میزان اثربخشی تمام واکسن‌هایی که در کشور تزریق می شوند
واکسن های ایرانی که علیه کرونا در کشور ساخته شدند از نظر ایمنی و اثربخشی منطبق بر استانداردهای جهانی هستند و واکسیناسیون با آنها به عنوان یک وظیفه اجتماعی مهر تاییدی بر توان علمی ایرانی است.
«واکسن» یک فراورده زیستی است که در برابر یک بیماری میکروبی مشخص، ایمنی فعالِ اکتسابی تولید می‌کند و معمولاً برای پیشگیری از بیماری‌ها و ایجاد ایمنی در برابر آنها استفاده می‌شود.
امروزه هر کودکی که متولد می‌شود مجموعه‌ای از واکسن‌ها را دریافت می‌کند تا در برابر بیماری‌هایی که خاصیت اپیدمی دارند، مصون شود. آبله، سه‌گانه (دیفتری، کزاز، سیاه سرفه)، فلج اطفال، سل، MMR (سرخک، اوریون و سرخجه)، هپاتیت بی، مننژیت مننگوکوکی، آنفلوانزا، تب زرد، تیفوس، هاری و کرونا معروف‌ترین بیماری‌هایی هستند که واکسن مؤثر دارند.
واکسن‌ها با تقلید یک عامل عفونی – ویروس، باکتری یا دیگر میکروارگانیسم‌های عامل بیماری – عمل می‌کنند. این کار به سیستم ایمنی ما «یاد می‌دهد» که چگونه به طور سریع و مؤثر به این عامل واکنش نشان دهد. واکسن‌ها معمولاً یک نوع ضعیف‌شده از یک عامل عفونی را ارائه می‌کنند که به سیستم ایمنی ما اجازه می‌دهد تا آن را در حافظه‌اش ضبط کند. بدین ترتیب، قبل از اینکه ویروس ما را بیمار کند، سیستم ایمنی ما می‌تواند سریعاً آن را شناسایی کرده و مقابله کند.
از زمان بروز همه گیری کرونا، مقابله با این بیماری به روش‌های مختلف دغدغه اصلی پژوهشگران حوزه سلامت بود. از روش‌های ساده ای چون شستن دست‌ها و ماسک زدن تا روش‌های پیچیده‌ای همچون بررسی تغییرات ژنتیک ویروس. ویروس کووید ۱۹ از زمانی که از ووهان به جهان گسترش یافت تاکنون نقاب‌های متعددی به چهره زده و همچنان جان انسان‌ها را می‌گیرد.
پس از اینکه ویروس کرونا به شدت در جهان گسترش یافت بسیاری از محققان به این نتیجه رسیدند که باید از ایمنی زایی بدن انسان به عنوان سد مقابله با بیماری استفاده کنند و از این رو به فکر ساخت واکسن کرونا افتادند. کشورهایی که در زمینه واکسن سازی سابقه‌ای داشتند پلتفرم‌های متعددی را آزمایش کردند و در نهایت چندین واکسن توانستند از کوره آزمایش‌ها سربلند بیرون بیایند.
ایران کشوری است که سابقه واکسن سازی دارد و با برنامه واکسیناسیون کشوری تاکنون توانسته است بیماری‌هایی همچون فلج اطفال، آبله، سرخک و بسیاری دیگر از بیماری‌های عفونی را شکست دهد. از زمان ساخت واکسن‌های علیه کرونا در جهان، ایران نیز به سمت تولید واکسن ضد کرونا حرکت کرد تا در این مسیر بتواند زودتر به دوران پیش از کرونا بازگردد.
در حال حاضر چند واکسن ایرانی مراحل تحقیقاتی خود را گذرانده و وارد چرخه واکسیناسیون علیه کرونا شده‌اند و در کنار واکسن‌های وارداتی، عملکرد خوبی را از خود نشان داده‌اند. اما چرا برخی فکر می‌کنند واکسن‌ها اثر ندارند.
اثربخشی واکسن‌های کرونا که در ایران استفاده می‌شود در این گزارش مورد بررسی قرار گرفته است.
هیچ واکسنی بدون حداقل ۵۰ درصد کارآیی تصویب نمی‌شود
دکتر حمیدرضا جماعتی دبیر کمیته علمی کشوری کووید ۱۹، در این باره به مهر می‌گوید: در تمام دنیا تحقیقات بر روی جمعیت هدف بر اساس در دسترس بودن واکسن انجام می‌شود. هیچ واکسنی در دنیا برای استفاده مورد تصویب قرار نمی‌گیرد مگر اینکه بیش از ۵۰ درصد کارآیی داشته باشد. البته ممکن است بالاتر از ۵۰ درصد هم در جلوگیری از سه سطح مدنظر ابتلاء، شدت بیماری و مرگ و میر کارآیی داشته باشند.
وی می‌افزاید: بنابراین اگر واکسنی اکنون مورد استفاده قرار می‌گیرد فارغ از اینکه اسم اش چه باشد و متعلق به کدام برند باشد، حتماً کارآیی دارد، البته ممکن است این کارآیی با یک درجاتی بالاتر یا پایین‌تر باشد. حتی واکسن فایزر که بسیاری می‌گویند واکسن خوبی است در یکی از کشورها مورد بررسی قرار گرفت و مشاهده شد که کارآیی آن در آن کشور زیر ۴۰ درصد است.
اثربخشی بیش از ۷۰ درصدی واکسن‌های ایرانی کرونا در کارآزمایی بالینی
دبیر کمیته علمی کشوری کووید ۱۹ می‌گوید: نکته مهم در مورد کارآیی واکسن‌های کرونا این است که بسته به نوع ویروس که در آن جامعه وجود دارد و برحسب اینکه سیستم ایمنی آن جامعه چگونه باشد، می‌تواند بر کارآیی واکسن تاثیرگذار باشد.
وی درباره واکسن‌های ایرانی یادآور می‌شود: در مورد اثربخشی واکسن‌های ایرانی نیز با توجه به اینکه مجوز سازمان غذا و دارو را برای استفاده دریافت کرده‌اند، کارآیی آنها مشخص است. تمام واکسن‌های ایرانی مورد بررسی در بخش کلینیکال ترایال ها (کارآزمایی بالینی) اثربخشی متفاوتی از ۷۰ درصد تا ۸۰ درصد داشته‌اند.
وضعیت اثربخشی واکسن‌های خارجی در زمان غلبه سویه دلتا کووید ۱۹
طبق گزارش نشریه فورچون در آگوست سال جاری محققان متوجه شدند واکسن‌های سینوواک و سینوفارم چین در کل ۷۰ درصد در جلوگیری از ابتلا به کووید ۱۹ در بازه شیوع سویه دلتا این بیماری در شهر گوانگژو تاثیرگذار بوده‌اند. این تحقیق بیش از ۱۰ هزار فرد مبتلا به بیماری و افراد نزدیک به آنها را رصد کرد. همچنین این تحقیق نشان داد واکسن‌ها در جلوگیری از نوع شدید کووید ۱۹ و مرگ و میر ناشی از آن ۱۰۰ درصد کارآمد هستند.
از سوی دیگر رویترز نیز در ماه جولای به تحقیقی اشاره کرد که در نشریه «نیوانگلند ژورنال آو مدیسن» منتشر شده بود کارآمدی واکسن آسترازنکا و چند واکسن دیگر را براساس داده‌های واقعی بررسی کرده بود. براساس این تحقیق دو دوز از واکسن آسترازنکا در مقابل سویه دلتا ویروس کرونا ۶۷ درصد کارآمد است.
نشریه ساینس اوگ نیز در گزارشی درباره واکسن اسپوتنیک V روسیه نیز نوشته است طبق گزارشی که در سرورmedRxiv منتشر شده، این واکسن در مقابل سویه دلتا کارآمدی مناسبی دارد. تحقیقی در جمعیتی ۱۴ هزار نفری نشان می‌دهد تزریق ۲ دوز از این واکسن خطر بستری شدن در نتیجه ابتلا به کووید ۱۹ را ۸۱ درصد کاهش می‌دهد و از آسیب جدی به ریه جلوگیری می‌کند.
عدم مجوز به یک واکسن تا زمان محرز نشدن اثربخشی
به نظر می‌رسد مهمترین نکته‌ای که برخی از مخالفان واکسن از آن غفلت می‌کنند موضوع اثربخشی در پیشگیری از بستری شدن و مرگ و میر افراد در اثر ابتلاء به کرونا است. دکتر حسین وطن پور استاد دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی و نماینده وزیر بهداشت و مدیر اجرایی پروژه واکسن داخلی COVID-۱۹ در این باره به مهر می‌گوید: درباره اثربخشی واکسن‌های تولید داخل باید گفت ما در وزارت بهداشت طبق پروتکل‌های مصوبه سازمان غذا و دارو حرکت می‌کنیم.
وی می‌گوید: اخذ مجوز از سازمان غذا و دارو و اخذ مجوز از کمیته اخلاق از مهمترین نهادهای تایید کننده واکسن‌های داخلی هستند. همچنین کمیته‌های نظارتی بر روند کار تولید یک واکسن کار می‌کنند. تا زمانی که اثربخشی واکسن‌های ایرانی برای وزارت بهداشت محرز نشود اصلاً اعلام نمی‌شود.
وطن پور به موضوع اطلاع رسانی‌های کارآزمایی بالینی اشاره می‌کند و می‌گوید: به نظر می‌رسد شاید اطلاع رسانی‌ها و رسانه‌ای کردن کارآزمایی بالینی واکسن‌ها بیشتر از اینکه مردم را مطمئن کند، آنها را نگران کرده است. در همه جای دنیا کارآزمایی بالینی هیچ دارو و واکسنی اعلام عمومی ندارد و هر شرکت داروسازی پس از طی روند کار و اتمام مطالعات فاز یک، فاز دوم و فاز سوم و حتی پس از فاز سه عوارض جانبی نادر را جمع آوری می‌کند و در نهایت محصول را به بازار عرضه می‌کند و در این مسیر تنها مقالات علمی منتشر می‌کند.
وی اضافه می‌کند: اما در مورد واکسن‌های ایرانی وقتی فازهای مطالعاتی خبری شد، مردم بیش از آنکه مطمئن شوند، نگران شدند که آیا این واکسن‌ها اثر دارند یا خیر. اما واقعیت این است که واکسن‌های تولید داخل تمام مراحل را طی کرده‌اند و آزمایش‌ها را در سنین مختلف از جمله ۱۲ تا ۱۸ سال، ۱۸ تا ۵۰ سال و ۵۰ سال به بالا برای آنها انجام شده است، تمام تست‌ها با وسواس بسیار بالا آنالیز می‌شود زیرا تولید کننده داخلی می‌داند که اگر خطا کند چقدر این موضوع برایش گران تمام می‌شود بنابراین با وسواس بسیار بالا این کار پیش می‌رود.
مردم نگران اثربخشی واکسن‌های ایرانی کرونا نباشند
مدیر اجرایی پروژه واکسن داخلی COVID-۱۹ می‌گوید: تمامی واکسن‌های ایرانی کرونا در نسخه‌های متعدد پیش رفته است و برخی از آنها مانند پاستور و برکت ایمنی زایی خوبی ایجاد کرده‌اند. بنابراین مردم نباید نگران اثربخشی واکسن‌های ایرانی باشند.
اثربخشی یک واکسن به چند دسته تقسیم می‌شود. وقتی می‌گوییم اثربخشی واکسن تا چه اندازه است میزانی مدنظر است که چقدر از ابتلاء جلوگیری می‌کند که این بسیار مهم است. بخش دیگری از اثربخشی به این برمی گردد که اگر فرد مبتلا شود چقدر عوارض شدید منجر به بستری دارد. معنای دیگر اثربخشی این است که اگر فرد بستری شد، چقدر احتمال فوت دارد.وی درباره موضوع اثربخشی واکسن می‌گوید: اثربخشی به چند دسته تقسیم می‌شود. وقتی می‌گوییم اثربخشی واکسن تا چه اندازه است میزانی مدنظر است که چقدر از ابتلاء جلوگیری می‌کند که بسیار مهم است. یک بخشی از اثربخشی مدنظر است که اگر فرد مبتلا شود چقدر عوارض شدید منجر به بستری دارد. معنای دیگر اثربخشی این است که اگر فرد بستری شد، چقدر احتمال فوت دارد.
وطن پور می‌افزاید: در واقع در بررسی واکسن‌ها تست‌هایی انجام می‌شود که ببیند یک واکسن چقدر ایمنی سلولی و چقدر ایمنی هومورال را بالا می‌برد و نتیجه آخر اینکه تست‌های متعددی انجام می‌شود که وقتی می‌گوییم واکسنی اثربخش است در واقع میزان ابتلاء کاهش پیدا کند. در برخی از خانواده‌ها مشاهده شده که کسانی که واکسن نزده‌اند کرونا گرفته‌اند و کسانی که واکسن زده‌اند کرونا نگرفته‌اند. پس اولین شرط واکسن این است که فرد کرونا نگیرد و دوم اینکه اگر فرد به کرونا مبتلا شد عوارض شدید منجر به بستری نداشته باشد و اگر هم بستری شد منجر به مرگ نشود.
اثربخشی در سطوح ابتلاء، بستری و مرگ در تمام واکسن‌های ایرانی ضد کرونا
وی تاکید می‌کند: تمام واکسن‌های ایرانی ضد کرونا که در کشور تولید شده است اثرات خوبی را در این سه حوزه داشته‌اند. ضمن اینکه اثرات آن را در جامعه می‌بینیم. اگر مردم ماسک زدن و استفاده از ضد عفونی کننده را در کنار واکسن رعایت کنند مطمئناً میزان ابتلا، میزان بستری و میزان مرگ کاهش می‌یابد.
استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به این نکته اشاره می‌کند که موضوع بررسی اثربخشی واکسن‌های ایرانی و خارجی همواره در حال انجام است و اضافه می‌کند: بخشی از کار حرفه‌ای در شرکت‌های دارویی این است که وقتی یک محصول در داخل تولید می‌شود و معادل خارجی دارد حتماً عوارض و اثرات آن را نه در مرحله ورود به بازار بلکه در طی دوره کنترل کنند. از همین رو کنترل مرتب یک محصول با نمونه‌های خارجی یکی از سوژه‌های مارکتینگ دارویی است و در مورد واکسن‌های ضد کرونا نیز این کار در حال انجام است.
مدیر اجرایی پروژه واکسن داخلی COVID-۱۹ درباره واکسن‌های ایرانی و نمونه‌های خارجی می‌گوید: در حال حاضر واکسن اکتوور همانند اسپوتنیک روسیه ایمنی زایی ایجاد کرده، اثربخشی واکسن پاستور همانند واکسن کوبایی است چرا که واکسن کوبا تاکنون یکی از بهترین واکسن‌های ضد کرونای جهان بوده و حتی در کوبا به بیش از ۱.۵ میلیون کودک تزریق شده است و هیچ عوارض خطرناکی نداشته است. برکت هم قابل مقایسه با سینوفارم و سایر واکسن‌های نوع غیرفعال است و ایمنی زایی و اثربخشی آن قطعاً از سینوفارم کمتر نیست.
تامین ۱۴ میلیون دوز واکسن‌های ایرانی کرونا تاکنون
وی تاکید می‌کند: البته ژن و گونه هر جمعیتی ممکن است در ایمنی زایی واکسن‌ها موثر باشد اما به طور کلی وقتی بیش از ۵۵ درصد ایمنی زایی در یک واکسن مشاهده می‌شود به معنی اطمینان به واکسن است. در مجموع واکسن‌های ایرانی کرونا ۱۴ میلیون دوز تولید و توزیع شده‌اند.
وطن پور به اهمیت تولید واکسن کرونا در داخل کشور اشاره کرده و خاطرنشان می‌کند: ما هر سال ۱۲۰ میلیون دوز واکسن نیاز داریم و معلوم نیست هر سال این میزان پول داشته باشیم که بتوانیم از خارج واکسن بخریم. لذا باید روی پای خود بایستیم و تولید کنندگان داخلی را حمایت کنیم و قیمت‌ها را برای آنها مشخص کرده و با آنها قرارداد ببندیم. نمی‌توانیم تولید کننده داخلی را معلق نگه داریم و انتظار داشته باشیم با سرمایه‌های خودشان تولید کنند و پول آنها را ندهیم.
وی تاکید می‌کند: اگر واکسن سازها بدون قرارداد و بدون مجوز سازمان غذا و دارو، واکسن تولید کنند هر مقدار واکسن که تولید کنند مورد سوال قرار می‌گیرند. دلیل آن این است که مشتری واکسن دولت است. منطقی نیست که واکسن سازها بدون قراردادهای دولتی و مشخص بودن وضعیت شان واکسن تولید کنند. بنابراین باید سیستم واکسن سازی را مورد حمایت قرار دهیم.
به گزارش مهر، واکسیناسیون علیه کرونا در کشور شتاب بی سابقه‌ای گرفته و اکنون بیش از هر زمان دیگری نیازمند اطمینان به توان علمی محققان و متخصصان کشورمان هستیم. همانطور که سال‌ها پیش با واکسن‌های ساخت ایران توانستیم ریشه چندین بیماری را بخشکانیم امروز هم می‌توانیم با توسعه زیرساخت‌ها و حمایت و اطمینان به واکسن سازی ایرانی بر کرونا غلبه کنیم.
امروزه هر کودکی که متولد می‌شود مجموعه‌ای از واکسن‌ها را دریافت می‌کند تا در برابر بیماری‌هایی که خاصیت اپیدمی دارند، مصون شود. آبله، سه‌گانه (دیفتری، کزاز، سیاه سرفه)، فلج اطفال، سل، MMR (سرخک، اوریون و سرخجه)، هپاتیت بی، مننژیت مننگوکوکی، آنفلوانزا، تب زرد، تیفوس، هاری و کرونا معروف‌ترین بیماری‌هایی هستند که واکسن مؤثر دارند.
واکسن‌ها با تقلید یک عامل عفونی – ویروس، باکتری یا دیگر میکروارگانیسم‌های عامل بیماری – عمل می‌کنند. این کار به سیستم ایمنی ما «یاد می‌دهد» که چگونه به طور سریع و مؤثر به این عامل واکنش نشان دهد. واکسن‌ها معمولاً یک نوع ضعیف‌شده از یک عامل عفونی را ارائه می‌کنند که به سیستم ایمنی ما اجازه می‌دهد تا آن را در حافظه‌اش ضبط کند. بدین ترتیب، قبل از اینکه ویروس ما را بیمار کند، سیستم ایمنی ما می‌تواند سریعاً آن را شناسایی کرده و مقابله کند.
از زمان بروز همه گیری کرونا، مقابله با این بیماری به روش‌های مختلف دغدغه اصلی پژوهشگران حوزه سلامت بود. از روش‌های ساده ای چون شستن دست‌ها و ماسک زدن تا روش‌های پیچیده‌ای همچون بررسی تغییرات ژنتیک ویروس. ویروس کووید ۱۹ از زمانی که از ووهان به جهان گسترش یافت تاکنون نقاب‌های متعددی به چهره زده و همچنان جان انسان‌ها را می‌گیرد.
پس از اینکه ویروس کرونا به شدت در جهان گسترش یافت بسیاری از محققان به این نتیجه رسیدند که باید از ایمنی زایی بدن انسان به عنوان سد مقابله با بیماری استفاده کنند و از این رو به فکر ساخت واکسن کرونا افتادند. کشورهایی که در زمینه واکسن سازی سابقه‌ای داشتند پلتفرم‌های متعددی را آزمایش کردند و در نهایت چندین واکسن توانستند از کوره آزمایش‌ها سربلند بیرون بیایند.
ایران کشوری است که سابقه واکسن سازی دارد و با برنامه واکسیناسیون کشوری تاکنون توانسته است بیماری‌هایی همچون فلج اطفال، آبله، سرخک و بسیاری دیگر از بیماری‌های عفونی را شکست دهد. از زمان ساخت واکسن‌های علیه کرونا در جهان، ایران نیز به سمت تولید واکسن ضد کرونا حرکت کرد تا در این مسیر بتواند زودتر به دوران پیش از کرونا بازگردد.
در حال حاضر چند واکسن ایرانی مراحل تحقیقاتی خود را گذرانده و وارد چرخه واکسیناسیون علیه کرونا شده‌اند و در کنار واکسن‌های وارداتی، عملکرد خوبی را از خود نشان داده‌اند. اما چرا برخی فکر می‌کنند واکسن‌ها اثر ندارند.
اثربخشی واکسن‌های کرونا که در ایران استفاده می‌شود در این گزارش مورد بررسی قرار گرفته است.
هیچ واکسنی بدون حداقل ۵۰ درصد کارآیی تصویب نمی‌شود
دکتر حمیدرضا جماعتی دبیر کمیته علمی کشوری کووید ۱۹، در این باره به مهر می‌گوید: در تمام دنیا تحقیقات بر روی جمعیت هدف بر اساس در دسترس بودن واکسن انجام می‌شود. هیچ واکسنی در دنیا برای استفاده مورد تصویب قرار نمی‌گیرد مگر اینکه بیش از ۵۰ درصد کارآیی داشته باشد. البته ممکن است بالاتر از ۵۰ درصد هم در جلوگیری از سه سطح مدنظر ابتلاء، شدت بیماری و مرگ و میر کارآیی داشته باشند.
وی می‌افزاید: بنابراین اگر واکسنی اکنون مورد استفاده قرار می‌گیرد فارغ از اینکه اسم اش چه باشد و متعلق به کدام برند باشد، حتماً کارآیی دارد، البته ممکن است این کارآیی با یک درجاتی بالاتر یا پایین‌تر باشد. حتی واکسن فایزر که بسیاری می‌گویند واکسن خوبی است در یکی از کشورها مورد بررسی قرار گرفت و مشاهده شد که کارآیی آن در آن کشور زیر ۴۰ درصد است.
اثربخشی بیش از ۷۰ درصدی واکسن‌های ایرانی کرونا در کارآزمایی بالینی
دبیر کمیته علمی کشوری کووید ۱۹ می‌گوید: نکته مهم در مورد کارآیی واکسن‌های کرونا این است که بسته به نوع ویروس که در آن جامعه وجود دارد و برحسب اینکه سیستم ایمنی آن جامعه چگونه باشد، می‌تواند بر کارآیی واکسن تاثیرگذار باشد.
وی درباره واکسن‌های ایرانی یادآور می‌شود: در مورد اثربخشی واکسن‌های ایرانی نیز با توجه به اینکه مجوز سازمان غذا و دارو را برای استفاده دریافت کرده‌اند، کارآیی آنها مشخص است. تمام واکسن‌های ایرانی مورد بررسی در بخش کلینیکال ترایال ها (کارآزمایی بالینی) اثربخشی متفاوتی از ۷۰ درصد تا ۸۰ درصد داشته‌اند.
وضعیت اثربخشی واکسن‌های خارجی در زمان غلبه سویه دلتا کووید ۱۹
طبق گزارش نشریه فورچون در آگوست سال جاری محققان متوجه شدند واکسن‌های سینوواک و سینوفارم چین در کل ۷۰ درصد در جلوگیری از ابتلا به کووید ۱۹ در بازه شیوع سویه دلتا این بیماری در شهر گوانگژو تاثیرگذار بوده‌اند. این تحقیق بیش از ۱۰ هزار فرد مبتلا به بیماری و افراد نزدیک به آنها را رصد کرد. همچنین این تحقیق نشان داد واکسن‌ها در جلوگیری از نوع شدید کووید ۱۹ و مرگ و میر ناشی از آن ۱۰۰ درصد کارآمد هستند.
از سوی دیگر رویترز نیز در ماه جولای به تحقیقی اشاره کرد که در نشریه «نیوانگلند ژورنال آو مدیسن» منتشر شده بود کارآمدی واکسن آسترازنکا و چند واکسن دیگر را براساس داده‌های واقعی بررسی کرده بود. براساس این تحقیق دو دوز از واکسن آسترازنکا در مقابل سویه دلتا ویروس کرونا ۶۷ درصد کارآمد است.
نشریه ساینس اوگ نیز در گزارشی درباره واکسن اسپوتنیک V روسیه نیز نوشته است طبق گزارشی که در سرورmedRxiv منتشر شده، این واکسن در مقابل سویه دلتا کارآمدی مناسبی دارد. تحقیقی در جمعیتی ۱۴ هزار نفری نشان می‌دهد تزریق ۲ دوز از این واکسن خطر بستری شدن در نتیجه ابتلا به کووید ۱۹ را ۸۱ درصد کاهش می‌دهد و از آسیب جدی به ریه جلوگیری می‌کند.
عدم مجوز به یک واکسن تا زمان محرز نشدن اثربخشی
به نظر می‌رسد مهمترین نکته‌ای که برخی از مخالفان واکسن از آن غفلت می‌کنند موضوع اثربخشی در پیشگیری از بستری شدن و مرگ و میر افراد در اثر ابتلاء به کرونا است. دکتر حسین وطن پور استاد دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی و نماینده وزیر بهداشت و مدیر اجرایی پروژه واکسن داخلی COVID-۱۹ در این باره به مهر می‌گوید: درباره اثربخشی واکسن‌های تولید داخل باید گفت ما در وزارت بهداشت طبق پروتکل‌های مصوبه سازمان غذا و دارو حرکت می‌کنیم.
وی می‌گوید: اخذ مجوز از سازمان غذا و دارو و اخذ مجوز از کمیته اخلاق از مهمترین نهادهای تایید کننده واکسن‌های داخلی هستند. همچنین کمیته‌های نظارتی بر روند کار تولید یک واکسن کار می‌کنند. تا زمانی که اثربخشی واکسن‌های ایرانی برای وزارت بهداشت محرز نشود اصلاً اعلام نمی‌شود.
وطن پور به موضوع اطلاع رسانی‌های کارآزمایی بالینی اشاره می‌کند و می‌گوید: به نظر می‌رسد شاید اطلاع رسانی‌ها و رسانه‌ای کردن کارآزمایی بالینی واکسن‌ها بیشتر از اینکه مردم را مطمئن کند، آنها را نگران کرده است. در همه جای دنیا کارآزمایی بالینی هیچ دارو و واکسنی اعلام عمومی ندارد و هر شرکت داروسازی پس از طی روند کار و اتمام مطالعات فاز یک، فاز دوم و فاز سوم و حتی پس از فاز سه عوارض جانبی نادر را جمع آوری می‌کند و در نهایت محصول را به بازار عرضه می‌کند و در این مسیر تنها مقالات علمی منتشر می‌کند.
وی اضافه می‌کند: اما در مورد واکسن‌های ایرانی وقتی فازهای مطالعاتی خبری شد، مردم بیش از آنکه مطمئن شوند، نگران شدند که آیا این واکسن‌ها اثر دارند یا خیر. اما واقعیت این است که واکسن‌های تولید داخل تمام مراحل را طی کرده‌اند و آزمایش‌ها را در سنین مختلف از جمله ۱۲ تا ۱۸ سال، ۱۸ تا ۵۰ سال و ۵۰ سال به بالا برای آنها انجام شده است، تمام تست‌ها با وسواس بسیار بالا آنالیز می‌شود زیرا تولید کننده داخلی می‌داند که اگر خطا کند چقدر این موضوع برایش گران تمام می‌شود بنابراین با وسواس بسیار بالا این کار پیش می‌رود.
مردم نگران اثربخشی واکسن‌های ایرانی کرونا نباشند
مدیر اجرایی پروژه واکسن داخلی COVID-۱۹ می‌گوید: تمامی واکسن‌های ایرانی کرونا در نسخه‌های متعدد پیش رفته است و برخی از آنها مانند پاستور و برکت ایمنی زایی خوبی ایجاد کرده‌اند. بنابراین مردم نباید نگران اثربخشی واکسن‌های ایرانی باشند.
اثربخشی یک واکسن به چند دسته تقسیم می‌شود. وقتی می‌گوییم اثربخشی واکسن تا چه اندازه است میزانی مدنظر است که چقدر از ابتلاء جلوگیری می‌کند که این بسیار مهم است. بخش دیگری از اثربخشی به این برمی گردد که اگر فرد مبتلا شود چقدر عوارض شدید منجر به بستری دارد. معنای دیگر اثربخشی این است که اگر فرد بستری شد، چقدر احتمال فوت دارد.وی درباره موضوع اثربخشی واکسن می‌گوید: اثربخشی به چند دسته تقسیم می‌شود. وقتی می‌گوییم اثربخشی واکسن تا چه اندازه است میزانی مدنظر است که چقدر از ابتلاء جلوگیری می‌کند که بسیار مهم است. یک بخشی از اثربخشی مدنظر است که اگر فرد مبتلا شود چقدر عوارض شدید منجر به بستری دارد. معنای دیگر اثربخشی این است که اگر فرد بستری شد، چقدر احتمال فوت دارد.
وطن پور می‌افزاید: در واقع در بررسی واکسن‌ها تست‌هایی انجام می‌شود که ببیند یک واکسن چقدر ایمنی سلولی و چقدر ایمنی هومورال را بالا می‌برد و نتیجه آخر اینکه تست‌های متعددی انجام می‌شود که وقتی می‌گوییم واکسنی اثربخش است در واقع میزان ابتلاء کاهش پیدا کند. در برخی از خانواده‌ها مشاهده شده که کسانی که واکسن نزده‌اند کرونا گرفته‌اند و کسانی که واکسن زده‌اند کرونا نگرفته‌اند. پس اولین شرط واکسن این است که فرد کرونا نگیرد و دوم اینکه اگر فرد به کرونا مبتلا شد عوارض شدید منجر به بستری نداشته باشد و اگر هم بستری شد منجر به مرگ نشود.
اثربخشی در سطوح ابتلاء، بستری و مرگ در تمام واکسن‌های ایرانی ضد کرونا
وی تاکید می‌کند: تمام واکسن‌های ایرانی ضد کرونا که در کشور تولید شده است اثرات خوبی را در این سه حوزه داشته‌اند. ضمن اینکه اثرات آن را در جامعه می‌بینیم. اگر مردم ماسک زدن و استفاده از ضد عفونی کننده را در کنار واکسن رعایت کنند مطمئناً میزان ابتلا، میزان بستری و میزان مرگ کاهش می‌یابد.
استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به این نکته اشاره می‌کند که موضوع بررسی اثربخشی واکسن‌های ایرانی و خارجی همواره در حال انجام است و اضافه می‌کند: بخشی از کار حرفه‌ای در شرکت‌های دارویی این است که وقتی یک محصول در داخل تولید می‌شود و معادل خارجی دارد حتماً عوارض و اثرات آن را نه در مرحله ورود به بازار بلکه در طی دوره کنترل کنند. از همین رو کنترل مرتب یک محصول با نمونه‌های خارجی یکی از سوژه‌های مارکتینگ دارویی است و در مورد واکسن‌های ضد کرونا نیز این کار در حال انجام است.
مدیر اجرایی پروژه واکسن داخلی COVID-۱۹ درباره واکسن‌های ایرانی و نمونه‌های خارجی می‌گوید: در حال حاضر واکسن اکتوور همانند اسپوتنیک روسیه ایمنی زایی ایجاد کرده، اثربخشی واکسن پاستور همانند واکسن کوبایی است چرا که واکسن کوبا تاکنون یکی از بهترین واکسن‌های ضد کرونای جهان بوده و حتی در کوبا به بیش از ۱.۵ میلیون کودک تزریق شده است و هیچ عوارض خطرناکی نداشته است. برکت هم قابل مقایسه با سینوفارم و سایر واکسن‌های نوع غیرفعال است و ایمنی زایی و اثربخشی آن قطعاً از سینوفارم کمتر نیست.
تامین ۱۴ میلیون دوز واکسن‌های ایرانی کرونا تاکنون
وی تاکید می‌کند: البته ژن و گونه هر جمعیتی ممکن است در ایمنی زایی واکسن‌ها موثر باشد اما به طور کلی وقتی بیش از ۵۵ درصد ایمنی زایی در یک واکسن مشاهده می‌شود به معنی اطمینان به واکسن است. در مجموع واکسن‌های ایرانی کرونا ۱۴ میلیون دوز تولید و توزیع شده‌اند.
وطن پور به اهمیت تولید واکسن کرونا در داخل کشور اشاره کرده و خاطرنشان می‌کند: ما هر سال ۱۲۰ میلیون دوز واکسن نیاز داریم و معلوم نیست هر سال این میزان پول داشته باشیم که بتوانیم از خارج واکسن بخریم. لذا باید روی پای خود بایستیم و تولید کنندگان داخلی را حمایت کنیم و قیمت‌ها را برای آنها مشخص کرده و با آنها قرارداد ببندیم. نمی‌توانیم تولید کننده داخلی را معلق نگه داریم و انتظار داشته باشیم با سرمایه‌های خودشان تولید کنند و پول آنها را ندهیم.
وی تاکید می‌کند: اگر واکسن سازها بدون قرارداد و بدون مجوز سازمان غذا و دارو، واکسن تولید کنند هر مقدار واکسن که تولید کنند مورد سوال قرار می‌گیرند. دلیل آن این است که مشتری واکسن دولت است. منطقی نیست که واکسن سازها بدون قراردادهای دولتی و مشخص بودن وضعیت شان واکسن تولید کنند. بنابراین باید سیستم واکسن سازی را مورد حمایت قرار دهیم.
به گزارش مهر، واکسیناسیون علیه کرونا در کشور شتاب بی سابقه‌ای گرفته و اکنون بیش از هر زمان دیگری نیازمند اطمینان به توان علمی محققان و متخصصان کشورمان هستیم. همانطور که سال‌ها پیش با واکسن‌های ساخت ایران توانستیم ریشه چندین بیماری را بخشکانیم امروز هم می‌توانیم با توسعه زیرساخت‌ها و حمایت و اطمینان به واکسن سازی ایرانی بر کرونا غلبه کنیم.