دردسرهای عظیم
«معلمان و مدیران باید بدانند که دانش‌آموزان به شرایط قبل از کرونا برنمی‌گردند. این دوران به لحاظ روحی و روانی آنها را ویران کرده است. پس آنها باید به فکر مشاوره‌دادن به دانش‌آموزان باشند. از نظر کار امسال معلمان و مدیران بسیار سخت است.»
وزنامه ایران نوشت: ««پسرم کلاس دوم بود که مدرسه‌ها تعطیل شد. قرنطینه و تعطیلی مدارس شرایط روحی و روانی‌اش را به هم ریخت. کاملاً گوشه‌گیر شده، با کسی ارتباط برقرار نمی‌کند و اصلاً تمرکز درس‌خواندن هم ندارد. یک روز در هفته مدرسه می‌رود. روزهای آموزش مجازی مدام کتاب در دست، دور خانه دنبالش می‌روم تا بلکه بنشیند و درس بخواند. اصلاً توجهی به درس و مشقش در این دو سال نداشت.»
این بخشی از حرف‌های مادر یکی از دانش‌آموزان ابتدایی است. البته این روایت برای بسیاری از خانواده‌هایی که دانش‌آموزی دارند، آشناست؛ والدینی که دیگر از آموزش مجازی کلافه شده‌اند. دردسرهای آموزش مجازی برای خانواده‌ها از یک طرف و مشکلات روحی و روانی که کرونا برای دانشآموزانشان به وجود آورده است، از طرف دیگر موجب بروز مسائل بسیاری برای خانواده‌ها شده است. آن طور که دانش‌آموزان می‌گویند، دوری از مدرسه و همکلاسی‌ها آنها را تنها کرده است. این روزها که دانش‌آموزان به مدرسه هم می‌روند برخی از معلمان بر این باورند که آنها بسیار گوشه‌گیر شده و سخت با همکلاسی و معلم ارتباط برقرار می‌کنند. این حرف فعالان حوزه کودک هم هست. آنها بر این باورند که قرنطینه موجب افسردگی دانش‌آموزان شده است. استرس بین کودکان افزایش پیدا کرده و آنها زودرنج و پرخاشگر شده‌اند. همین مسائل موجب شده تا روانشناسان اعلام کنند که در این سال تحصیلی با نسل جدیدی از دانش‌آموزان روبه‌رو شویم. موضوعی که رضا ولدخوانی، روانشناس حوزه کودکان و نوجوانان، به مدیران مدارس پیشنهاد می‌دهد که بر اساس حال روحی دانشآموزانشان پروتکل بهداشت روان دانش‌آموزان را تهیه کنند.
او در این باره بیشتر توضیح می‌دهد: «در دو سال گذشته دانش‌آموزان به سبک خودشان آموزش دیده‌اند. دانش‌آموزان آن نظم و انضباط مدرسه را در خانه نداشتند. ارتباطشان با همسالان قطع شد. درس و مشق را در فضای مجازی جدی نمی‌گرفتند و صبح‌ها تا نزدیکی‌های ظهر خواب بودند و شب‌ها هم بیشتر وقتشان را در شبکه‌های اجتماعی سپری می‌کردند. حتی درس‌خواندنشان هم متفاوت بود. آنها روی مبل نشسته بودند و گوشی‌به‌دست مطالب درسی را چک می‌کردند. نه از نظم و انضباط مدرسه خبری بود و نه از تذکر معلم و مدیر. حالا بعد از دو سال تحصیل اینچنینی این دانش‌آموزان قرار است به مدرسه بروند. خیلی‌هاشان با صبح بیدارشدن مشکل دارند و برخی‌هایشان هم به خاطر شرایط قرنطینه عصبی و پرخاشگر شده‌اند. معلمان و مدیران باید بدانند که دانش‌آموزان به شرایط قبل از کرونا برنمی‌گردند. این دوران به لحاظ روحی و روانی آنها را ویران کرده است. پس آنها باید به فکر مشاوره‌دادن به دانش‌آموزان باشند. از نظر کار امسال معلمان و مدیران بسیار سخت است.»
بازگشت دانش‌آموزان به روزهای قبل از کرونا
چندی پیش مسئولان وزارت آموزش و پرورش اعلام کردند که تعطیلی مدارس و قرنطینه اجباری موجب شده تا یک افسردگی پنهان در جامعه اتفاق بیفتد. افسردگی پنهان ابتدا خانواده‌ها را درگیر کرده است. دانش‌آموز، پدر و مادر هر سه افسرده شدند و در وهله بعدی افسردگی معلمان است. برای همین وزارت آموزش و پرورش از مدیران مدارس خواسته است تا در روزهای اولیه بازگشایی با آرامش بیشتری با دانش‌آموزان و معلمان رفتار کنند.
رضوانه حکیم‌زاده، معاون ابتدایی وزارت آموزش و پرورش، در این باره می‌گوید: «آموزش غیرحضوری آسیب‌های بسیاری به دانش‌آموزان وارد کرده است. البته این آسیب فقط مخصوص دانش‌آموزان نیست و معلمان هم شرایط خوبی در دوران قرنطینه نداشته‌اند. بر اساس بررسی‌هایی که ما انجام داده‌ایم دانش‌آموزان و معلمان درگیر مشکلات روحی و روانی بسیاری شده‌اند. رشد اجتماعی دانش‌آموزان در این دو سال متوقف شده است و کودکان و نوجوانان انزواطلب شده‌اند. ما به این نتیجه رسیده‌ایم که بهداشت روان دانش‌آموزان دچار مسائل بیشتری شده است. برای همین تصمیم به بازگشایی مدارس گرفته‌ایم. شواهد نشان می‌دهد بازگشایی مدارس تا اینجای کار در وضعیت روحی و روانی دانش‌آموزان تأثیر مثبتی داشته است؛ چرا که دانش‌آموزان در محیط مدرسه فقط درس نمی‌خوانند. آنها روابط اجتماعی دارند، با همسن و سالانشان ارتباط برقرار می‌کنند و با معلمان هم رابطه چهره به چهره دارند. البته ما هم در وزارت آموزش و پرورش برنامه‌هایی برای پساکرونای دانش‌آموزان و بازگشت دانش‌آموزان به مدارس داریم. ما از مدیران مدارس خواستیم تعامل بیشتری با دانش‌آموزان و خانواده‌ها داشته باشند. خانواده‌ها را درباره مسائل روحی و روانی دانشآموزانشان آگاه کنند. خانواده‌ها باید بدانند در کنار افت تحصیلی باید توجه جدی به مسائل روحی دانشآموزانشان داشته باشند. اولویت اصلی وزارت آموزش و پرورش هم بازگشت دانش‌آموزان به روزهای قبل از کروناست.»
او تأکید می‌کند: «ایجاد ارتباط عاطفی برای دانش‌آموز پایه ابتدایی بسیار مهم است؛ به‌ویژه این ارتباط بین دانش‌آموزان اول، دوم و سوم دبستان ضروری است. یادگیری تنها از طریق واژگان و در فضای مجازی ممکن نیست. شنیدن صدای معلم و حرکات زبان بدن وی می‌تواند در یادگیری نقش بسزایی داشته باشد. علاوه بر این دانش‌آموزان در این پایه‌ها نظم و انضباط را یاد می‌گیرند. مسئولیت‌پذیر می‌شوند و تعامل و صبوری را آموزش می‌بینند. این موضوع دو سال است که در مدارس تعطیل شده است.»
هم افت تحصیلی داریم هم مشکل ارتباطی
برخی از مدیران مدارس هم از تغییر رفتار دانش‌آموزان در این مدت بازگشایی‌ها می‌گویند. نسرین چراغی، مدیر مدرسه ابتدایی، به این موضوع اشاره می‌کند و می‌گوید: «وزارت آموزش و پرورش سامانه‌ای طراحی کرده است که در آن سامانه ما باید اطلاعات مدرسه را در زمینه پروتکل‌های بهداشتی پاسخ دهیم. اگر تمامی شرایط را داشته باشیم درهای مدرسه باز می‌شود. از ما خواستند که به صورت ترغیبی دانش‌آموزان را به مدرسه بکشانیم و این اتفاق در مدرسه ما افتاده. متأسفانه در این چند روز بازگشایی‌ها ما به این نتیجه رسیدیم که دانش‌آموزان به لحاظ ارتباطی بسیار مشکل پیدا کرده‌اند. افت تحصیلی و مشکل ارتباط مسأله جدی این روزهای ما در بازگشایی‌ها بوده است. دانش‌آموز نمی‌تواند با معلم و همکلاسی هایش ارتباط بگیرد. برای همین در جلسه‌ای که با معلمان داشتیم و معلمان هم اعلام کردند دانش‌آموزان عصبی‌تر و پرخاشگر شدند. بنابراین در این جلسه از آنها خواستیم تا یک ساعت در هفته به موضوع مهارت‌های زندگی در کلاس درس اختصاص دهند. امسال سال سختی برای دانش‌آموزان و خانواده‌هاست. ما تمام تلاشمان را می‌کنیم تا بتوانیم شرایط را برای دانش‌آموزان عادی کنیم.»
این بخشی از حرف‌های مادر یکی از دانش‌آموزان ابتدایی است. البته این روایت برای بسیاری از خانواده‌هایی که دانش‌آموزی دارند، آشناست؛ والدینی که دیگر از آموزش مجازی کلافه شده‌اند. دردسرهای آموزش مجازی برای خانواده‌ها از یک طرف و مشکلات روحی و روانی که کرونا برای دانشآموزانشان به وجود آورده است، از طرف دیگر موجب بروز مسائل بسیاری برای خانواده‌ها شده است. آن طور که دانش‌آموزان می‌گویند، دوری از مدرسه و همکلاسی‌ها آنها را تنها کرده است. این روزها که دانش‌آموزان به مدرسه هم می‌روند برخی از معلمان بر این باورند که آنها بسیار گوشه‌گیر شده و سخت با همکلاسی و معلم ارتباط برقرار می‌کنند. این حرف فعالان حوزه کودک هم هست. آنها بر این باورند که قرنطینه موجب افسردگی دانش‌آموزان شده است. استرس بین کودکان افزایش پیدا کرده و آنها زودرنج و پرخاشگر شده‌اند. همین مسائل موجب شده تا روانشناسان اعلام کنند که در این سال تحصیلی با نسل جدیدی از دانش‌آموزان روبه‌رو شویم. موضوعی که رضا ولدخوانی، روانشناس حوزه کودکان و نوجوانان، به مدیران مدارس پیشنهاد می‌دهد که بر اساس حال روحی دانشآموزانشان پروتکل بهداشت روان دانش‌آموزان را تهیه کنند.
او در این باره بیشتر توضیح می‌دهد: «در دو سال گذشته دانش‌آموزان به سبک خودشان آموزش دیده‌اند. دانش‌آموزان آن نظم و انضباط مدرسه را در خانه نداشتند. ارتباطشان با همسالان قطع شد. درس و مشق را در فضای مجازی جدی نمی‌گرفتند و صبح‌ها تا نزدیکی‌های ظهر خواب بودند و شب‌ها هم بیشتر وقتشان را در شبکه‌های اجتماعی سپری می‌کردند. حتی درس‌خواندنشان هم متفاوت بود. آنها روی مبل نشسته بودند و گوشی‌به‌دست مطالب درسی را چک می‌کردند. نه از نظم و انضباط مدرسه خبری بود و نه از تذکر معلم و مدیر. حالا بعد از دو سال تحصیل اینچنینی این دانش‌آموزان قرار است به مدرسه بروند. خیلی‌هاشان با صبح بیدارشدن مشکل دارند و برخی‌هایشان هم به خاطر شرایط قرنطینه عصبی و پرخاشگر شده‌اند. معلمان و مدیران باید بدانند که دانش‌آموزان به شرایط قبل از کرونا برنمی‌گردند. این دوران به لحاظ روحی و روانی آنها را ویران کرده است. پس آنها باید به فکر مشاوره‌دادن به دانش‌آموزان باشند. از نظر کار امسال معلمان و مدیران بسیار سخت است.»
بازگشت دانش‌آموزان به روزهای قبل از کرونا
چندی پیش مسئولان وزارت آموزش و پرورش اعلام کردند که تعطیلی مدارس و قرنطینه اجباری موجب شده تا یک افسردگی پنهان در جامعه اتفاق بیفتد. افسردگی پنهان ابتدا خانواده‌ها را درگیر کرده است. دانش‌آموز، پدر و مادر هر سه افسرده شدند و در وهله بعدی افسردگی معلمان است. برای همین وزارت آموزش و پرورش از مدیران مدارس خواسته است تا در روزهای اولیه بازگشایی با آرامش بیشتری با دانش‌آموزان و معلمان رفتار کنند.
رضوانه حکیم‌زاده، معاون ابتدایی وزارت آموزش و پرورش، در این باره می‌گوید: «آموزش غیرحضوری آسیب‌های بسیاری به دانش‌آموزان وارد کرده است. البته این آسیب فقط مخصوص دانش‌آموزان نیست و معلمان هم شرایط خوبی در دوران قرنطینه نداشته‌اند. بر اساس بررسی‌هایی که ما انجام داده‌ایم دانش‌آموزان و معلمان درگیر مشکلات روحی و روانی بسیاری شده‌اند. رشد اجتماعی دانش‌آموزان در این دو سال متوقف شده است و کودکان و نوجوانان انزواطلب شده‌اند. ما به این نتیجه رسیده‌ایم که بهداشت روان دانش‌آموزان دچار مسائل بیشتری شده است. برای همین تصمیم به بازگشایی مدارس گرفته‌ایم. شواهد نشان می‌دهد بازگشایی مدارس تا اینجای کار در وضعیت روحی و روانی دانش‌آموزان تأثیر مثبتی داشته است؛ چرا که دانش‌آموزان در محیط مدرسه فقط درس نمی‌خوانند. آنها روابط اجتماعی دارند، با همسن و سالانشان ارتباط برقرار می‌کنند و با معلمان هم رابطه چهره به چهره دارند. البته ما هم در وزارت آموزش و پرورش برنامه‌هایی برای پساکرونای دانش‌آموزان و بازگشت دانش‌آموزان به مدارس داریم. ما از مدیران مدارس خواستیم تعامل بیشتری با دانش‌آموزان و خانواده‌ها داشته باشند. خانواده‌ها را درباره مسائل روحی و روانی دانشآموزانشان آگاه کنند. خانواده‌ها باید بدانند در کنار افت تحصیلی باید توجه جدی به مسائل روحی دانشآموزانشان داشته باشند. اولویت اصلی وزارت آموزش و پرورش هم بازگشت دانش‌آموزان به روزهای قبل از کروناست.»
او تأکید می‌کند: «ایجاد ارتباط عاطفی برای دانش‌آموز پایه ابتدایی بسیار مهم است؛ به‌ویژه این ارتباط بین دانش‌آموزان اول، دوم و سوم دبستان ضروری است. یادگیری تنها از طریق واژگان و در فضای مجازی ممکن نیست. شنیدن صدای معلم و حرکات زبان بدن وی می‌تواند در یادگیری نقش بسزایی داشته باشد. علاوه بر این دانش‌آموزان در این پایه‌ها نظم و انضباط را یاد می‌گیرند. مسئولیت‌پذیر می‌شوند و تعامل و صبوری را آموزش می‌بینند. این موضوع دو سال است که در مدارس تعطیل شده است.»
هم افت تحصیلی داریم هم مشکل ارتباطی
برخی از مدیران مدارس هم از تغییر رفتار دانش‌آموزان در این مدت بازگشایی‌ها می‌گویند. نسرین چراغی، مدیر مدرسه ابتدایی، به این موضوع اشاره می‌کند و می‌گوید: «وزارت آموزش و پرورش سامانه‌ای طراحی کرده است که در آن سامانه ما باید اطلاعات مدرسه را در زمینه پروتکل‌های بهداشتی پاسخ دهیم. اگر تمامی شرایط را داشته باشیم درهای مدرسه باز می‌شود. از ما خواستند که به صورت ترغیبی دانش‌آموزان را به مدرسه بکشانیم و این اتفاق در مدرسه ما افتاده. متأسفانه در این چند روز بازگشایی‌ها ما به این نتیجه رسیدیم که دانش‌آموزان به لحاظ ارتباطی بسیار مشکل پیدا کرده‌اند. افت تحصیلی و مشکل ارتباط مسأله جدی این روزهای ما در بازگشایی‌ها بوده است. دانش‌آموز نمی‌تواند با معلم و همکلاسی هایش ارتباط بگیرد. برای همین در جلسه‌ای که با معلمان داشتیم و معلمان هم اعلام کردند دانش‌آموزان عصبی‌تر و پرخاشگر شدند. بنابراین در این جلسه از آنها خواستیم تا یک ساعت در هفته به موضوع مهارت‌های زندگی در کلاس درس اختصاص دهند. امسال سال سختی برای دانش‌آموزان و خانواده‌هاست. ما تمام تلاشمان را می‌کنیم تا بتوانیم شرایط را برای دانش‌آموزان عادی کنیم.»