واکسن آنفولانزا چیست؟؛ عوارض، بهترین زمان تزریق و قیمت آن

واکسن آنفولانزا برای محافظت انسان در برابر ویروس آنفولانزا به صورت تزریقی یا اسپری بینی استفاده می شود و می‌تواند احتمال ابتلا به بیماری آنفولانزا را تا حدود 80 درصد کاهش دهد.

 در این مطلب به معرفی واکسن آنفولانزا چیست؟ موارد مصرف، عوارض و تداخل دارویی آن می پردازیم و اطلاعاتی از واکسن آنفولانزا هلندی، واکسن آنفولانزا فرانسوی، زمان تزریق واکسن آنفولانزا را در اختیار شما قرار می دهیم. همچنین به سوالاتی مانندقیمت واکسن آنفولانزا 1403چقدر است؟، واکسن آنفولانزا برای کودکان مجاز است؟، بهترین واکسن آنفولانزا کدام است؟ و... پاسخ می دهیم:

 واکسن آنفولانزا چیست؟

واکسن آنفولانزا (Influenza Vaccines) باعث پیشگیری و حفاظت انسان در برابر آنفولانزای فصلی است. عملکرد واکسن آنفولانزا به این صورت است که با تزریق واکسن بدن شروع به تولید پادتَن می‌کند و این پادتَن پیشگیری لازم را در مقابل ویروس فراهم می‌کند.

واکسن آنفولانزا به اشکال تزریقی و اسپری بینی برای افراد با سن بیشتر از 6 ماه که در معرض خطر جدی عوارض ابتلا به آنفولانزا هستند به‌ویژه سالمندان بالای 65 سال، زنان باردار، بزرگ‌سالان و کودکان مبتلابه بیماری قلبی، کلیوی، نقص سیستم ایمنی ارائه می‌شود و آن را می‌توان با نسخه پزشک و حتی بدون نسخه در داروخانه‌ها تهیه کرد.

واکسن آنفولانزای سه ظرفیتی و واکسن آنفولانزای چهار ظرفیتی از نوع واکسن تزریقی می‌باشد که حاوی ویروس غیرفعال است. اما نوع دیگر واکسن به‌صورت اسپری بینی است که حاوی ویروس ضعیف شده می‌باشد و برای همه افراد سالم بین 2 تا 48 سال به‌جز خانم‌های باردار تجویز می‌شود.

موارد مصرف واکسن آنفولانزا

موارد مصرف واکسن آنفولانزا برای همه افراد ابتلا به این بیماری است اما تزریق آن برای بعضی از افراد ویژه تر است که عبارتند از:

افراد با سن 65 سال و بالاتر، بدون در نظر گرفتن شرایط جسمانی آنها
• بزرگسالان و کودکان مبتلا به بیماری قلبی
• بزرگسالان و کودکان مبتلا به بیماری ریوی
• بزرگسالان و کودکان مبتلا به دیابت
• بزرگسالان و کودکان مبتلا به بیماری کلیوی
• بزرگسالان و کودکان مبتلا به به نقص سیستم ایمنی
• بزرگسالان و کودکان مبتلا به بیماری های مزمن
• کودکان و نوجوانان 6 ماه تا 18 سال که آسپرین را برای مدت طولانی مصرف می کنند.

کاربرد واکسن آنفولانزا

کاربرد واکسن آنفولانزا، مصونیت در برابر ویروس آنفولانزا و کاهش شدت بیماری می‌باشد.

هشدار تزریق واکسن آنفولانزا

حساسیت: اگرقبلاً واکسن آنفولانزا تزریق کرده‌اید و حساسیت به آن داشتید از تزریق واکسن خودداری کنید.
• حساسیت به تخم مرغ: در صورت حساسیت به ترکیبات تخم‌مرغ، پروتئین مرغی، فرمالدئید، ستیل تری متیل آمونیوم بروماید، پلی سوربات 80 و یا جنتامایسین، از تزریق واکسن بپرهیزید.
• کودکان: واکسن آنفولانزا در کودکان زیر6 ماه نباید تزریق شود.
• تب یا عفونت: واکسن آنفولانزا در بیماران مبتلابه تب یا عفونت حاد به تعویق انداخته شود.
• تزریق این واکسن فقط داخل عضلانی و ترجیحاً در عضله دلتوئید برای بزرگ‌سالان و عضله ران برای کودکان توصیه شده است
• بیماربه مدت 15 دقیقه پس از دریافت واکسن آنفولانزا، ازلحاظ بروز سنکوپ و آنافیلاکسی پایش شود.
• درمان اورژانسی برای مدیریت واکنش حساسیت احتمالی، در دسترس باشد.
• در صورت بروز حرکات شبه تشنج مرتبط باسنکوپ بعد از تزریق واکسن بیمار در حالت طاق‌باز قرار گیرد.
• بیمارازلحاظ عوارض جانبی پیشین (به‌ویژه سندرم گیلن باره)، اختلالات خونریزی، بیماری حاد، وضعیت سرکوب سیستم ایمنی و عوارض جانبی خفیف بررسی شود.
• از تزریق واکسن آنفولانزای یخ‌زده خودداری شود، واكسن باید در دمای هشت تا دو درجه سانتیگراد و به‌دوراز نور نگهداری شود.
• قبل ازتزریق ویال واکسن را باید خوب تکان داد. در صورت انجماد یا مشاهده تغییر رنگ یا وجود ذرات در ویال، باید از تزریق واکسن خودداری کرد.

نحوه استفاده از واکسن آنفولانزا

نحوه استفاده از واکسن آنفولانزا بستگی به نوع واکسن ( تزریقی یا اسپری)، سن و شرایط بیمار دارد. در ادامه انواع مختلف این واکسن را توضیح می دهیم.

 انواع واکسن آنفولانزا

واکسن آنفولانزا تزریقی

واکسن آنفولانزا تزریقی، حاوی ویروس غیرفعال و کشنده است که باعث آنفولانزا نمی‌شود و خود این واکسن به چند نوع ازجمله واکسن‌های آنفولانزای 3‌ظرفیتی و واکسن‌های 4 ظرفیتی تقسیم‌بندی می‌شود.

واکسن‌ سه‌ظرفیتی آنفولانزا

واکسن‌ سه‌ظرفیتی آنفولانزا باعث می‌شود که بدن فرد را در برابر 3 نوع ویروس آنفولانزا شامل دو نوع ویروس A (H1N1)، آنفولانزای A (H3N2) و یک ویروس آنفلوانزای B محافظت شود و انواع آن‌ها عبارت‌اند از:

1- واکسن سه‌ظرفیتی با دوز استاندارد:

واکسن سه‌ظرفیتی با دوز استاندارد که برای افراد 18 تا 64 سال مناسب هست، درواقع همان واکسن‌های آنفلوانزای تخم‌مرغی هستند که با استفاده از سوزن در عضله بازو تزریق می‌شوند.

2-واکسن‌های سه‌ظرفیتی دارایادجوانت

واکسن‌های سه‌ظرفیتی دارای ادجوانت، باعث واکنش ایمنی قوی‌تر بدن می‌شود که برای افراد بالای 65 سال تأیید شده است.

واکسن‌چهار ظرفیتی آنفولانزا

واکسن چهار ظرفیتی آنفولانزا باعث می‌شود که بدن در برابر چهار گونه ویروس آنفولانزا شامل دو ویروس آنفولانزای A و دو ویروس آنفلوانزای B ایمن شود. به همین دلیل این نوع واکسیناسیون می‌تواند حافظت بیشتری در برابر عفونت ایجاد کند. واکسن‌های چهار ظرفیتی به پنج نوع تقسیم می‌شوند که عبارت ‌اند از:

1-واکسن چهار ظرفیتی با دوز استاندارد:

واکسن چهار ظرفیتی با دوز استاندار شامل آفلوریا چهار ظرفیتی، فلوریکس چهار ظرفیتی، فلولاول چهار ظرفیتی و فلوزون چهار ظرفیتی است که برای افراد با سن 6 ماه به بالا تأیید شده است. این واکسن که با استفاده از ویروس رشد یافته در تخم‌مرغ تولید می‌شود در عضله بازو تزریق می‌شود.

2-واکسن آنفلوانزای چهار ظرفیتی مبتنی بر سلول

واکسن آنفلوانزای چهار ظرفیتی مبتنی بر سلول، حاوی ویروس رشد یافته در کشت سلولی است، فاقد تخم‌مرغ می‌باشد و برای افراد 4 سال به بالا مجاز است.

3-واکسن آنفلوانزای چهار ظرفیتی نوترکیب

واکسن آنفلوانزای چهار ظرفیتی نوترکیب، برای کسانی که حساسیت شدید به تخم‌مرغ دارند مناسب است و برای افراد 18 سال به بالا تأیید شده است.

4-واکسن چهار ظرفیتی آنفولانزا با استفاده از ادجوانت

واکسن چهار ظرفیتی آنفولانزا با استفاده از ادجوانت، به ایمنی قوی‌تر بدن کمک می‌کند و برای افراد 65 سال به بالا تأیید شد.

5-واکسن چهار ظرفیتی آنفولانزا با دوز بالا

واکسن چهار ظرفیتی آنفولانزا با دوز بالا، حاوی بیشترین دوز آنتی‌ژن است تا ایمنی قوی‌تری ایجاد کند و برای افراد ۶۵ سال و بالاتر مجاز است.

واکسن آنفلوانزای اسپری

واکسن آنفولانزای اسپری که ویروس ضعیف شده زنده آنفولانزا است و به صورت اسپری در بینی استفاده می شود.

استفاده از فرم اسپری واکسن آنفولانزا در افراد زیر ممنوع است:

زنان باردار
• افراد ۵۰ ساله و بالاتر
• افراد با سیستم ایمنی ضعیف
• افرادی که درگیر بیماری‌های مزمن هستند
• بیمارانی که مشکل عضلانی یا عصبی دارند مانند صرع یا فلج مغزی
• افرادی که با افراد دارای سیستم ایمنی بسیار ضعیف در تماس هستند.

انواع واکسن آنفولانزا موجود در ایران

انواع واکسن آنفولانزا موجود در ایران عبارت است از واکسن آنفولانزای هلندی، واکسن آنفولانزای فرانسوی و واکسن فلوگارد 4 ظرفیتی (واکسن آنفولانزای ایرانی).همه‌ای واکسن‌های آنفولانزا موجود در ایران 4 ظرفیتی و با تأییدیه سازمان بهداشت جهان بــرای فصــل 2023/2024می‌باشد.

واکسن آنفولانزا فلوگارد یا واکسن آنفولانزای ایرانی

واکسن آنفولانزا فلوگارد 4 ظرفیتی که به نام واکسن آنفولانزای ایرانی شناخته‌شده است برای افراد بالای 18 سال مورد تأیید است. مواد این واکسن، فاقد هرگونه پروتئین با منشاً تخم‌مرغ، آنتی‌بیوتیک و یا مواد نگه‌دارنده است و نحوه مصرف این واکسن 0.5 میلی‌لیتر به‌صورت عضلانی است.

واکسن آنفولانزا فرانسوی

واکسن آنفولانزا فرانسوی به نام واکسی گریپ تترا (Vaxigrip Tetra) هم شناخته می‌شود، وارداتی و محصول شرکت سانوفی کشور فرانسه است. این نوع واکسن 4 ظرفیتی است که برای محافظت در برابر چهار ویروس مختلف آنفولانزا تولیدشده است و در بالغین و کودکان بالای شش ماه مجوز مصرف دارد.

واکسن آنفولانزا هلندی

واکسن آنفولانزا هلندی به نام اینفلوواک تترا ( Influvac tetra ) در بازار موجود است، وارداتی و محصول کشور هلند می‌باشد. این نوع واکسن چهار ظرفیتی که برای محافظت در برابر 4 ویروس مختلف آنفولانزا، تولیدشده است و در بالغین و کودکان بالای 3 سال مجوز مصرف دارد.

تفاوت واکسن آنفولانزای هلندی و فرانسوی

تفاوت واکسن آنفولانزای هلندی و فرانسوی در نوع آنتی‌بیوتیک مصرفی در ترکیبات آنهاست. آنتی‌بیوتیک مصرفی در واکسن آنفولانزای هلندی، جنتامایسین و در نمونه فرانسوی، نئومایسین می‌باشد.

نحوه مصرف واکسن آنفولانزای چهار ظرفیتی هلندی و فرانسوی

میزان مصرف دربزرگسالان یک دوز 5 میلی‌لیتری
• دوزمصرف در کودکان 6 ماه تا 17 سال یک دوز 5 میلی‌لیتری
• کودکانکمتر از 9 سال که قبلاً با واکسن آنفولانزای فصلی واکسینه نشده‌اند، علاوه بر واکسیناسیون دوز اول، باید یک دوز ثانویه و به مقدار 5 میلی‌لیتر، بعد از گذشت حداقل 4 هفته از تزریق اول، دریافت کنند.
• استفادهبرای خانم‌های باردار یک دوز 5 میلی‌لیتر (قبل از واکسیناسیون حتماً با پزشک زنان و زایمان خود مشورت کنند.)

برنامه تزریق واکسن آنفولانزا

برنامه تزریق واکسن آنفولانزا معمولاً به‌صورت یک دوز سالانه برای همه افراد است اما تزریق این واکسن برای کودکان 6 ماه تا 8 ساله که در یک سال گذشته کمتر از دو دوز واکسن تزریق کرده‌اند ، دو دوز جداگانه بافاصله حداقل 4 هفته می‌باشد.

برنامه واکسن آنفولانزا بر اساس گروه سنی عبارت است از :

کودکان ۶ ماهه تا ۸ ساله که در یک سال گذشته کمتر از ۲ دوز واکسندریافت کرده‌اند یا سابقه واکسیناسیون مشخصی ندارند: ۲ دوز جداگانه بافاصله حداقل ۴ هفته
• کودکان ۶ ماهه تا ۸ ساله که در یک‌ساله گذشته حداقل ۲ دوز واکسن دریافت کرده‌اند: یک دوز سالانه
• برای همه افراد ۹ سال و بالای ۹ سال: ۱ دوز سالانه
• سنین ۱۹ سال به بالا: یک دوز سالانه

میزان دوز تزریق واکسن آنفولانزا

در افراد زیر 3 سال (6 ماه تا 35 ماه) نصف واکسن ( 25/. سی سی)
• برای افراد 3 سال و بالاتر واکسن کامل (5/. سی سی)

عوارض واکسن آنفولانزا

عوارض واکسن آنفولانزا معمولا خفیف است و در عرض چند روز کاملا بر طرف می شود.

عوارض شایع واکسن آنفولانزا

عوارض شایع واکسن انفولانزا معمولا در بیشتر از 10 درصد افراد اتفاق می افتد. این عوارض عبارتند از:

گلو درد
• سردرد
• تب خفیف
• درد عضلانی
• احساس ضعف
• احساس خستگی
• از دست دادن اشتها
• گرفتگی یا آبریزش بینی
• درد خفیف، تورم یا قرمزی در اطراف محل تزریق

عوارض جانبی جدی واکسن آنفولانزا

عوارض جانبی جدی واکسن آنفولانزا، در کم تر از 1 تا 10 درصد افراد اتفاق می افتد و بسیار نادر است اما اگر هر یک از علائم های زیر را تجربه کردید فورا به مراکز درمانی و پزشک مراجعه کنید.

ضربان قلب بالا
• شوک انافیلاکسی
• تغییر در رفتار و هوشیاری
• احساس گیجی و خستگی
• تورم اطراف چشم‌ها و لب ها
• ضعف شدید بدنی با رنگ‌پریدگی
• تب بالاتر از ۱۰۱ درجه فارنهایت
• کهیر یا راش‌ها و ضایعات پوستی
• گرفتگی و خشونت صدا و مشکلات تنفسی مانند سختی تنفس
• سندرم گیلن باره (GBS) (بیماری عصبی است که باعث ضعف در بدن می شود و می تواند منجر به فلج شود)

عوارض جانبی واکسن آنفولانزا گزارش شده برای بزرگسالان و سالمندان

عوارض جانبی واکسن آنفولانزا گزارش شده برای کودکان 6 ماه تا 17 سال

لیست عوارض ناشی از تزریق واکسن آنفولانزا کامل نیست و در صورت مشاهده و احساس هر نوع عوارضی حتما با پزشک در میان بگذارید.

 منع مصرف واکسن آنفولانزا

استفاده از واکسن آنفولانزا برای افراد زیر توصیه نمی‌شود:

کودکان زیر 6ماه
• به تخم‌مرغ آلرژی شدید دارند
• در حال حاضر با میزان تب متوسطی بیمار هستند.
• در گذشته به واکسن آنفولانزا واکنش آلرژیک نشان داده‌اند.

اما بهتر است قبل از تزریق واکسن آنفولانزا اگر شرایط یا بیماری خاصی دارید پزشک را مطلع کنید به ویژه:

بارداری
• شیردهی
• عفونت حاد
• بیماری حاد تنفسی
• سابقه سندرمگیلن باره
• سابقه عوارض عصبی بعد از واکسن‌ها
• اگر سیستم ایمنی بدنتان ضعیف است
• بیماری هموفیلی یا خونریزی بیش از حد
• اگر واکسن برای یک کودک است که با فردی که سیستم ایمنی ضعیفی دارد، در تماس نزدیک است.

تداخل دارویی واکسن آنفولانزا

لیست واکسن یا داروهای زیر ممکن است با واکسن آنفولانزا تداخل داشته باشند که عبارتند از:

توکسوئید
• فینگولیمود
• سیپونیمود
• ونتوکلاکس
• دوکسوفیلین
• واکسن کونژوگه پنوموکوک 13 ظرفیتی
• داروهای سرکوب‌کننده‌ی سیستم ایمنی

این فهرست شامل همه تداخلات دارویی واکسن آنفولانزا نیست و اگر دارویی اعم از تجویزی یا غیر تجویزی مصرف می کنید حتما با پزشک مشورت کنید.

شرایط نگهداری از واکسن آنفولانزا

واکسن آنفولانزا را در یخچال( بین دمای2 تا 8 درجه سانتی گراد) و به دور از نور و انجماد نگهداری کنید.
• قبل از تزریق، واکسن رابه دمای استاندارد اتاق برسانید.
• عمر واکسن آنفولانزا یک سال است.
• واکسن را دور از دسترس کودکان نگه دارید.

اطلاعات تخصصی درباره واکسن آنفولانزا

مکانیسم اثر واکسن آنفلوانزا

ایمنی در برابر آنفلونزای فصلی (از طریق القای تولید آنتی بادی های ویژه)
واکسن های فصل قبل قابل استفاده نمی باشد.

فارماکوکینتیک واکسن آنفلوانزا

شروع اثر: محافظت آنتی بادی طی 2 هفته پس از دریافت واکسن
طول اثر: متغیر (وابسته به نوع ویروس، سن بیمار و دیگر فاکتورها)

 اسامی تجاری و قیمت واکسن آنفولانزا در ایران

مواد تشکیل دهنده واکسن آنفولانزا

مواد تشکیل دهنده واکسن آنفولانزا عبارتند از:

پروتئین تخم مرغ که از طریق رشد ویروس های موجود در تخم مرغ های لقاح یافته ساخته می شوند
• مواد نگهدارنده تیمروزال به منظور جلوگیری، از بین بردن باکتری ها و قارچ های خطرناک به شیشه های واکسن چند منظوره اضافه می کنند.
•  برای پایدار نگه داشتن واکسن ها از ساکارز ، سوربیتول و مونوسدیم گلوتامات استفاده می شود که مانع از دست دادن قدرت واکسن ها ، حتی در برابر گرما و نور می شوند.
• نئومایسین ، جنتامایسین و سایر آنتی بیوتیک ها به مقدار بسیار کم به واکسن ها اضافه می شوند.
• در واکسن ها ، پلی سوربات 80 همه مواد را به طور یکنواخت توزیع می کند.
• فرمالدئید گاز است که در آب محلول است و برای غیرفعال سازی ویروس آنفلوانزا در واکسن استفاده می شود.

روش تزریق واکسن آنفلوانزا

روش تزریق واکسن آنفولانزا به صورت عضلانی است و مراحل زیر را شامل می شود:

مقدار واکسن آنفولانزا، نیم سی سی است و باید در یخچال و طبقه میانی نگهداری شود.
• قبل از تزریق آن را به دمای محیط برسانید.
• محل تزریق واکسن آنفولانزا را را بازوی غیر غالب ( بازوی چپ ) انتخاب کنید وقبل محل تزریق را با آب و صابون شستشو دهید.
• از یک پنبه بدون الکل استفاده کنید .
• به هیچ وجه سرنگ واکسن آنفولانزا را هواگیری نکنید .
• باید به صورت زیر جلدی عمیق تزریق شود به این روش که ، کمی پوست بازو را به بالا بکشید و با زاویه عمود آن را تزریق کنید و کاملا خالی نمایید
• بهتر است هنگام تزریق فرد دست خود رابه روی سینه قرار دهد و بعد از تزریق دست خود را به ارامی شل کرده و در کنار خود قرار دهد.
• محل تزریق را ماساژ ندهید . هرگونه فشار اضافه می تواند مقداری از واکسن را به خارج براند .
  
  

سخن آخر

واکسن آنفولانزا، باعث مصونیت و کاهش شدت بیماری آنفولانزا در بدن می شود که با عوارض کم مثل تب، سر درد خستگی همراه است. همچنین این واکسن با داروهای سرکوب‌کننده‌ی سیستم ایمنی تداخل دارد.در مطلبی مرتبط و پربازدید دیگری به معرفی بیماری آنفولانزا؛ علت، علائم و درمان خانگی سریع آنفولآنزا پرداختیم که در صورت تمایل می توانید مطالعه کنید. اگر درباره واکسن آنفولانزا، نحوه مصرف، عوارض و تداخل دارویی آن سوالی دارید در قسمت نظرات سؤال خود را مطرح کنید و یا تجربه خود را از مصرف این واکسن با سایرین به اشتراک بگذارید.