علت ، علائم و درمان سریع آفت دهان و زبان

زبان یکی از قویترین عضلات بدن است که توانایی صحبت، غذا خوردن وتشخیص مزه های گوناگون به ما می بخشد برای همین اهمیت ویژه ای در جایگاه خود دارد و هر نوع اختلال یا بیماری در آن قطعا تاثیر جدی خواهد داشت، یکی از این بیماری های شایع آفت است. آفت دهانی، عارضه ای است که هر فردی در هر سنی ممکن است به آن دچار شود و بسیار آزاردهنده خواهد بود و به دلایل مختلفی ممکن است دیده شود، با دلایل و درمان آفت دهان وزبان در این بخش از بهداشت و سلامت نمناک آشنا شوید.

آفت دهان چیست؟

به زخمی سطحی، کوچک و خوش خیم در بافت نرم داخل دهان یا لب ها، زیر زبان و روی غشاء لثه آفت دهانی یا زخم آفتی می گویند که اندازه ی آن یک سانتی متر و زخمی گرد یا بیضی شکل، سفید یا زرد رنگ است. آفت دهانی برخلاف تاول هایی که در اثر تب شدید در دهان ایجاد می شود یا زخم های با منشاء سرماخوردگی مثل تبخال، خارج از دهان ایجاد نشده و به هیچ وجه سرایت نمی کنند.

انواع آفت دهان

آفت دهان به سه نوع اصلی کوچک (مینور)، بزرگ (ماژور) و هرپتی فرم تقسیم می شود .

آفت کوچک

آفت کوچک و دایره ای شکل شایع ترین نوع آفت است که در یک تا دو هفته بدون باقی گذاشتن جای زخم برطرف می شوند، این زخم ها به اندازه نوک مداد و به صورت گروهی یا خوشه ای دیده می شود. هر باردر دهان چهار تا شش آفت به صورت همزمان ایجاد می شود و محل زدن آفت کوچک اغلب داخل گونه، روی لب، زبان و لثه است.

آفت بزرگ

آفت بزرگ از نوع آفت کوچک، بزرگ تر و عمقی تر با لبه های نامنظم است که بهبودی آن بیش از 6 هفته طول می کشد. هر گونه آفتی که بیشتر از سه هفته در دهان باقی بماند باید توسط دندانپزشک معاینه شود. محل زدن آفت های بزرگ معمولاً نزدیک لوزه ها است که بیمار متحمل درد زیاد، به ویژه هنگام بلع می شود. معمولاً هر بار فقط یک آفت بزرگ در دهان ایجاد می شود.

آفت هرپتی فرم

آفت هرپتی فرم به اندازه نوک سوزن و در گروه های 10 تا 100 تایی در بین بزرگسالان دیده می شود. آفت هرپتی فرم لبه های نامنظم دارد وبدون باقی گذاشتن جای زخم پس از یک تا دو هفته بهبود می یابد.

دلایل ایجاد آفت دهان و زبان

آفت زبان و دهانی جزئی و ضعیف به دلیل آسیب سیستم دفاعی بدن به غشای مخاطی به وجود می آید اما اگر بخواهیم علل آن را دقیق تر بگوییم باید بدانید که آفت های دهانی در موارد زیر پدیدار می شوند :

هنگام آسیب دیدگی های جزئی مانند تصادفی گاز گرفتن زبان و یا ضربه مسواک به دهان
• هنگام استرس
• بعد از خوردن غذاهای حساسیت زا و بعضی داروها
• هنگام تغییرات هورمونی مثلا در زمان های از چرخه ی قاعدگی
• هنگام کمبود مواد مغذی مثل ویتامین B 12 و یا آهن و اسیدفولیک
• آسیب های ناشی از دندان مصنوعی و یا سایش نوک دندان ها
• ویروس ها شامل ویروس هرپس سیمپلکس (تب خال) و یا وارسیلا زوستر ویروس به وجود آورنده ( آبله مرغان و زونا )
• مشکلات گوارشی مانند بیماری سیلاک و یا کورن
• هنگام ترک سیگار
• سرطان دهان (در موارد بسیار نادر)
• رادیوتراپی اطراف سر و گردن

علائم آفت دهان

زخم دردناک داخل دهان، روی زبان، بخش عقبی سقف دهان یا داخل گونه ها
• زخم گرد، سفید یا خاکستری رنگ با کناره یا لبه قرمز

علائم آفت های شدید دهان

تب
• تنبلی جسمی
• متورم شدن غدد لنفاوی
• نشانه های استوماتیت آفتی عودکننده
• استوماتیت آفتی عود کننده و شایع در کودکان است که از سلامت عمومی مناسبی برخوردار هستند. دلیل این ناراحتی مشخص نیست، اما عفونی وارثی نمی باشد.

تشخیص آفت دهان

آزمایش خون جهت شمارش سلول های خونی
• بررسی میزان آهن، اسیدفولیک و ویتامین B12
• کشت زخم تا آفت را از زخم هرپسی (ویروس تبخال) افتراق داد، یا عفونت باکتریایی ثانویه آن را تشخیص داد.

در چه کسانی احتمال ابتلا به آفت دهان بیشتر است ؟

20 درصد از جمعیت جهان، یک بار یا بیشتر دچار آفت دهان می شوند. آفت دهان در زنان شایع تر از مردان است و معمولا در دوران کودکی و یا کهنسالی روی می دهد .جالب است بدانید دود سیگار از دهان در برابر آفت ها محافظت کند.
آفت دهانی متداول ترین زخم هایی هستند که طی دوره زمانی تکرار می شود و انواع و دلایل مختلفی دارند، طول درمان این آفت ها معمولا 10 الی 14 روز است اما روش هایی نیز برای بهبود سریع زخم ها وجود دارد که شامل شست و شوی دهان و برخی داروها است.

زمان مراجعه به پزشک در آفت دهانی

آفت دهانی ممکن است نشانه ای از یک عفونت ویروسی یا نشانه کمبود مواد مغذی در بدن و یا ابتلا به بیماری سیلاک باشد. آفتی که با گذشت 3 هفته هیچ بهبودی نداشت و از بین نرفت و ظاهری غیرمعمول داشت باید به پزشک نشان داده شود. در مواردی نادر این آفت نشانه سرطان دهانی هستند. تشخیص زود هنگام سرطان دهان می تواند به درمان کمک کند.

سرطان دهان در موارد زیر رایج تر است :

مردان
• کسانی با بیش از 45 سال سن
• افراد وابسته به سیگار
• علت به وجود آمدن آفت ها در کنار دهان و دیگر قسمت های بدن ،بیماری های مربوط به دهان، دست وپا و یا بیماری های آمیزشی است.

زخم ها معمولاً بدون درمان طی حدود یک یا دو هفته بهبود پیدا می کنند و درد ناشی از آفت دهان ظرف چند روز بهتر می شود. اکر زخم ها بزرگ، دردناک یا ماندگار باشند،احتیاج به کمک یک پزشک داریم.

مراقبت از خود در درمان آفت دهان

اگر آفت دهان به علت عفونت باشد، می توان داروهایی را تجویز کرد و اگر زخم بیش از حد بزرگ شود و مشکل آفرین باشد، می توان برای بستن زخم از سوزاندن استفاده کرد. بیشتر اوقات درمان به معنی آرام نگه داشتن زخم است بطوری که خود به خود بهبود پیدا کند. در ادامه ی این بخش از سلامت نمناک به برخی از درمان ها برای خلاص شدن از آفت زبان و دهان می پردازیم.

شست شو : آفت نوعی زخم باز است، بنابراین باید تمیز نگه داری شود تا از بروز عوارض جلوگیری کرد. می توان برای این منظوراز آب نمک و دهان شویه های حاوی بی کربنات سدیم برای شستن دهان استفاده کرد.
• خمیر : برای تهیه ی نوعی خمیرمی توان از هیدروکسید منیزیم، دهان شویه حاوی بی کربنات سدیم یا نمک استفاده کرد. این کار باعث تسکین زخم می شود ، این خمیربا یک گوش پاک کن بر روی آفت قرار دهید و از بلعیدن آن پرهیز کنید.
• دهان شویه ضد میکروبی : دهان شویه ضد میکروبی هر گونه باکتری، ویروس یا قارچ هایی که ممکن است در صورت عدم مسواک زدن صحیح دندان ها باعث عفونت دهان شوند، از بین می برد.

درمان آفت دهان با لیزر

یکی از راههای درمان آفت دهان، استفاده از لیزر است که حتما باید توسط فرد متخصص صورت گیرد تا از بروز عوارض جدی تر جلوگیری شود. درمان آفت دهان با لیزر مزایای زیر را داراست :

انرژی لیزر ویروسی که موجب آفت شده را از بین می برد.
• تسکین آفت فوری وعمقی می باشد.
• از پیشروی ضایعه پس از درمان جلوگیری می کند.
• موجب بهبودی سریع بدون ناراحتی می شود.
• درمان چند دقیقه و بدون بی حسی است.

دارو درمانی برای آفت دهان

اگر زخم باعث درد و ناراحتی شود، پزشک دارویی را برای تسکین علائم تجویز می کند ، این داروها برای درمان زخم ها را می توان بدون نسخه از داروخانه تهیه کرد اما بهتر است همیشه در تمام موارد دارویی که مصرف میکنیم با تجویز پزشک بوده باشد. توجه داشته باشید که برخی از ژل های زخم دهان برای کودکان زیر 16 سال مناسب نیستند.

داروهای مورد استفاده برای درمان آفت دهان

مسکن ها

در صورتی که زخم دهان دردناک باشد، پزشک داروی مسکن تجویز می کند که باید بطور مستقیم بر روی زخم استفاده کرد. داروی بنزیدامین یکی از این داروهاست که باید بصورت دهان شویه یا اسپری مورد استفاده قرارگیرد. نوع دهان شویه ی بنزیدامین برای اولین بار موجب سوزش می شود، اما استفاده  مکرر از آن این سوزش برطرف خواهد شد، اگر این سوزش ادامه یافت، با مسئول داروخانه یا پزشک خود مشورت کنید.

کورتیکواستروئید

کورتیکواستروئید باعث کاهش التهاب (تورم) می شود و این ماده در داروهای زخم دهان برای کاهش التهاب وجود دارد، کاهش التهاب زخم ها باعث درد کمتر آن ها می شود . به محض تشکیل زخم های دهان بهتر است از داروی کورتیکواستروئید استفاده کنید.این درمان احتمال بروز آفت های جدید در دهان را در هر زمانی پس از درمان کاهش نخواهند داد.

دهان شویه های کلرهگزیدین

دهان شویه ها حاوی عناصری هستند که به درمان آفت زبان و دهان و کمک می کنند. این دهان شویه ها دارای داروی بی حسی موضعی، آنتی بیوتیک و آنتی هیستامین هستند.

بی حسی موضعی

قبل از خوردن و آشامیدن داروی بی حسی به محل آفت تزریق می شود تا از درد بیشتر جلوگیری کند. از نمونه های این دارو لیدوکائین می باشد.

ویتامین های مکمل و داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی

کمبود ویتامین ها ی ضروری مانند ویتامین ب 12، آهن و فولیک اسید در افراد باعث ایجاد آفت می شود و برای درمان این داروها برای وی تزریق می شود . در صورت بروز آفت های دهانی شدید و دردناک داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی تجویز می شوند.

درمان هورمونی

درمان هورمونی برای زنانی که در زمان های مشخصی در چرخه ی قاعدگی خود دچار آفت دهانی می شوند تجویز می شود. از داروهای خوراکی جلوگیری از بارداری بدین منظور استفاده می شود.

چگونه به سرعت از شر آفت های روی زبان خلاص شوید؟

1 - بابونه بهترین درمان آفت دهان

خواص بابونه فقط شامل رفع مشکلات گوارشی نمی شود، چای بابونه بهترین درمان برای کاهش التهاب در زودترین زمان ممکن است. 
برای درمان گیاهی آفت دهان یک کیسه چای بابونه را درون یک فنجان آب داغ قرار دهید و صبر کنید تا کیسه ی چای دم بکشد.
وقتی چای کمی سرد شد، آن را درون دهان بگردانید تا بتواند با آفت ها تماس پیدا کند و درد ناشی از آن را تسکین دهد.

2 - از روغن نارگیل برای خلاص شدن از آفت های روی زبان استفاده کنید

روغن نارگیل، خواص ضد میکروبی و ضد التهابی دارد و مورد علاقه ی بسیاری از مردم است.
روغن نارگیل را در یک ظرف کوچک آماده کنید و با یک گوش پاک کن آن را مستقیماً روی آفت ها قرار دهید.
این کار را چندین مرتبه انجام دهید و سپس نتایج آن را شاهد باشید.

3 - درمان آفت دهان با عسل

عسل، خواص ضد التهابی دارد اما به خاطر داشته باشید که باید عسل ارگانیک انتخاب کنید چون می تواند کارهای زیادی انجام دهد.
حتماً در ابتدا با آب گرم غرغره کنید  و سپس مقدار زیادی عسل روی آفت هابگذارید.
این کار را 2 تا 3 بار در روز انجام دهید و تا زمان دیدن برخی تغییرات، ادامه دهید.

4 - از فلفل قرمز برای خلاص شدن از آفت های روی زبان استفاده کنید

فلفل قرمز حاوی کپسایسین است که می تواند در تسکین دردهای آفتی کمک کننده باشد.
آب گرم را با فلفل قرمز آسیاب شده مخلوط کنید، به اندازه ای فلفل قرمز اضافه کنید که زیاد تند نباشد.
آنها را با هم مخلوط کنید تا یک خمیر تشکیل دهند  و با گوش پاک کن خمیر را روی آفت بگذارید.
2 تا 3 مرتبه در روز این کار را تکرار کنید تا مشکل رفع شود.

5 - آلوئه ورا یکی از مواد طبیعی برای خلاصی از آفت های دهان

آلوئه ورا، به دلیل خواص آرام بخش بودن در خلاصی از آفت های دهانی مؤثر است.
ژل آلوئه ورا را تهیه نموده و در آب حل کنید و آن غرغره کنید، این کار را حدوداً 3 مرتبه در روز انجام دهید تا بهبودی کامل حاصل شود.

6 - پودر زاج بهترین درمان برای آفت دهان

پودر زاج ناحیه ی آفت را همیشه خشک نگه می دارد که این کار التیام را تسهیل و تضمین می نماید که آفت هایتان بعد از مدتی از بین خواهند رفت.
پودر زاج را به اندازه ی یک نخود روی آفت قرار دهید و به مدت یک دقیقه صبر کنید.
زاج را با بزاق تان تف کنید و آن را با آب شستشو ندهید . درد ایجاد شده توسط آفت بعد از یک روز از بین خواهد رفت.

7 - از ماست برای خلاص شدن از آفت های روی زبان استفاده کنید

استفاده از ماست، باکتری های موجود در دهان را متعادل می سازد و انجام این کار به درمان آفت در کوتاه ترین زمان ممکن کمک می کند.
استفاده از ماستی که انبوهی از باکتری های زنده داشته باشد مؤثرتر است.
حداقل سه مرتبه در روز ماست بخورید همچنین می توانید یک فنجان ماست را تقسیم کرده و در کل روز میل کنید.
روش دیگر درمان آفت دهان با ماست به این شکل است که کمی عسل به آن اضافه کنید تا طعم آن را بهتر کنید اما انجام این کار اختیاری است.

رژیم غذایی آفت دهان

برای بهبود آفت، مایعات فراوان بنوشید و برای کم کردن درد، مایعات را با نی بنوشید.
• از یک رژیم غذایی متعادل استفاده کنید ، مواد غذایی که تسکین دهنده درد آفت عبارتند از:شیر، ژلاتین مایع، ماست و بستنی.

آیا آفت های دهان قابل پیشگیری هستند؟

می توانید تعداد دفعات بروز آفت دهان را با رعایت مناسب بهداشت دهان و دندان کاهش دهید :

پرهیز از مواد غذایی تحریک کننده دهان از جمله غذاهای ادویه دار یا اسیدی
• پرهیز از تحریک دهان با جویدن آدامس
• درمان آفت دهان و زبان با رعایت بهداشت دهان و دندان
• مسواک زدن بعد از وعده های غذایی و نخ دندان کشیدن بطور روزانه تا دهان از وجود ذرات غذایی که ممکن است باعث تحریک زخم شوند، خالی گردد.

داروها یی که منجربه ایجاد زخم آفت می شوند

• نیکوراندیل
• داروهای ضد التهابی مانند ایبوپروفن
• جایگزین های خوراکی نیکوتین تراپی
• قرص های که باید در دهان حل شوند مانند آسپیرین
• برخی مواد مخدر نظیر کوکائین

آفت دهان را با مشکلات دهانی دیگر اشتباه نگیرید

معمولا آفت ها با مشکلات زیر اشتباه گرفته می شوند زیرا برخی بیماران با مشاهده ی هر نوع ضایعه ای در دهان، آن را آفت تلقی می کنند:

سرطان حفره ی دهان (این زخم ها الزاما دردناک نیستند).
• هرپس یا همان تبخال در کودکان که باعث بروز جوش های ریز در دهان می شود .
• زخم های تروماتیک مانند سوختگی، مخاط آسیب دیده دهان بعد از مسواک زدن محکم.
• توموهای خوش خیم دهان که در اثر تغییرات هورمونی ایجاد می شوند.
• قارچ های دهانی