۹ کاروانسرای اصفهان در آستانه ثبت جهانی
هر ساله در کمیته میراث جهانی یونسکو هر کشور به میزان سهمیه مشخصی که دارد، پرونده آثار، بناها، مناظر فرهنگی و یا مناظر طبیعی خود را ارائه داده و در این کمیته برای ثبت جهانی این آثار تصمیم گیری می‌شود. در سال جاری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قصد دارد با پرونده کاروانسراهای ایرانی به اجلاس کمیته جهانی برود.
در این پرونده ۵۶ کاروانسرا وجود دارد که در هفته‌های گذشته مورد بازدید ارزیابان یونسکو قرار گرفتند. این کاروانسراها در اقصا نقاط ایران از جمله استان اصفهان قرار گرفتند و قرار است پس از رفع ایرادات پرونده، برای ثبت جهانی آن‌ها در جلسه آینده کمیته میراث جهانی یونسکو تصمیم گیری شود تا شاید پرونده کاروانسراها به عنوان بیست و هفتمین ثبت جهانی ایران نام گیرد.
از این تعداد ۵۶ کاروانسرا تعدادی در استان اصفهان هستند که شهرام امیری، سخنگوی اداره‌کل میراث فرهنگی استان اصفهان درباره آن‌ها به خبرنگار مهر گفت: ۹ کاروانسرای امین‌آباد، مهیار، مرنجات، گبرآباد، گز، جهادآباد، کوهپایه، نیستانک و مجموعه هتل عباسی از استان اصفهان در پرونده ثبت جهانی کاروانسراهای ایران قرار دارند. تمام این کاروانسراها متعلق به دوره صفوی هستند، به جز کاروانسرای «نیستانک» که قاجاری محسوب می‌شود.
وی افزود: از آنجایی که تا زمان شاه عباس صفوی مسیر دقیق و درستی وجود نداشت و کاروان‌ها مجبور به گذران اوقات در بیابان‌ها بودند و یک سفر ماه‌ها به طول می‌انجامید، شاه عباس صفوی دستور ساخت کاروانسراهای مختلفی را در راه‌های اصلی سرزمین صادر کرد. با توجه به اینکه در آن زمان، اصفهان پایتخت ایران صفوی بود، بخش قابل توجهی از کاروانسراها در این منطقه ساخته شد. در دوران صفوی در حدود هزار کاروانسرا در ایران ساخته شد و در دوران بعدی از جمله زندیه و حتی قاجار این یادگارها حفظ و ساخت آن‌ها ادامه پیدا کرد.
ایران ۵۹ کاروانسرا را در یک پرونده به یونسکو ارائه داده است
امیری تاکید کرد: به دلیل سهمیه محدود ایران برای ثبت آثار جهانی، با یک هوشمندی پرونده‌های چند بنایی و زنجیروار به یونسکو ارائه می‌شود. به عنوان مثال در سال‌های گذشته ۹ باغ ایرانی با یک شماره به ثبت جهانی رسیدند و چند قنات مهم نیز همگی در یک پرونده ثبت شدند تا از این سهمیه به بهترین شکل استفاده شود. از همین روی بیش از ۵۰ کاروانسرا قرار است در یک پرونده ثبتی به یونسکو ارائه شود.
وی درباره روند آماده‌سازی پرونده کاروانسراهای ایران، توضیح داد: برنامه‌ریزی و کارهای اولیه این پرونده از دو سال پیش آغاز شد و پرونده تدوین، مستندسازی و به کمیته ثبت جهانی یونسکو ارائه شد. در اولین مرحله پرونده کاروانسراهای ایران تأیید و به مرحله کارشناسی رسید؛ در همین راستا ارزیاب یونسکو برای بررسی پرونده کاروانسراها به ایران سفر کردند. در حدود دو هفته پیش ارزیاب یونسکو وارد استان اصفهان شد و از ۹ کاروانسرای استان بازدید داشت. طبق آخرین گزارش‌هایی که به دست ما رسیده، ارزیاب یونسکو از شرایط کاروانسراها رضایت داشته است. او اعتقاد داشته که پرونده درست تدوین شده است.
سخنگوی اداره‌کل میراث فرهنگی استان اصفهان اظهار داشت: کاروانسراهای کوهپایه و مادرشاه به بخش خصوصی واگذار شده و کاربری اقامتی دارند و کاروانسراهای گز و مهیار نیز در آستانه واگذاری به بخش خصوصی هستند. وزارت میراث فرهنگی تنها اجازه واگذاری بناهای شاخص ملی نظیر تخت جمشید، چهلستون و غیره را به بخش خصوصی ندارد.