معرفی رشته علوم سیاسی؛ بازار کار، دروس، گرایش و دانشگاه ها

در دنیای امروز سیاست و مسائل سیاسی کشورها اهمیت بسیاری دارد؛ به همین دلیل بسیاری از کشور ها به دنبال تربیت متخصصانی در زمینه علوم سیاسی هستند. رشته علوم سیاسی یکی از زیرمجموعه های گروه آزمایشی علوم انسانی است . در واقع رشته علوم سیاسی به ارائه برخی نظریه ها و روش های حل مشکلات در جامعه می پردازد که با توجه به آن می توان مشکلات را به حداقل رساند و برای اقدامات آینده یک جامعه برنامه ریزی کرد. برای این حرکت می توان از تجربه بشر در طول تاریخ نیز استفاده کرد. برخلاف تصور عموم دانشجویان این رشته یک سیاستمدار نه ، بلکه یک سیاست شناس خواهند شد که می توانند در وزارت خانه ها و سازمان های مرتبط مشغول به کار شوند.

آشنایی با رشته علوم سیاسی

رشته علوم سیاسی( به انگلیسی Political Science) مجموعه ای از نظریه های علوم سیاسی و ابزار ها و راهکارهایی برای حل مسائل پیچیده سیاسی است تا بتواند در جهان امروز و در بازی سیاست پایه های یک کشور را استوار نگه دارد. همچنین در رشته علوم سیاسی نظریه ها، اندیشه ها، و تئوری های مهم در زمینه علوم سیاسی مورد بررسی قرار می گیرد و به دانشجویان آموخته می شود در چه مواردی از آن ها بهره بگیرند.

هدف از تاسیس رشته علوم سیاسی اول از همه آشنایی دانشجویان با ادبیات تخصصی حوزه های مختلف علوم سیاسی مانند گرایش های مختلف علوم سیاسی در مقاطع تحصیلات تکمیلی، دانش های پیرامونی (مثل جامعه شناسی و اقتصاد)، و مطالعات بنیادی (مانند فلسفه و فقه) است. همچنین در رشته علوم سیاسی کوشیده می شود تا متخصصان رشته علوم سیاسی را برای سازمان ها و ادارات و موسسات خصوصی و دولتی تربیت کند.

تاریخچه علوم سیاسی در ایران

در ایران نیز بسیاری از اندیشمندانی مثل فارابی، ابن خلدون، و ... از گذشته های دور در کنار آثار فلسفی و علمی خود، به مباحث سیاسی نیز می پرداخته اند. با پیشرفت جوامع رشته علوم سیاسی نیز به فراخور شرایط تغییر و مورد بازنگری قرار گرفت. این رشته به تدریج وارد حوزه های دانشگاهی شد و به عنوان یک رشته تحصیلی تدریس شد.

در ایران نیز رشته علوم سیاسی به عنوان یک علم و رشته با تاسیس مدرسه علوم سیاسی به فرمان مظفرالدین شاه در سال 1278 شمسی شکل گرفت. اما در سال 1306 شمسی دو مدرسه علوم سیاسی و مدرسه حقوق ( که در سال 1290 شمسی تاسیس شد) با هم ادغام شدند و دانشکده حقوق و علوم سیاسی و اقتصادی را به وجود آوردند و به پذیرش دانشجو پرداختند.

در سال 1313 شمسی که دانشگاه تهران تاسیس شد، این دانشکده ذیل دانشگاه تهران رفت و با جدا شدن دانشکده اقتصاد از آن در سال 1346، تا به امروز تحت عنوان دانشکده حقوق و علوم سیاسی وجود دارد. همچنین این رشته درد انشگاه های دیگر کشور نیز به تدریج گسترش و توسعه یافت.

کارشناسی رشته علوم سیاسی در یک نگاه

در جدول و نمودار زیر رشته علوم سیاسی به صورت اجمالی بررسی می شود.

ویژگی های مورد نیاز برای تحصیل

دانشجوی علوم سیاسی باید یک سری ویژگی ها و توانایی ها را به عنوان پیش نیاز ورود به رشته داشته باشد. از جمله:

علاقه به مسائل سیاسی
• علاقه به کتاب های تاریخ سیاسی و فلسفی و خواندن آن ها
• فردی منطقی و دارای نظریاتی با دلیل و مدرک باشد.
• قدرت تفکر و ابتکار گسترده ای داشته باشد
• شناسایی ریشه ها
• توانایی برقراری ارتباط با تمام قشرهای جامعه خود و شناخت نیازها و مشکلات آن ها
• توانایی بررسی مشکلات از تمام جوانب

ضریب دروس در کنکور سراسری برای رشته علوم سیاسی

رشته علوم سیاسی در زیرگروه 4 قرار دارد و دروس ریاضی، تاریخ و جغرافیا، و روانشناسی دروس مهم در کنکور کارشناسی برای قبولی رشته علوم سیاسی است. ضریب دروس در کنکور سراسری برای رشته علوم سیاسی عبارتند از؛

ریاضی با ضریب 3
• تاریخ و جغارفیا با ضریب 3
• روانشناسی با ضریب 3
• اقتصاد با ضریب 2
• زبان و ادبیات فارسی با ضریب 2
• علوم اجتماغی با ضریب 2
• فلسفه و منطق با ضریب 2
• زبان عربی با ضریب 1

دوره تحصیل کارشناسی رشته علوم سیاسی

دوره تحصیل رشته علوم سیاسی 4 ساله و معادل 8 ترم تحصیلی است. دانشجویان رشته علوم سیاسی موظفند در این دوره 138 واحد درسی را بگذرانند. واحدهای درسی رشته علوم سیاسی عبارتند از؛

دروس عمومی : 22 واحد
• دروس پایه و اصلی : 106 واحد
• دروس اختیاری : 10 واحد

در ادامه دروس علوم سیاسی در چارت درسی رشته علوم سیاسی آماده است.

دروس عمومی کارشناسی علوم سیاسی

دو درس ازدروس مبانی نظری اسلام
• ادبیات فارسی
• یک درس از دروس اخلاق اسلامی
• زبان عمومی
• یک درس از دروس انقلاب اسلامی
• تربیت بدنی 1
• یک درس ازدروس تاریخ وتمدن اسلامی
• تربیت بدنی 2
• یک درس از دروس آشنایی با منابع اسلامی

دروس اصلی کارشناسی علوم سیاسی

مبانی علم سیاست
• مبانی علم حقوق
• مبانی جامعه شناسی عمومی
• مبانی علم اقتصاد
• روش تحقیق در علوم سیاسی
• حقوق اساسی (کلیات)
• حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران
• مبانی اندیشه های سیاسی در اسلام
• حقوق بین الملل اسلامی
• نظام سیاسی و دولت در اسلام
• اندیشه های سیاسی در اسلام و ایران
• جنبش های اسلامی معاصر
• تحولات سیاسی و اجتماعی ایران (از 1228 تا 1320)
• تحولات سیاسی و اجتماعی ایران (از 1320 تا 1357)
• انقلاب اسلامی ایران
• روابط خارجی ایران (از 1320 تا 1357)
• سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران
• مسائل اقتصادی و سیاسی نفت در ایران
• حقوق اداری
• خلیج فارس و مسائل آن
• مسائل سیاسی و اقتصادی جهان سوم
• اصول روابط بین الملل
• سازمان های بین المللی
• تاریخ روابط بین الملل (از 1871 تا 1945)
• تاریخ اندیشه های سیاسی در غرب از قبل از افلاطون تا قرن بیستم
• اندیشه های سیاسی در قرن بیستم
• دیپلماسی و رفتار سیاسی در اسلام
• حقوق بین الملل عمومی
• فن دیپلماسی و آداب کنسولی
• حقوق بین الملل خصوصی
• تئوریهای انقلاب
• شناخت ماهیت و عملکرد امپریالیسم
• نوسازی و دگرگونی سیاسی
• سیاست خارجی قدرت های بزرگ
• جامعه شناسی سیاسی
• مسائل نظامی و استراتژیک معاصر
• تاریخ تحول دولت در اسلام
• متون سیاسی به زبان خارجی

دروس اختیاری کارشناسی علوم سیاسی

اسلام و ایران
• مالیه عمومی
• جغرافیای اقتصادی ایران
• اداره امور دولتی
• مطبوعات سیاسی ایران از انقلاب مشروطیت به بعد
• انقلابهای جهان
• نظام های سیاسی تطبیقی
• روانشناسی اجتماعی
• نظام های اقتصادی تطبیقی
• تاریخ روابط خارجی ایران از قاجاریه تا 1320
• سیاست و حکومت در شوروی
• سیر قدرت دریاها
• سیاست و حکومت در ایالات متحده آمریکا
• مسایل سیاسی و اقتصادی کشورهای اروپای شرقی
• سیاست و حکومت در خاور میانه
• مسایل سیاسی و اقتصادی کشورهای اروپای غربی
• سیاست و حکومت در آسیای جنوبی
• ارتش و سیاست
• سیاست و حکومت در چین
• جمهوری اسلامی ایران و نهضت های رهایی بخش
• سیاست و حکومت در آفریقا
• اعراب و اسراییل و مسئله فلسطین
• سیاست و حکومت در آمریکای لاتین
• اندیشه های سیاسی در شرق باستان
• سیاست و حکومت در اروپای باختری
• جغرافیای سیاسی(تأکید بر جهان اسلام)
• خاورمیانه و سیاست بین الملل
• تک درس در اختیار گروه آموزشی
• اقتصاد بین الملل

دانشگاه های پذیرنده رشته علوم سیاسی

دانشگاه های دولتی پذیرنده رشته علوم سیاسی در مقطع کارشناسی عبارتند از؛

دانشگاه آیت الله بروجردی
• دانشگاه بوعلی سینا همدان
• دانشگاه بیرجند
• دانشگاه بین المللی امام خمینی
• دانشگاه تهران
• دانشگاه اصفهان
• دانشگاه لرستان
• دانشگاه حکیم سبزواری
• دانشگاه علامه طباطبایی
• دانشگاه رازی
• دانشگاه شاهد
• دانشگاه شهید باهنر
• دانشگاه شهید بهشتی
• دانشگاه شهید چمران
• دانشگاه شیراز
• دانشگاه فردوسی
• دانشگاه گیلان
• دانشگاه مازندران
• دانشگاه یاسوج
• دانشگاه یزد
• دانشگاه اردکان
• دانشگاه تربت حیدریه

وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر

دانشجویان کارشناسی رشته علوم سیاسی بعد از پایان تحصیل خود می توانند با شرکت در آزمون کارشناسی ارشد و انتخاب رشته در مجموعه علوم سیاسی و کسب نمره لازم در گرایش های مجموعه علوم سیاسی ادامه تحصیل دهند. گرایش های کارشناسی ارشد رشته علوم سیاسی عبارتند از؛

روابط بین الملل
• مطالعات منطقه ای (با 5 گرایش)
• اندیشه سیاسی در اسلام
• دیپلماسی و سازمان های بین المللی
• علوم سیاسی

همچنین در حال حاضر رشته مطالعات منطقه ای در 5 گرایش گرایش مطالعات ایران ، گرایش مطالعات خلیج فارس، گرایش خاورمیانه ، گرایش مطالعات دریای خزر، مطالعات آسیای مرکزی، مطالعات جنوب آسیا، مطالعات منطقه‌ی خاوردور، مطالعات منطقه‌ی جنوب شرقی آسیا، مطالعات اروپا، مطالعات آمریکای شمالی، مطالعات آمریکای جنوبی، مطالعات آفریقا، و مطالعات منطقه‌ی اوراسیا وجود دارد و در مقطع کارشناسی ارشد دانشجو می پذیرد.

مقطع دکتری

فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی ارشد رشته علوم سیاسی که دارای شرایط مساعد برای شرکت در آزمون مقطع دکتری می باشند برای ادامه تحصیل ، می توانند یکی از رشته های زیر را انتخاب نمایند.

مزایا و معایب رشته علوم سیاسی

کارشناسان رشته علوم سیاسی می توانند به مطالعه مسائل سیاسی کشور بپردازند و با وجود متخصصان علوم سیاسی وضعیت تصمیم گیری ها و پیشرفت های سیاسی کشور بسیار خوب خواهد بود و از منافع کشور در سطح بین الملل حراست می شود. با وجود این مساله رشته علوم سیاسی بازار کار خوب چندانی ندارد و بسیاری از دانش آموخته های این رشته بیکار هستند یا در مشاغل غیر مرتبط فعالیت می کنند. به طوری که می توان گفت حدود 90 درصد فارغ التحصیلان رشته علوم سیاسی بیکار هستند و جذب بازار کار نشده اند و اگر فردی آینده شغلی روشنی می خواهد، باید از انتخاب رشته علوم سیاسی صرفنظر کند.

وظایف کارشناس علوم سیاسی

انتشار نتایج تحقیقات از طریق نشریات آکادمیک، گزارشات نوشتاری یا ارائه عمومی
• شناسایی مسائل برای تحلیل و تحقیق
• توسعه و آزمون نظریات با استفاده از اطلاعات مصاحبه، روزنامه ها، گاهنامه ها، اتفاقات قانونی، نشریات گذشته، رای گیری ها یا منابع آماری
• حفظ دانش جاری تصمیمات سیاسی دولت
• تشخیص اطلاعات با گروه بندی، تخمین، شناسایی تفاوت ها و شباهت ها و کشف تغییرات در شرایط محیط یا رخداد ها

بازار کار  رشته علوم سیاسی

بازار کار رشته علوم سیاسی چندان خوب نیست و به نسبت فارغ التحصیلان بیکار رشته علوم سیاسی زیاد هستند یا در مشاغل غیر تخصصی خود فعالیت می کنند. با وجود این کارشناسان علوم سیاسی اگر در مقاطع بالاتر تحصیل کنند می توانند در حوزه های آموزشی و پژوهشی وارد شوند. در مقطع کارشناسی دانشجوی علوم سیااسی می توانند به مثابه پژوهشگر حوزه های سیاسی، روابط عمومی، روزنامه نگار و خبرنگار کار کنند یا وارد بخش های دولتی شوند و در دستگاه دیپلماسی کشور مثل وزارت امورخارجه، سفارتخانه ها، نهاد ریاست جمهوری، سازمان انرژی اتمی، صدا و سیما، و دیگر بخش ها مشغول به کار شوند.

میزان درآمد رشته علوم سیاسی

اغلب افراد برای ورود به یک رشته ، در درجه اول ، به بازار کاری که از طریق آن رشته می توانند به آن ورود کنند و درآمد حاصل از آن اهمیت می دهند. متأسفانه نرخ دقیق و ثبت شده ای از درآمد ماهانه و یا سالانه برای فارغ التحصیلان رشته علوم سیاسی وجود ندارد. اما با کمی تفکر می توان حدس زد صرف نظر از نرخ بیکاری ، اگر فردی بتواند در زمینه های کاری ذکرشده مشغول به کار شود از درآمد خوبی ، نسبت به برخی مشاغل ، برخوردار خواهد بود. طبق آماری که از نرخ درآمد این افراد در آمریکا به دست آمده است ، میانگین سالانه درآمد آن ها 107420 دلار و میانگین بالاترین حقوق سالانه آن ها 155490 دلار می باشد.

سوالات متداول درباره رشته علوم سیاسی: