پنهانی می‌پردازد که انسان را از امیال و نفرت‌ورزی ناخودآگاه به غرایز طبیعی اجتماعی سوق می‌دهند. هر یک از این کتاب‌های جذاب و آموزنده و عمیق که فرد متخصصی در حوزه خود نوشته است، به بررسی این موضوع می‌پردازد که دانش مبتنی بر تحقیق چگونه با حکمت عامیانه و رایج مقایسه می‌شود‌ و نشان می‌دهد که روان‌شناسی چگونه می‌تواند فهم ما را به‌درستی از زندگی نوین غنی کند. نویسنده «روان‌شناسی رسانه اجتماعی»، کیوران مک‌مائن، دکترای تاریخ و نظریه روان‌شناسی از یونیورسیتی کالج دوبلین دارد و در پژوهش‌های او روان‌شناسی و فناوری در پیوند با هم مطرح می‌شوند. در عین حال، او بحث درباره رسانه‌های اجتماعی را از خاستگاه‌ آن آغاز می‌کند و می‌گوید که بسیاری از جوامع از دیرباز نوعی «فناوری معطوف به خود» داشته‌اند که مردم از آن بهره می‌بردند تا سعی کنند نوعی نظم در زندگی‌شان برقرار کنند و از عصر امپراتوری روم مثال می‌آورد که طبقه طالب علم از مجموعه کتابی معروف به «هیپومنماتا» (یادداشت‌هایی برای استفاده شخصی) برای یادداشت‌برداری و نوشتن پندنامه‌ها و تعمق در زندگی‌های خود استفاده می‌کردند.