تبخال چیست؟ علت، علائم و درمان آن

تبخال که تاول تب نیز نامیده می شود یک بیماری ویروسی به نام هرپس سیمپلکس(Herpes simplex) است که اغلب تاول‌هایی پر از مایع بر سطح پوست ایجاد می کند. ویروس هرپس به دونوع تقسیم بندی می شود، هرپس نوع اول منجر به تبخال لب و دهان می شود و هرپس نوع دوم که هرپس تناسلی نام دارد، آلت تناسلی آقایان و واژن خانم ها را درگیر می کند.ویروس هرپس سیمپلکس از طریق بوسیدن، تماس پوستی، خوردن غذا در یک ظرف، استفاده از وسایل مشترک مثل حوله یا ریش‌‍ تراش و… به بدن فرد منتقل می‏‌شود.به عبارتی افراد ویروس هرپس سیمپلکس را در بدن خودشان دارند و زمانی که این ویروس فعال می‎‌شود خودش را به شکل تبخال نشان می‌دهد. اما عواملی در ظاهر شدن علائم تبخال موثر هستند مانند:

تب
• آلرژی
• بارداری
• استرس
• سرماخوردگی
• قاعدگی در زنان
• عفونت موجود در بدن
• انجام عمل‌‎های جراحی
• تماس جنسی با فرد آلوده
• داشتن رابطه جنسی دهانی با شخص مبتلا به تبخال
• بیش از حد معمول در معرض نور خورشید قرار گرفتن

مراحل تبخال

تبخال در صورت عود مجدد پنج مرحله‌ی زیر را طی می‌کند:

1.  احساس گز گز، سوزش و خارش در اطراف لب که تقریبا 24 ساعت قبل از ظهور تبخال ایجاد می‌شود.
2.  ظهور تاول‌های پر از مایع که معمولا در اطراف لب پدید می‌آیند.
3.  ترکیدن تاول‌ها و خارج شدن ترشحات آلوده که منجر به پدید آمدن زخم‌های دردناک می‌شود.
4. خشک شدن و پوسته پوسته شدن زخم‌ها که منجر به خارش و ترک لب می‌شود.
5.  ریزش پوسته‌ها و بهبود تاول‌های تبخال که معمولا طی 3 تا 4 روز بطور کامل برطرف می‌شوند.

بیشتر تبخال‌ها، طی 1 تا 2 هفته، بدون درمان برطرف می‌شود و هیچ‌گونه جای زخمی را برجای نمی‌گذارند.

 علائم تبخال

علائم تبخال بطور دوره ای ظاهر و ناپدید می شوند، اما ناپدید شدن علائم به این معنا نیست که عفونت از بین رفته یا نمی توانید آن را به افراد دیگر منتقل کنید.تبخال ممکن است در افرادی که دارای بیماریهای آسیب رسان به سیستم ایمنی بدن - مانند لوسمی و اچ آی وی - هستند، دردناک تر و طولانی تر است. علائم تبخال، بستگی به نوع آن (تبخال لب یا تبخال تناسلی) متفاوت است. تبخال لب با سوزش، خارش و ورم لب همراه است که پس از حداکثر یک روز تبخال در لب ظاهر می شود. اما تبخال تناسلی در زمانی که فرد برای اولین بار به آن مبتلا شده است،حدود 4 روز پس از مواجهه این علائم در آن ها بروز می‌کند:

ترشحات واژینال
• تاول های قرمز
• سوزش و خارش 
• درد در زمان ادرار
• تب
• ضعف 
• تاول های قرمز بر روی پوست
• وجود تاول و زخم در دهانه رحم زنان
• غدد لنفاوی حساس به لمس و بزرگ شده
• بروز تاول و زخم بر روی دستگاه تناسلی خارجی، واژن یا گردن رحم

علائم تبخال لب

تاول‌های حاوی مایع شفاف یا زرد رنگ که بیشتر دردناک است.
• قرمزی و تورم در ناحیه‌ مورد نظر
• درد، گزگز، سوزش یا خارش
• زخم و تاول‌های کوچک

علائم تبخال تناسلی

• خارش
• تب
• لرز
• سردرد
• احساس خستگی و کوفتگی
• داشتن درد مشابه درد آنفولانزا
• غدد متورم در ناحیه لگن، گلو و زیر بغل
• خارش یا درد در اطراف اندام های تناسلی
• احساس سوزش هنگام ادرار کردن، بخاطر برخورد ادرار با جای زخم تبخال
• تاول های خارش دار یا دردناک بر روی واژن،دهانه رحم، آلت تناسلی مردانه، باسن، مقعد 

اما شایع ترین علائم تبخال دستگاه تناسلی در مردان، بروز دسته ای از تبخال های تاول گونه است که بر روی آلت مردانه یا مقعد فرد مبتلا ظاهر می شوند. همچنین علائم تبخال دستگاه تناسلی در زنان ظاهر شدن تبخال های تاول گونه است که بر روی لبه های مهبل، دهانه رحم یا مقعد ظاهر می شوند.

علائم تبخال دهان

علائم تبخال دهان معمولا کم و در ظاهر نشان داده می شود. تبخال دهانی باعث ایجاد جای زخم تبخال روی لب یا اطراف دهان می شود که ممکن است چند هفته طول می کشد و سپس به طور خود به خودی از بین می روند.

 عوارض تبخال 

عوارض تبخال برای کسانی که به اگزما یا بیماری‌های مرتبط با سیستم ایمنی (به عنوان مثال ایدز یا سرطان) مبتلا هستند یا کسی که برای اولین بار دچار تبخال می‌شود به احتمال زیاد علائم و عوارض شدیدتری را تجربه می‌کند، چون بدن او سدی برای دفاع در برابر ویروس تشکیل نداده است.عوارض ناشی از تبخال به ندرت ایجاد می‌شوند، با این حال در صورت مشاهده‌ی هریک از علائم زیر (بخصوص در کودکان) با پزشک تماس بگیرید:

تب بالا یا مداوم
• تنگی نفس یا دشواری در بلع
• قرمز یا تحریک چشم (همراه یا بدون ترشح)

نحوه تشخیص تبخال

نحوه تشخیص تبخال به عهده پزشک است که با مشاهده زخم، انجام آزمایش‎ و گاه نمونه برداری از زخم متوجه ظهور تب‎خال می شود.

درمان تبخال

درمان تبخال با روش های خانگی، دارویی و درمان دوره ای امکان پذیر است که استفاده از این روش ها بستگی به نوع تبخال لب یا تناسلی دارد.درمان سریع تبخال لب در سه دقیقه،درمان یک روزه تبخال لب جملاتی تبلیغاتی و غیر منطقی و غیر ممکن می باشد.در ادامه هریک از این روش ها را توضیح می دهیم.

درمان خانگی تبخال

کاهش استرس
• وازلین
• سرکه سیب: به دلیل خاصیت ضد عفونی که دارد بهتر است سرکه سیب با پنبه آغشته و روی تبخال بگذارید.
• نمک: مقدار آب و نمک تهیه نموده و با استفاده از پنبه بر روی موضع استعمال نمایید و به مدت 30 دقیقه صبر کنید.
• نشاسته ذرت 
• کمپرس سرد و گرم
• سیر: سیر به سرعت روند گسترش تبخال را قطع و موجب خشک شدن زخم می گردد.برای این منظور حبه های سیر را به مدت 10 دقیقه بر روی تبخال قرار دهید. 
• جوش شیرین: جوش شیرین خاصیت ضد خارشی دارد که باید مقدار جوش شیرین را در آب حل نموده و توسط گاز استریل بر روی لب بزنید.
• مریم گلی
• سیب: برای درمان تبخال میتوان یک سیب پوست کنده را رنده نموده و همراه عسل میل کنید.
• لیمو ترش: لیموترش دارای خاصیت ضد ویروسی و ضد باکتریایی است و  برای منظور کافی است مقدار پنبه را به لیموترش آغشته نمایید و برای چند دقیقه بر روی موضع قرار دید.
• آلوئه ورا

• گل همیشه بهار:برای استعمال کافی است سه قاشق گل همیشه بهار را در دو لیوان آب جوشانده و عصاره حاصل از آن را توسط پنبه بر روی لب بزنید.

• کرم ضد آفتاب
•  ریشه شیرین بیان: یک قاشق پودر ریشه شیرین بیان را با نصف قاشق غذا خوری آب مخلوط نموده تا به شکل خمیر درآمده و بر روی موضع قرار دهید.
• روغن چای: روغن چای به تحریک سیستم ایمنی بدن و افزایش توانایی آن برای مقابله با بیماری می انجامد. برای این منظور کافی است روزی دو بار از این روغن بر روی تبخال بزنید.
• زیتون: برگ زیتون دارای خاصیت ضد التهابی و ضد ویروسی است که باید برگ زیتون را بر روی موضع قرار دهید.
•  عسل کانوکا
• روغن نعناع: روغن نعناع موجب توقف رشد ویروس ها  می گردد. برای این روش درمانی کافی است مقدار از روغن را بر روی زخم استعمال نمایید 

• روغن اسطوخودوس: روغن اسطوخودوس علاوه بر ضدعفونی نمودن نواحی اطراف تبخال موجب درمان آن نیز می گردد و باید تا چندین روز از این روغن بر روی موضع استعمال نمایید.

• جعفری: جعفری به علت خاصیت ضد باکتری و ضد ویروسی می تواند در درمان تبخال موثر باشد و باید اسانس ریشه جعفری را بر روی تبخال استعمال نمایید.
•  انار
• زردچوبه: برای درمان تبخال با زردچوبه باید مقداری زردچوبه را به با آب، شیر و یا گلیسیرین ترکیب نموده و بر روی موضع قرار دهید.
• عدم مصرف غذاهای تند، اسیدی و ملتهب کننده
• نشستن در لگن آبگرم
• کمپرس آب سرد و یخ : تا 24 ساعت پس از شروع تبخال می توانید یک تکه یخ را بر روی موضع قرار دهید تا علاوه بر کاهش درد، به درمان عارضه نیز کمک نماید
• شستشوی کامل دست‌ها
• اجتناب از لباس‌های تنگ
• مصرف داروهای مسکن مانند استامینوفن یا ایبوپروفن
• اجتناب از انجام فعالیت‌های جنسی تا زمان رفع علائم
• استعمال کرم یا لوسیون، مانند لیدوکائین بر روی مجرای ادرار در صورت دردناک بودن ادرار

  درمان دارویی تبخال

معمولا پزشک ژل‌های بی‌حس کننده، داروهای ضد التهاب و ضد ویروستجویز می کند که شیوع و علائم ویروس را کاهش دهد. اما استفاده از برخی داروها مانند آسیکلوویر،‌ والاسیکلوویر، پنسیکلوویر،فامویر،والترکس و فامسیکلوویر به تسریع بهبودی کمک می‌کند. 

درمان دوره ای 

درمان دوره ای تبخال برای افرادی مناسبت است که در مدت یک سال کمتر از شش بار عود دارند که پزشک ممکن است با بروز هر دوره از علائم، یک دوره ۵ روزه آنتی ویروس تجویز کند. اما در در صورت بروز بیش از شش عود در سال، پزشک درمان سرکوبگر را تجویز می‌کند.توصیه پزشک بر این است که فرد روزانه بطور منظم درمان ضد ویروسی دریافت کند. 

 پیشگیری از تبخال

برای پیشگیری از تبخال بهترین و آسان ترین راه، رعایت بهداشت فردی، شست و شوی مرتب دست ها و عدم تماس مستقیم با زخم است. اما برای کاهش خطر ابتلا یا انتقال تبخال دستگاه تناسلی موارد زیر را به یاد داشته باشید:

استفاده از کاندوم هنگام برقراری رابطه جنسی
• در صورت وجود تبخال در اطراف دهان، از بوسیدن بپرهیزید
•  شرکای جنسی متعدد نداشته باشید
• اگر علائم تبخال دارید از برقراری رابطه جنسی( (تماس تناسلی، مقعدی یا پوست به پوست) اجتناب کنید

 راهکارهای خود مراقبتی در دوران نقاهت تبخال لب

کرم‌ها و پمادها را به‌ آرامی روی تب‌خال با گوش پاکن بزنید، نه اینکه روی محل بمالید.
• سعی کنید به ناحیه تب‌خال زده زبان نزنید، ضربه نزنید یا پوست آن را نکنید.
• محل تب‌خال را خشک و تمیز نگه دارید.
•   چنانچه تب‌خالتان دردناک یا خشک باشد وازلین می‌تواند تا حدی به شما کمک کند. 
• از تماس نزدیک با نوزادان و اطفال خودداری کنید.
• اگر درد دارید، می‌توانید استامینوفن مصرف کنید.
• یخ قالبی را در پارچه نازکی بپیچید و روی تبخال بگذارید.
• اگر مسواک زدن دندان‌ها برایتان دردناک است، به‌جای آن از دهان‌شویه ضدعفونی‌کننده استفاده کنید.
•  ازمصرف هرگونه خوراکی‌های شور یا اسیدی مانند گریپ فروت یا لیمو که باعث تحریک تب‌خال می‌شود،پرهیز کنید.

راهکارهای خود مراقبتی در دوران نقاهت تبخال تناسلی و دهان

• همیشه در هنگام رابطه جنسی از کاندوم استفاده کنید.
• هنگام بروز علائم تبخال، حتی با هم کاندوم با شخص دیگری رابطه جنسی برقرار نکنید.
• تا زمانی که جای زخم تبخال از بین نرفته، رابطه جنسی برقرار نکنید.
• جای زخم تبخالهای خود را لمس نکنید و اگر لمس نمودید بلافاصله دستان خود را با آب و صابون بشویید.

راهکارهای خود مراقبتی در دوران نقاهت تبخال دهان

• عینک خود را با آب دهان خیس و تمیز نکنید زیرا ممکن است تبخال دهانی را به چشم شما منتقل کند.
• کسی را نبوسید، به خصوص نوزادان، کودکان و یا زنان باردار.
• گر جای زخم تبخالهای خود را لمس نمودید بلافاصله دستان خود را با آب و صابون بشویید.

مسری بودن تب‎خال 

تبخال به شدت مسری است به ویژه روی قسمت های آشکار بدن مثل لب، دست، صورت یا بینی.بهتر است با فرد مبتلا به تبخال روبوسی نکنید و از وسایل مشترک مثل حوله،رژ لب،پماد، قاشق، چنگال، ظرف غذا و.... استفاده نکنید.

سخن آخر

تخبال به علت ورود ویروس هرپس در بدن ایجاد می شود و اغلب بی خطر بوده و پس از مدتی از بین می رود. همچنین تبخال درمان قطعی ندارد اما می توان با داروهایی که توسط پزشک تجویز می شود یا درمان های خانگی و رعایت موارد بهداشتی می توان آن را درمان و از انتشار آن پیش گیری کرد. ما در مطلبی درمان تبخال؛ این مهمان ناخوانده را معرفی کردیم که در صورت تمایل می توانید مطالعه کنید.اگر درباره تبخال سوالی دارید یا تجربه خود از این بیماری و روش درمان را با ما و سایر مخاطبان به اشتراک بگذارید.