جستجو
رویداد ایران > سبک زندگی > سرگرمی > روز جهانی سیب زمینی سرخ کرده همراه تاریخچه ورود آن به ایران

روز جهانی سیب زمینی سرخ کرده همراه تاریخچه ورود آن به ایران

13 جولای برابر با 22 تیر روز جهانی سیب زمینی سرخ کرده نامگذاری شده است. در این مطلب تاریخچه آن همراه خاستگاه و تاریخ ورورد سیب زمینی به ایران را آورده ایم.
در تقویم جهانی 13 جولای یا ژوئیه به نام روز جهانی سیب زمینی سرخ کرده( به انگلیسی World Fried Potato Day) تعیین شده است که از محبوب ترین غذاهای موجود در فست فودهاست، در این مطلب سعی داریم تاریخ دقیق روز سیب زمینی سرخ کرده در تقویم 1402 به همراه تاریخچه آن در ایران و جهان را بررسی کنیم .همچنین 14نکته شگفت‌انگیز درباره‌ی سیب ‌زمینی سرخ‌ کرده وجود دارد اما مهمترین دانستی درباره سیب زمینی سرخ کرده این است که: «چطور سیب زمینی سرخ کنیم؟»

تاریخ دقیق روز جهانی سیب زمینی سرخ کرده در تقویم 1402

تاریخ دقیق روز جهانی سیب زمینی سرخ کرده سال 1402 در تقویم میلادی مصادف است با: ۱۳ ژوئیه سال 2023

تاریخ دقیق روز جهانی سیب زمینی سرخ کرده سال 1402 در تقویم شمسی مصادف است با: روز پنجشنبه 22 تیر سال 1402

تاریخ دقیق روز جهانی سیب زمینی سرخ کرده سال 1402 در تقویم قمری مصادف است با: روز پنجشنبه ‫24 ذی الحجه سال 1444

سیب زمینی سرخ کرده

سیب‌زمینی سرخ‌کرده، چیپس (به انگلیسی: Chips) یا سیب‌زمینی سرخ‌شده خوراکی است که از خلال‌های سیب زمینی که به شکل نوارهای باریک درآمده‌اند درست می‌شود.

تاریخچه سیب زمینی سرخ کرده

سیب زمینی سرخ شده در زبان انگلیسی (French Fries) گفته می شود؛ French یعنی فرانسوی و معنی کلمه Fries محل مناقشه است! بعضی ریشه این کلمه را از frites می‌دانند که در زبان فرانسه به معنای گاری‌هایی ست که برای فروش استفاده می‌کنند، بعضی هم این ارتباط معنایی را رد می‌کنند و معتقدند Fries به کلمه fry و سرخ کردن برمی‌گردد.

به همین دلیل اغلب افراد فکر می کنند که تاریخچه سیب زمینی سرخ کرده ، محبوب ترین خوراکی جهان به کشور فرانسه باز می گردد، اما اخیرا بلژیکی ها مدعی شده اند که این میان وعده لذیذ متعلق به آن ها است. در حالی که دعوای میان دو کشور بر سر تاریخچه سیب زمینی سرخ کرده ادامه دارد نگاهی به پیشینه آن خواهیم داشت.

بحث بر سر پیشینه محبوب ترین خوراکی جهان

به گفته Madeleine Ferriere، مورخ فرانسوی، دشوار است که ریشه های خلال طلایی را دقیقا مشخص کرد، زیرا به طور سنتی مصرف می شده است. Ferriere می گوید: Fries، به یتیم هایی گفته می شود که از سن خیلی کم و زمان کودکی مجبوند که در خیابان غذا بپزند و به همین دلیل است که یافتن محل دقیق پیداش سیب زمینی کار دشواری است. اولین دستورهای طبخ سیب زمینی سرخ کرده در کتاب ها به سال ۱۸۵۵ میلادی باز می گردد اما قطعا تاریخچه این خوردنی خوشمزه به سال ها قبل از آن باز می رسد.

گره خوردن تاریخچه سیب زمینی سرخ کرده با تئاتر

محبوب ترین خوراکی جهان درست قبل از انقلاب فرانسه، در پاریس رواج یافت. آنها تحت نام pommes de terre frites (چیپس یا سیب زمینی سرخ شده) به فروش می رفتند و مشتریان عمده شان افراد گرسنه ای بودند که می خواستند برای تماشای تئاتر به سمت دیگر شهر بروند و باید از روی قدیمی ترین پل شهر عبور می کردند.

 تلاش برای بقا

برخی از کارشناسان بر این باورند که تاریخچه سیب زمینی سرخ کرده در حقیقت به بلژیک می رسد. برخی از داستان ها و افسانه های محلی منطقه می گویند که در سال ۱۶۸۰ میلادی زمستانی بسیار سخت و طاقت فرسا نواحی حومه رودخانه میوز (River Meuse) در جنوب کشور بلژیک را فرا گرفت و آن ها دیگر قادر به ماهی گیری و تامین غذای خود نبودند، تنها غذای موجود مردم سیب زمینی بود و آن ها به ناچار سیب زمینی را سرخ می کردند.

آن ها همچنین می گویند سربازان آمریکایی در طول جنگ جهانی اول برای اولین بار نام این غذا را French fries گذاشتند چرا که در آن زمان، زبان رسمی ارتش بلژیک فرانسوی بود.

جنگی که قرن هاست ادامه دارد

دعوا بر سر تاریخچه سیب زمینی سرخ کرده و این که چه کسی اولین بار آن را درست کرده است برای قرن ها ادامه دارد، اما یک روزنامه معتبر فرانسوی به نام (Le Figaro) اخیرا مقاله ای را منتشر کرد که عنوانش این بود:‌ (نه، سیب زمینی سرخ کرده بلژیکی نیست). مطلب در تاریخ ۱ آگوست ۲۰۱۸ به چاپ رسید یعنی دقیقا مصادف با روز سیب زمینی سرخ کرده بلژیکی!

Bernard Lefèvre رئیس انجمن ملی سیب زمینی سرخ شده (frietokoten) بلژیک است، او می گوید ریشه این دعوا بسیار عمیق تر از این حرف ها است. او به خبرگزاری Telegraph گفت که: «ما عادت کرده ایم که همیشه از فرانسه شکست بخوریم. بلژیک همیشه برادر کوچک آن ها بوده است. در واقع آن ها همیشه با مهربانی ما را دست می اندازند.»

او همچنین ادامه می دهد: «به نظر من این یک حمله نیست. آن ها بیشتر متاسف هستند که چرا یک چنین چیز محبوبی در فرانسه ابداع نشده است. اگر سیب زمینی سرخ شده واقعا متعلق به فرانسه بود آن وقت آن ها موزه ای به افتخار تاریخچه سیب زمینی سرخ کرده احداث می کردند ولی مشاهده می کنید که چنین چیزی وجود ندارد.»

جالب است که بدانید سیب زمینی نه از طریق فرانسه به اروپا معرفی شد و نه بلژیک، بلکه این اسپانیا بود که یکی از محبوب ترین خوراکی های جهان را به اروپا شناساند. در سال ۱۵۳۷ Jimenez de Quesada و نیروهایش وارد روستایی در کلمبیا شدند که تمامی ساکنانش فرار کرده بودند. سیب زمینی هم جزو چیزهایی بود که غنیمت گرفتند و به زبان اسپانیایی آن را ترافل (Truffles) نامیدند.

حدود ۲۰ سال بعد سیب زمینی به اسپانیا آورده شد و آن را به ایتالیا هم معرفی کردند. در آن زمان سیب زمینی ها کوچک و تلخ بودند و البته زمین های اسپانیا و ایتالیا برای کشت این محصول مناسب نبودند. به مرور زمان سیب زمینی های بزرگ تر و با تلخی کم تری پرورش داده شد و کشت آن در سراسر اروپا رواج یافت (البته مقاوت زیادی در مقابل استفاده از آن وجود داشت).

در هر صورت، گزارش های تاریخی نشان می دهد که بلژیکی ها احتمالا سرخ کردن قطعه های نازک سیب زمینی را در اواخر قرن هفدهم (هر چند برخی ادعا می کنند که اواخر قرن ۱۸) در دره میوز بین Dinant و Lige آغاز کردند. آن ها عادت داشتند تا ماهی های کوچک را بسیار سرخ کنند و همیشه مقداری ماهی سرخ کرده به عنوان چاشنی روی سفره هایشان بود. هنگامی که رودخانه شهر یخ زد دیگر ماهی کوچکی برای خوردن نداشتند بنابر این سیب زمینی را به صورت قطعات نازک و باریک خورد کردند و آن ها را دقیقا مثل ماهی های کوچک سرخ کردند.

یکی از علت هایی که این ماجرا را باور پذیر می کند آن است که بلژیک امروزی و مدرن در آن زمان که سیب زمینی به قاره اروپا آورده شد تحت سلطه کشور اسپانیا بوده است. بنابر این بلژیکی ها جزو اولین ملت هایی بودند که با سیب زمینی آشنا شدند و مدت زمان زیادی وقت داشتند تا روی نحوه آماده سازی و طبخ یکی از محبوب ترین خوراکی های جهان فکر کنند.

اما استدلال فرانسوی ها آن است که محبوبیت سیب زمینی در فرانسه به طور عمده مدیون یک افسر ارتش فرانسوی به نام Antoine-Augustine Parmentier، که قهرمان تارخچه سیب زمینی سرخ کرده در فرانسه و سراسر اروپا است. در طی هفت ساله، او را به عنوان اسیر گرفته بودند و به عنوان جیره غذایی به او سیب زمینی می دادند.

تا این زمان، فرانسوی ها قبلا سیب زمینی را تنها برای خوراک خوک ها استفاده کرده بودند و هرگز آنها را نمی خورند. دلیلش هم این بود که فکر می کرند سیب زمینی باعث بیماری های مختلف می شود. در حقیقت، در سال ۱۷۴۸، مجلس فرانسه حتی کشت سیب زمینی را ممنوع کرد زیرا آن ها اطمینان داشتند که سیب زمینی عامل جذام است. با این حال Parmentier در زندان مشغول خوردن سیب زمینی بود و ثابت می کرد که نظریه مجلس فرانسه درباره سیب زمینی درست نیست.

هنگامی که او به فرانسه بازگشت، Parmentier شروع به دفاع از سیب زمینی به عنوان یک منبع غذایی مقوی و پر انرژی کرد. در نهایت به خاطر تلاش های او در سال ۱۷۷۲، دانشکده پزشکی پاریس اعلام کرد که سیب زمینی غذایی مناسب برای انسان ها است، هرچند باز هم Parmentier با مقاومت قابل توجهی مواجه بود و حتی اجازه نداشت سیب زمینی را در باغ خود در بیمارستان Invalides که در آن به عنوان داروساز مشغول به کار بود، پرورش دهد.

پس از آن Parmentier یک کمپین را برای ترویج سیب زمینی در فرانسه آغاز کرد و میزبان شام مقامات برجسته مانند بنجامین فرانکلین، آنتوان لینوئیس، پادشاه لوئیس XVI و ملکه ماری آنتوانت شد و برای آن ها سیب زمینی پخت. او همچنین محافظان مسلح را برای حفاظت از مزارع سیب زمینی اش استخدام کرد تا مردم را متقاعد سازد که آنچه در مزارع دارد بسیار ارزشمند است. سپس به نگهبانان می گوید که هر گونه رشوه ای که توسط مردم ارائه می شود را بپذیرند و به آنها اجازه بدهند که سیب زمینی را سرقت کنند. در نهایت، قحطی سال ۱۷۸۵ میلادی باعث محبوب شدن سیب زمینی در کشور فرانسه شد.

همین که فرانسوی ها سیب زمینی را به عنوان غذا پذیرفتند محبوبیت آن به سرعت در سراسر کشور افزایش یافت. در سال ۱۷۹۵، سیب زمینی در کشور فرانسه در ابعاد وسیعی کشت می شد، از جمله در باغ های سلطنتی تویلریز (Tuileries)، جایی که باغ ها به زمین های کشت سیب زمینی تغییر کاربری دادند. در طول این مدت، فرانسوی ها یا سیب زمینی سرخ کرده را اختراع کردند و یا نحوه طبخ آن را یاد گرفتند. پس از آن سیب زمینی سرخ کرده در فرانسه، به ویژه در پاریس، بسیار محبوب شد. مراکز تهیه غذای کنار خیابانی شروع به فروختن سیب زمینی سرخ کرده با نام (frites) کردند.

لازم به ذکر است که تمامی این جریان ها در اواخر قرن ۱۸ روی داده است یعنی چیزی حدود ۱۰۰ سال بعد از زمانی که برخی معتقدند بلژیکی ها به صورت اتفاقی موفق به ابداع سیب زمینی سرخ کرده شدند. گروهی دیگر می گویند که تمامی این رویدادها برای فرانسوی ها و بلژیکی ها در یک بازه زمانی اتفاق افتاده است و البته دعوا بر سر تاریخچه سیب زمینی سرخ کرده ، محبوب ترین خوراکی جهان همچنان ادامه دارد.

لازم به ذکر است که، درست قبل از اینکه سیب زمینی در فرانسه محبوب شود، جنگ فرانسوی و اتریش در حال وقوع ب.پ(همچنین به عنوان War of Austrian Succession شناخته می شود) که بیشتر آنها در سراسر بلژیک مدرن اتفاق افتاد. بنابراین ممکن است که سربازان فرانسوی در این زمان توسط بلژیکی ها با سیب زمینی سرخ کرده آشنا شده باشند و چند دهه بعد از آنکه سیب زمینی در فرانسه محبوب شد، این سربازان پیشین روش طبخ آن را به بقیه فرانسوی ها نیز یاد داده باشند. یا این امکان وجود دارد که فرانسوی این ایده بلد بودند و در همان زمان به بلژیکی ها هم یاد داده اند. یا اینکه اصلا هر دو به صورت جدا گانه سیب زمینی سرخ کرده را ابدع کرده اند.

در کل سر انجام این فرانسوی ها بودند که سیب زمینی سرخ شده را به انگلیسی ها و آمریکایی ها معرفی کردند و آمریکایی ها هم موجب محبوبیت سیب زمینی سرخ شده در کشورهای غیر اروپایی شدند.

 

داستان ورود سیب زمینی به ایران

براساس آمار و اسناد قدیمی، ‌تاریخ ورود سیب زمینی به ایران به دوران قاجار می‌رسد. «سر جان ملکم»، فرستاده دولت انگلیس، در اواسط پادشاهى فتحعلى‌شاه قاجار، سیب‌زمینی را به دربار ایران معرفی کرد.

در زمان فتحعلی شاه، روزی «سر جان ملکم»، تقاضای شرفیابی کرد تا هدیه و ارمغان پادشاه انگلستان را تقدیم کند.

 فتحعلی شاه هم به خیالِ اینکه انگشتریِ الماس یا هدیه‌ای گرانبها هدیه می‌گیر، او را با گرمی پذیرفت. «سر جان ملکم» با لباس تمام رسمی و تشریفات تمام، درحالی‌که پشت سر او چند برده سیاه با تعدادی صندوق بزرگ بود، وارد مقر سلطنتی شد و گفت: تصدقت گردم، این صندوق‌ها را با نامه‌ای که ضمیمه آن است امپراتور عظیم‌الشأنِ بریتانیایِ کبیر به حضور شاهنشاه ایران تقدیم کرده‌اند.

در آن نامه امپراتور  انگلیس گفته بود چون در ایران قحطی و خشکسالی فراوانی رخ می‌دهد، چند صندوق سیب زمینی به همراه دفترچه نحوه کشت آن را به پادشاه ایران تقدیم می‌دارم. فتحعلی شاه از این‌که پادشاه انگلیس او را امر و نهی کرده بود که برای رعیت چه بکارد عصبانی شد و گفت: خوب پادشاه انگلستان برای ما چه پیشکش می‌کنند تا امر کنیم رعیت سیب‌زمینی بکارند! 

وی وقتی مطمئن شد که این بار از رشوه خبری نیست، دستور داد صندوق‌ها را به انبار بفرستند. بزرگان جمع پس از مدتی التماس و خواهش توانستند شاه را راضی کنند تا صندوق‌ها را بین رعیت تقسیم کند. اتفاقا در همان‌سال و پس از کاشت سیب‌زمینی، در دهات ایران قحطی بزرگی آغاز شد. عده‌ای شایع کردند که این قحطی به خاطر کاشت بوته‌های سیب‌زمینی است، کشاورزان هم همه بوته‌ها را سوزاندند و در خیابان‌ها شعار دادند مرگ بر سیب‌زمینی!

چون سیب‌زمینی توسط سر جان ملکم به ایران آورده شد، ابتدا به آن «آلوی ملکم» می‌گفتند. هنوز هم در برخی از شهرهای ایران مثل  شیراز به سیب‌زمینی «آلو» می‌گویند. مثلاً «دو پیازه آلو» یک غذای شیرازی است که با سیب زمینی درست می‌شود و در آن از «آلو بخارا» خبری نیست!

 

14 نکته شگفت‌انگیز درباره‌ی سیب ‌زمینی سرخ‌ کرده
  1. برگر کینگ و احتمالاً مک دونالد، قبل از بسته‌بندی و حمل سیب زمینی‌های نیمه آماده به شعبه‌های مختلف، روی سیب‌زمینی‌ها کمی محلول شکر اسپری می‌کنند. این ترفند، رنگ سیب زمینی‌های سرخ شده را طلایی می‌کند، چون شکر در حین سرخ شدن کاراملیزه میشود و رنگ اشتها‌آوری به سیب زمینی‌ها می‌دهد! 
  2. برای اینکه کالری یک بسته‌ی متوسط ​​سیب زمینی سرخ کرده مک دونالد را بسوزانید، باید یکی از این کارها را انجام دهید: 58 دقیقه دوچرخه‌سواری، 90 دقیقه بولینگ یا 47 دقیقه ایروبیک!
  3. اولین بار چارلز دیکنز، سیب زمینی سرخ کرده را وارد ادبیات کرد! او در قرن 19 در کتاب «داستان دو شهر» به سیب زمینی سرخ کرده اشاره کرده است.
  4. هر آمریکایی‌ در سال به طور متوسط، ​​13 کیلوگرم سیب زمینی سرخ کرده می‌خورد؛ یعنی حدود 77 وعده‌ی بزرگ سیب زمینی سرخ کرده‌ی مک دونالد! این یعنی مصرف سیب زمینی سرخ کرده در آمریکا به بیش از 2 میلیون تن می‌رسد!
  5. در اینکه ریشه‌ی سیب زمینی سرخ کرده به بلژیکی‌ها برمی‌گردد یا نه، شک و شبهه است؛ اما بلژیکی‌ها برای اثبات تاریخ‌شان موزه‌ی سیب زمینی سرخ کرده ساخته‌اند!
  6. سرخ کردن سیب زمینی با پوست، باعث حفظ ویتامین‌هایی می‌شود که در صورت کنده شدن پوست، از بین می‌روند.
  7. اولین رویداد مرتبط با سیب زمینی سرخ کرده در آمریکا، در یک شام دیپلماتیک به میزبانی توماس جفرسون بود.
  8. بیش از یک سوم از سیب زمینی سرخ کرده‌هایی که در آمریکا فروخته شدند، مربوط به مک دونالد بوده‌اند!
  9. حداقل 15 سبک مختلف برای تهیه سیب زمینی سرخ کرده وجود دارد!
  10. سیب زمینی سرخ کرده‌های ضخیم‌تر، روغن کمتری جذب می‌کنند و سالم‌ترند.
  11. بزرگ‌ترین رویداد سیب زمینی سرخ کرده مربوط به داکوتای شمالی ست که هر سال حدود 10 هزار نفر در آن شرکت می‌کنند و به طور همزمان سیب زمینی سرخ کرده می‌خورند!
  12. همه سیب زمینی‌های سرخ کرده کیفیت یکسانی ندارند؛ هرچه نشاسته سیب زمینی بیشتر باشد، طعم بهتری خواهد داشت.
  13. حتی برای سیب زمینی سرخ کرده هم دستگاه‌های فروش اتوماتیک وجود دارد که می‌تواند در کمتر از یک دقیقه سیب زمینی سرخ کرده‌ تحویل‌تان دهد. از این دستگاه‌ها در چین، بلژیک، اسرائیل، اسلواکی و هلند استفاده می‌شود.
  14. سیب زمینی سرخ کرده از آنچه تصور می‌کنید مغذی‌تر است؛ در واقع سیب زمینی سرخ کرده، تمام ویتامین‌های سیب زمینی، از جمله ویتامینB6، ویتامینC ، منیزیم و آهن را دارد.

پرسش های متداول


روز جهانی سیب زمینی سرخ کرده کی است؟
روز جهانی سیب زمینی سرخ کرده 13 جولای برابر با 22 تیر است.
برچسب ها
نسخه اصل مطلب
نویسنده
گروه تحریریه
گروه تحریریه پایگاه خبری رویداد ایران