سرقبرآقا مکانی معروف در جغرافیای تاریخی تهران است. محلی که در حدود سال ۱۲۷۲ با مرگ امام‌جمعه تهران و به دستور ناصرالدین‌شاه ساخته شد تا در میان عوام ثابت کند او تا چه اندازه به علما و روحانیون ارادت دارد.
سرقبرآقا بنایی قدیمی در قلب تهران امروز است که سال‌هاست درهایش به روی رهگذران بسته است. بقعه ای که مردم کوچه و بازار به‌واسطه گنبد فیروزه‌ای و عنوان آقایی که با خود همراه دارد آن را به‌اشتباه به امامان منسوب کرده و برای حاجت‌روایی بر ضریح آن دخیل می‌بستند.
نگهداری از این بقعه هزینه داشت، در نتیجه ناصرالدین‌شاه حدود هزار و ۸۵۰ هکتار زمین زراعی در مناطق حسین‌آباد و فتح‌آباد ساوه را وقف نگهداری از این بقعه کرد تا مخارج آن از این طریق تأمین شود.
بقعه سرقبرآقا جدا از قبوری که در خود جای داده است و بسیاری از آن‌ها از شخصیت‌های تاریخی بوده‌اند، از منظر معماری جایگاه ویژه‌ای در میان بناهای تاریخی برجای‌مانده از تهران قدیم دارد و آن را می‌توان یکی از جاذبه‌های تاریخی و گردشگری منتهی به دروازه غار دانست. بنایی که به فراموشی سپرده شده است و در گذر تاریخ خاک می‌خورد.
ازآنجا که دروازه جنوبی تهران یعنی دروازه غار محل رفت‌وآمد بازاریان و تجار و بازرگانان بود، در اطراف دروازه و محله‌های اطرافش کاروانسراهای زیادی ساخته شده بود که شترداران و قاطرچیان آنجا اتراق می‌کردند. این وضعیت به محله‌های اطراف این دروازه همچون محدوده بقعه سرقبرآقا نیز سرایت کرده بود؛ محدوده‌ای ناامن و کثیف که مردمانی از محله‌ها و شهرهای مختلف در آنجا رفت‌وآمد می‌کردند.
این بقعه همانند اکثر بناهای قاجاری دارای چهار ایوان است. آینه‌کاری، گچبری، گچکاری و رنگ‌آمیزی زمینه‌ای که در آن به‌کار گرفته شده است در کنار تزیینات و کاشیکاری های نفیس، باعث شده تا جزو بناهای فاخر دوره قاجاریه محسوب شود. از آنجا که درهای این بقعه سال ها بسته بوده است و به‌عنوان مقبره خانوادگی معروف بود، در نتیجه معماری و جذابیت‌های آن از چشم‌ها دورمانده است.
بقعه از چهار ایوان شمالی، جنوبی، شرقی و غربی تشکیل شده است. ایوان شمالی دارای تزیینات آینه‌کاری، گچبری و اشکال هندسی است. ستون‌های ایوان شرقی در قسمت پایه ستون از جنس سنگ مرمر است که با نقوش ظریف گل‌وبته حجاری شده‌اند و ضریح چوبی مشبک روی آرامگاه قرار دارد. بنای تاریخی سرقبرآقا ۲۸ مرداد سال ۱۳۵۱ با شماره ۹۲۷ ثبت ملی شده است.
منبع: همشهری
منبع: faradeed-171390
