معرفی رشته مدیریت‌ بازرگانی؛ گرایش، دروس، بازار کار، درآمد

یکی از ابعاد مهم اقتصاد تجارت و امور بازرگانی است؛ چرا که اقتصاد جهانی امروز برپایه دادو ستد و تجارت در سطح جهانی است. به همین دلیل وجود متخصصانی در این زمینه بسیار ضروری است. رشته مدیریت بازرگانی( به انگلیسی Business Management)  ناظر به همین کار است و جز رشته های ارزشمند و پرطرفدار علوم انسانی است. در این مطلب به بیان بازار کار رشته مدیریت بازرگانی ، تاریخچه رشته مدیریت بازرگانی ، دوره تحصیلی رشته مدیریت بازرگانی ، مزایای رشته مدیریت بازرگانی ، توانایی های لازم برای رشته مدیریت بازرگانی و ... می پردازیم.

رشته مدیریت بازرگانی در یک نگاه

در نمودار و جدول زیر به طور خلاصه رشته مدیریت بازرگانی معرفی می شود.

* منظور از دانشگاه های برتر دانشگاه های تهران، شهید بهشتی، علامه طباطبایی، الزهرا، و فردوسی مشهد است.

تاریخچه مدیریت بازرگانی

از گذشته های دور، مردم به داد و ستد و تجارت می پرداختند و تا حدودی با مدیریت روند کارهای تجاری خود آشنا بودند. رشته مدیریت بازرگانی به مثابه یک علم جز رشته های جدید در جهان است و پایه گذار آن تیلور در مکتب کلاسیک بوده است. اما به عنوان رشته دانشگاهی و شروع تحصیل آن، رشته مدیریت بازرگانی از فرانسه و دانشگاه ESCP Europe فرانسه آغاز شده است.

رشته مدیریت بازرگانی جز قدیمی ترین گرایش های مدیریت است که از سال 1333 هجری با عقد قرارداد بین دانشگاه تهران و دانشگاه کالیفرنیای جنوبی در دانشکده حقوق دانشگاه تهران شکل گرفت. در ابتدای امر استادان آمریکایی در دانشگاه تهران به تدریس مدیریت بازرگانی به دانشجویان می پرداختند. با تاسیس دانشکده مدیریت این رشته به دانشکده مدیریت منتقل شد. به تدریج این رشته در ایران گسترش یافت و در دانشگاه های مختلف دولتی، آزاد، عیرانتفاعی، و پیام نور تدریس می شود.

آشنایی رشته مدیریت بازرگانی

رشته مدیریت بازرگانی به دنبال آموزش و یادگیری چگونگی کنترل سود، سرمایه، هزینه، و استفاده بهینه از امکانات بهینه است و به دانشجویان وظایف اساسی سازمان های بازرگانی، مسائل مربوط به مدیریت شرکت های بازرگانی، جمع آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات مربوط به این مسائل، ارزیابی و تصمیم گیری و اجرا، آموخته می شود. هدف از تشکیل دوره آموزشی مدیریت بازرگانی، آموزش نیروی انسانی متخصص مورد نیاز سازمان ها و ادارات، موسسه ها، و شرکت های دولتی و خصوصی در زمینه بازرگانی است.

رشته مدیریت بازرگانی برای چه کسانی مناسب است؟

مهم ترین ویژگی لازم در رشته مدیریت بازرگانی داشتن علاقه مندی به مفاهیم و مباحث مدیریتی و تجاری است. کسانی می توانند در رشته مدیریت بازرگانی موفق باشند که بتوانند با دیگران ارتباط درست و خوبی برقرار کنند و روابط عمومی بالایی داشته باشند.

همچنین آن ها باید با اصول مذاکره آشنا باشند و بتوانند به نمایندگی از شرکت خود با طرفین دیگر مذاکره و از منافع سازمان دفاع کنند. مدیران بازرگانی باید توانایی برنامه ریزی و مدیریت در زمینه تخصیص منابع داشته باشند و در شرایط گوناگون بهترین تصمیم را بگیرند.

پتسلط بر زبان انگلیسی برای دانشجویان مدیریت بازرگانی ضروری است؛ چراکه آن ها در دوره کاری خود ممکن است با بسیاری از شرکت های تجاری خارجی مذاکره کنند. همچنین متقاضیان این رشته باید قدرت و توان ادراک، تجزیه و تحلیل مسائل تجاری داسته باشند و با مهارت های هفتگانه ICDL آشنایی لازم را داشته باشند

ضریب دروس برای رشته مدیریت‌ بازرگانی

رشته مدیریت بازرگانی در زیرگروه 3 علوم انسانی قرار دارد و ریاضیات و اقتصاد بااهمیت ترین دروس قبولی رشته مدیریت بازرگانی است. ضریب دروس در کنکور علوم انسانی در زیرگروه 3 عبارتند از؛

ریاضیات با ضریب ۴
• اقتصاد با ضریب 3
• ادبیات اختصاصی با ضریب ۲
• علوم اجتماعی با ضریب ۲
• سایر دروس با ضریب 1

دوره تحصیل رشته مدیریت بازرگانی

دوره کارشناسی رشته مدیریت بازرگانی 4 ساله و معادل 8 ترم تحصیلی است. دانشجویان رشته مدیریت بازرگانی ملزم به گذراندن 133 واحد درسی در مقطع کارشناسی هستند.

واحدهای درسی مدیریت بازرگانی عبارتند از؛

دروس عمومی: 20 واحد
• دروس پایه : 41 واحد
• دروس اصلی : 30 واحد
• دروس تخصصی: 36 واحد
• دروس اختیاری: 6 واحد

دروس عمومی: 20 واحد

دروس پایه: 41 واحد

دروس اصلی: 30 واحد

دروس تخصصی: 36 واحد

دروس اختیاری: 6 واحد

چارت دانشگاهی رشته مدیریت‌ بازرگانی

معرفی گرایش‌های ارشد

مقطع کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی در یک دوره دو ساله در اختیار دانشجویان قرار می‌گیرد. رشته مدیریت بازرگانی در مقطع کارشناسی ارشد دارای گرایش‌های زیر است:

گرایش بازاریابی
• گرایش بازرگانی بین‌الملل
• گرایش مدیریت استراتژیک
• گرایش تجارت الکترونیک
• گرایش بازرگانی داخلی
• گرایش کارآفرینی
• گرایش مالی
• گرایش بیمه
• گرایش تحول

مقطع دکتری رشته مدیریت بازرگانی

دانشجویان می‌توانند پس از فارغ‌التحصیلی در آزمون دکتری شرکت کرده و در یکی از گرایش‌های دکتری مدیریت بازرگانی تحصیل کنند:

گرایش مدیریت منابع انسانی
• گرایش مدیریت رفتاری
• گرایش مدیریت سیستم‌ها
• گرایش مدیریت بازاریابی بین‌الملل
• گرایش مدیریت مالی
• گرایش مدیریت سیاست‌گذاری بخش عمومی
• گرایش مدیریت تولید و عملیات
• گرایش تحقیق در عملیات

مهم‌ترین دروس دانشگاهی رشته مدیریت بازرگانی

در ادامه فهرستی از اصلی‌ترین و کلیدی‌ترین دروسی که در رشته مدیریت بازرگانی تدریس می‌شوند را آورده‌ایم:

1. مدیریت‌ رفتار سازمانی
2. مدیریت منابع انسانی
3. روش تحقیق در مدیریت
4. بازرگانی بین الملل
5. بازاریابی و مدیریت بازار
6. سیستم‌های اطلاعاتی مدیریت
7. مدیریت استراتژیک
8. اصول‌ حسابداری
9. مدیریت مالی
10. سیاست‌های پولی و مالی
11. حقوق بازرگانی بین‌الملل
12. بهره‌وری و تجزیه و تحلیل آن در سازمان
13. مدیریت سازمان‌های پیچیده
14. ساختار سازمانی
15. اقتصاد خرد و کلان
16. تحقیق در عملیات
17. مبانی سازمان و مدیریت

دانشگاه های پذیرنده رشته مدیریت بازرگانی

دانشگاه های دولتی پذیرنده رشته مدیریت مالی عبارتند از؛

دانشگاه ارومیه
• دانشگاه اصفهان
• دانشگاه الزهرا
• دانشگاه بجنورد
• دانشگاه تهران
• دانشگاه خلیج فارس
• دانشگاه دخترانه حضرت معصومه
• دانشگاه زنجان
• دانشگاه سمنان
• دانشگاه شاهد
• دانشگاه شهید باهنر کرمان
• دانشگاه شهید بهشتی
• دانشگاه شهید چمران
• دانشگاه شیراز
• دانشگاه گنبد
• دانشگاه علامه طباطبایی
• دانشگاه فردوسی مشهد
• دانشگاه قم
• دانشگاه کردستان
• دانشگاه گیلان
• دانشگاه لرستان
• دانشگاه مازندران
• دانشگاه محقق اردبیلی
• دانشگاه هرمزگان
• دانشگاه یزد
• دانشگاه ایلام
• دانشگاه رازی
• دانشگاه ولایت ایرانشهر
• دانشگاه بوعلی سینا
• مجتمع آموزش عالی گناباد
• دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار

دانشگاه های غیرانتفاعی پذیرنده دوره کارشناسی مدیریت بازرگانی عبارتند از؛

دانشگاه غیرانتفاعی امام رضا
• دانشگاه غیر انتفاعی شیخ بهایی
• دانشگاه غیر انتفاعی علم و فرهنگ
• دانشگاه غیر انتفاعی علم و هنر یزد
• دانشگاه غیر انتفاعی شمال - آمل
• دانشگاه غیر انتفاعی چابهار
• دانشگاه کاشانش
• دانشگاه غیر انتفاعی خیام
• دانشگاه ولی عصر
• دانشگاه غیر انتفاعی ایوانکی

وظایف مدیر بازرگانی

مهم ترین وظایف رشته مدیریت بازرگانی عبارتند از؛

نظارت بر اجرای صحیح و اثر بخش برنامه راهبردی
• نظارت بر انعقاد قرار دادهای خرید و فروش
• نظارت بر ترخیص اقلام خریداری شده
• انجام مطالعات بازاریابی و بازاریابی برای فروش محصولات
• برنامه ریزی برای پیدا کردن تامین کنند گان جدید و درجه بندی آن ها
• تدوین برنامه تولید بر اساس فروش فصلی و انجام تغییرات لازم روی آن
• ارسال برنامه تدوین شده برای مدیر عامل جهت تایید واجرا در واحد تولید
• پیگیری برنامه تولید برای پاسخگویی به مشتری و ارسال محصول نهایی برای مشتری
• تدوین برنامه خرید بر اساس برنامه فروش تایید شده توسط مدیر عامل
• پیگیری برنامه خرید و ارزیابی تامین کنندگان
• انجام کلیه کارها درباره مصالح شرکت
• ایجاد آرشیو ثبت کلیه اطلاعات خرید، فروش و ...
• برنامه ریزی تبلیغات برای معرفی محصولات تولیدی شرکت یا محصولات جدید
• ارزیابی اثر بخشی تبلیغات و برنامه های بازاریابی
• برنامه ریزی برای آموزش کارشناسان در دوره های تخصصی
• ارزیابی رضایت مندی مشتریان و پاسخگویی آن ها
• ارائه خدمات به مشتریان ثابت و دارای گرید

فارغ التحصیل رشته مدیریت بازرگانی در چه کارها و صنایعی می‌تواند شاغل شود؟

فارغ التحصیلان این رشته در زمان تحصیل، نباید فقط به دانشی که در دانشگاه کسب می‌کنند اکتفا کنند، بلکه باید موازی با آن در نشریات اقتصادی عضو شوند، کتاب‌های جانبی مرتبط را مطالعه کنند، مقالات را بررسی کنند و به نوعی از شرایط و محیط کسب و کار اطلاعات مناسبی داشته باشند. در ادامه نیز باید خودشان را وارد محیط کسب و کار و بازار کنند تا بتوانند مواردی که آموخته‌اند را به صورت عملی پیاده‌سازی کنند.

برای این کار، پیشنهاد می‌شود فارغ‌التحصیلان از سمت‌های پایین‌تر مثل کارشناس شروع به کار کنند و با کسب مهارت‌ها و آموزش‌های جانبی بیشتر مرحله به مرحله رشد کنند. این مهارت‌ها در کنار سایر مهارت‌هایی که در بخش اول توضیح داده شد، کمک می‌کنند تا افراد بتوانند نقطه تمایز بیشتری بین خودشان و سایر فارغ‌التحصیلان ایجاد کنند و در آینده جایگاه‌های شغلی بهتر و با درآمدهای بالاتری را کسب کنند. در ادامه، برخی از مشاغل مرتبط به رشته مدیریت بازرگانی فهرست شده‌اند:

1. مشاور مدیریت
2. مدیر بازاریابی
3. مدیر صادرات
4. مدیر تحقیقات بازار و پژوهش
5. مدیر فروش
6. جذب در سیستم بانکی
7. مدیر در بخش بیمه
8. مدیر سفارشات خارجی
9. مدیر دیجیتال مارکتینگ
10. مدیر تبلیغات

مزایا و معایب رشته مدیریت بازرگانی

رشته مدیریت بازرگانی از بازار کار خوبی برخوردار است و به دلیل گستردگی و آشنایی دانشجویان آن با بخش های مختلف کسب و کار امکان کار در شغل های مشابه نیز وجود دارد.

اما در مقابل کار با دنیای سرمایه و تصمیم گیری ها، پر ریسک است و یک مدیر بازرگانی باید توان تحمل بعضی اضطراب ها را داشته باشند. همچنین همانطور که یک مدیر بازرگانی در حوزه های مشابه وارد عرصه کار می شود، رشته های مشابه نظیر مدیریت کسب و کار یا مدیریت مالی و ... نیز می توانند کارهای یک مدیر بازرگانی را انجام دهند.

بازار کار و درآمد رشته مدیریت بازرگانی

رشته مدیریت بازرگانی با توجه به رونق کسب و کار و تجارت در وضعیت فعلی کشور از جایگاه خوبی برخوردار است. با توجه به مهارت، تجربه و موفقیت مدیر بازرگانی و محل کار آن می تواند حقوق مختلفی را دریافت کند. معمولا در سازمان های دولتی حقوق دریافتی آن ها مطابق مصوب وزارت کار است اما در شرکت های خصوصی بر اساس توافق کارفرما و مدیر بازرگانی و بزرگی و کوچکی و سودآوری شرکت است.

فارغ التحصیلان کارشناسی مدیریت بازرگانی می توانند در بخش های مختلف خصوصی و دولتی نظیر اداره امور تدارکات، اداره امور استخدامی و کارگزینی، اداره امور مالی، بازاریابی در سطوح مختلف از بازاریاب تا مدیر بازاریابی، مدیریت تبلیغات، دیجیتال مارکتینگ، بیمه ها و موسسات بانکی، حوزه های بازرگانی بین المللی، صادرات و واردات، بخش برند سازی شرکت ها، مراکز تحقیقات بازار شرکت ها، واحد فروش سازمان ها، و ... مشغول به کار شوند.

کارشناسان مدیریت بازرگانی می توانند کسب و کار خود را شروع کنند و به کارآفرینی مشغول شوند. همچنین مدیران بازرگانی می توانند به صورت پروژه ای و فریلنسری به ارائه مشاوره در زمینه کسب و کار در حوزه های تجاری و کارآفرینی بپردازند.

درمیان حوزه های کاری مدیریت بازرگانی، گسترده ترین و پردرآمدترین حوزه کاری فعلی بازار یابی است که در چند سال اخیر مورد توجه شرکت ها قرار گرفته است و شرکت ها به اهمیت آن در ارتقای کسب و کار و سودآوری پی برده اند.

اینکه درآمد مدیریت بازرگانی در ایران برای شما چگونه است، کاملا به خودتان بستگی دارد. یک فرد بعد از تحصیل در این رشته به عنوان سرپرست یک بخش کوچک مشغول به کار می‌شود و در بهترین حالت ماهانه ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان دریافتی خواهد داشت. اما فرد دیگری با نشان دادن توانمندی‌های خود به سمت مدیریت یک شرکت می‌رسد یا کسب و کار خودش را راه‌اندازی می‌کند و می‌تواند بعد از چند سال درآمد چند صد میلیونی را تجربه کند. هر دوی این افراد فارغ‌التحصیل یک رشته هستند؛ بنابراین نمی‌توان مشخص کرد که درآمد رشته مدیریت بازرگانی در ایران دقیقا چقدر است.

مهارت های مورد نیاز کارشناس مدیریت بازرگانی

به‌طور معمول شرکت‌ها افرادی که حداقل مدرک کارشناسی در حوزه بازرگانی و گرایش‌های مرتبط با این رشته را دارند استخدام می‌کنند. علاوه بر این حداقل به 2 سال تجربه مستقیم در زمینه بازرگانی احتیاج دارید تا شرکت‌ها بدون مشکل شما را جذب کنند. بخش عمده‌ای از مهارت‌های موردنیاز یک کارشناس بازرگانی در مدت تحصیل در دانشگاه و به ویژه در مقطع کارشناسی ارشد به او آموخته می‌شود، با این‌حال به عنوان یک کارشناس بازرگانی باید با مهارت‌های زیر آشنایی داشته باشید:

آشنایی با فرآیندهای بازرگانی خارجی.
• آشنایی با مکاتبات بازرگانی/ تجاری.
• تسلط کامل بر نرم‌افزار آفیس.
• تسلط کامل به زبان انگلیسی.
• آشنایی با نرم‌افزارهای فروش و CRM.
• دارای روابط عمومی بالا.
• متعهد و مسئولیت‌پذیر.

سوالات متداول رشته مدیریت بازرگانی