چرا خارجیها تمایلی به اقامت در ایران ندارند؟
در چند روز گذشته خبری منتشر شد که بازتاب گسترده‌ای داشت؛ گرچه دور از انتظار و تعجب‌برانگیز هم نبود. خبری که نشان می‌دهد سرمایه‌گذاران خارجی رغبتی برای سرمایه‌گذاری با هدف کسب مجوز اقامت در ایران نداشته‌اند و مشوق‌های در نظر گرفته شده نیز نتوانسته سبب ترغیب آنها به حضور در ایران شود.
در چند روز گذشته خبری منتشر شد که بازتاب گسترده‌ای داشت؛ گرچه دور از انتظار و تعجب‌برانگیز هم نبود. خبری که نشان می‌دهد سرمایه‌گذاران خارجی رغبتی برای سرمایه‌گذاری با هدف کسب مجوز اقامت در ایران نداشته‌اند و مشوق‌های در نظر گرفته شده نیز نتوانسته سبب ترغیب آنها به حضور در ایران شود.
معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منطقه‌‌‌ای وزارت کشور گفته بود: مصوبه هیات وزیران در تیرماه 1398 مبنی بر صدور مجوز اقامت پنجساله برای خارجیها در ازای سرمایه‌گذاری یا سپردهگذاری بلندمدت 250 هزار دلاری، موفقیت‌‌‌آمیز نبود و مورد استقبال قرار نگرفت.
بابک دین‌پرست افزوده بود: بر اساس این مصوبه، هر متقاضی خارجی می‌توانست با سرمایه‌گذاری یا سپردهگذاری 250 هزار دلاری در کشور که به تایید وزارت امور اقتصادی و دارایی یا سازمان سرمایه‌گذاری رسیده باشد، مجوز اقامت پنجساله در ایران را دریافت کند.
مشوق ایران برای اعطای اقامت به سرمایه‌گذاران خارجی در حالی با حتی یک مورد استقبال مواجه نشد که در هشت سال گذشته بنا بر آمار ارائه شده از سوی رییس اتاق بازرگانی تهران بیش از 100 میلیارد دلار سرمایه از ایران خارج شده است. تلاش ایرانی‌ها برای دریافت مجوز اقامت در ترکیه و ارمنستان و دیگر کشورها سبب شده است ایرانی‌ها در صدر کشورهای خریدار ملک در ترکیه و ... قرار گیرند.
عدم تمایل همسایگان بحران‌زده ایرانی نظیر افغانستانی‌ها، عراقی‌ها و سوری‌ها به اخذ مجوز اقامت در ایران نشان می‌دهد که کشور ما برای هیچ گروهی از افراد جذابیت ندارد.
خروج سرمایههای انسانی و مالی از ایران
عضو هیأت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی تهران درباره عدم رغبت و تمایل سرمایه‌گذاران خارجی برای اخذ مجوز اقامت در ایران به«توسعه ایرانی» گفت: سرمایه‌گذاری در هر کشور مستلزم وجود عوامل و فاکتورهایی است تا افراد حاضر به سرمایه‌گذاری باشند.
وحید شقاقی شهری افزود: این عوامل در کشور ما وجود ندارد و مساله این است که اکنون شاهد خروج سرمایه از کشور هستیم؛ یعنی نه تنها ورود سرمایه خارجی اتفاق نیفتاده بلکه در مقابل شاهد خروج و از دست دادن سرمایههای انسانی و مادی هستیم. بر اساس مشاهده آخرین گزارش‌ها، سیل مهاجرت به قبرس شمالی، ترکیه، جزایری مانند کاله در فرانسه، کانادا و ... روبه گسترش است. وی بیان کرد: مسئولان و مدیران کشور زمانی می‌توانند در حوزه جلب سرمایه‌ها و جذب سرمایه‌گذار خارجی با پیشنهاد 250 هزار دلار برای اقامت در ایران موفق باشند که سرمایه‌گذار داخلی و سرمایههای انسانی کشور، حاضر باشند در ایران بمانند. لذا وقتی در کشور خروج سرمایه اتفاق می‌افتد به سبب بروز برخی دلایل است که این موارد می‌تواند بر جذب سرمایه‌گذار خارجی نیز اثرگذار باشد.
اقتصاد پیش‌بینی‌ناپذیر و ریسک سیاسی بالایی داریم
وی عنوان کرد: موضوع البته تنها به اقتصاد بر نمی‌گردد. از یک سو دارای اقتصاد پیش‌بینی‌ناپذیر هستیم و از سوی دیگر ریسک سیاسی و اقتصادی بالایی داریم، نااطمینانی‌ها بالاست و همچنین شاهد شکل‌گیری بحران‌های متعدد در کشور مانند بحران‌های کمبود آب، زیست‌محیطی، زلزله، بانک‌ها و صندوق‌های بازنشستگی و ... هستیم و همه این‌ها آینده مبهمی را برای کشور ترسیم می‌کند و همه این موارد در کنار تحریم‌ها و ابهام در آینده مذاکرات هسته‌ای و ... سبب می‌شود تا ریسک سیاسی، اقتصادی در کشور بسیار بالا باشد در نتیجه این وضعیت موجب افزایش خروج سرمایه از کشور می‌شود و در نتیجه کسی حاضر نیست برای کسب مجوز اقامت وارد ایران شود.
وی خاطرنشان کرد: این مساله اصلا ربطی به عدد و رقم سقف و کف سرمایه‌گذاری ندارد و حتی اگر رقم 100 هزار دلار را به جای 250 هزار دلار قرار می‌دادیم دوباره شاهد بی‌رغبتی و نبود تمایل سرمایه‌گذاران خارجی برای حضور در ایران بودیم. این اقتصاددان تاکید کرد: دلایل و موانعی که ذکر شد در ترکیه و سایر کشورهایی که اکنون میزبان سرمایههای خارجی هستند، وجود ندارد اما متاسفانه در کشور نااطمینانی بالا و عدم پیش‌بینی پذیری سبب شده‌اند تا آینده مبهمی برای کشور ایجاد شود به همین دلیل سرمایه‌گذار داخلی هم رغبتی برای فعالیت در کشور ندارد.
سیل مهاجرت ایرانی‌ها خطرناک است
شقاقی شهری هشدار داد: سرمایههای انسانی در حال مهاجرت از کشور هستند و در این شرایط سرمایه گذار خارجی حاضر نخواهد سرمایه خود را حتی برای اخذ اقامت وارد ایران کند، باید این مساله را به خوبی ریشه‌یابی کرد زیرا تا زمانی که این موانع رفع نشود نه در جذب سرمایههای خارجی و نه در حفظ و نگهداری سرمایههای مادی و انسانی کشورمان موفق نخواهیم بود. خروج هر سرمایه انسانی در کشور معادل ارزش دلاری بسیار بالایی است که جبران‌ناپذیر است و در کنار آن افراد برای مهاجرت منابع مالی خود را تبدیل به ارز کرده و از کشور خارج می‌کنند و در نهایت حجم فراوان سرمایه از کشور خارج می‌شود. وی تاکید کرد: تبعات این مساله فشار فراوانی به نسل‌های بعدی و آینده کشور وارد می‌کند که جبران‌ناپذیر است.
هیچ تصویر روشنی از آینده کشور وجود ندارد
شقاقی شهری درباره راهکارهای دولت سیزدهم برای جذب سرمایههای داخلی و خارجی در کوتاه مدت توضیح داد: دولت سیزدهم در درجه نخست باید سرمایههای داخلی را در کشور حفظ کند و با توجه به شرایط فعلی عطای حضور و سرمایه‌گذاران خارجی در ایران را به لقای آن بخشیده‌ایم. زیرا حفظ سرمایههای داخلی بسیار مهم‌تر است؛ دولت سیزدهم باید تلاش کند تا تصویر شفاف و روشن از وضعیت کشور در ابعاد اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و ... در طول 10 سال آینده ارائه دهد و سرمایه‌گذاران و عموم مردم بدانند در 10 سال آینده چه اتفاقی قرار است رخ دهد و راهبرد کشور در مقابله با بحران‌های متعدد چه خواهد بود. متاسفانه اکنون هیچ تصویر روشنی از آینده کشور وجود ندارد و نمی‌توان برنامه‌ریزی دقیقی انجام داد بنابراین دولت سیزدهم و کل مسئولان کشور باید روی مولفه‌های مختلفی متمرکز شده و تصویر روشنی از آینده کشور ارائه دهند.
گسترش ابعاد فاجعه مهاجرت از ایران
این استاد دانشگاه بیان کرد: اینکه برخی دوستان ناآگاه که اشاره می‌کنند هرکس نمی‌خواهد، برود؛ نمی‌دانند کشور ایران را نمی‌توان با 5، 10 یا 20 میلیون نفر اداره کرد؛ ایران دارای 85 میلیون نفر است و هرکدام دارای دیدگاه‌ها و نگاه‌های مختلف به شرایط سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، مسائل بین‌المللی و سرمایههای کشور هستند و مهاجرت و خروج هر کدام از آنها صدمات و تبعات جبران‌ناپذیری دارد. وی ادامه داد: مسئولان کشور باید روی مساله مهم مهاجرت متمرکز شوند زیرا بر اساس گزارش‌های متعددی که بنده مطالعه کرده‌ام، یک فاجعه در حال رخ دادن است و سیل مهاجرت به قبرس شمالی، ترکیه و ... در حال باب شدن است و خانواده‌ها نیز برای مهاجرت در حال رقابت و چشم‌هم چشمی با یکدیگر هستند که برای آینده ایران بسیار خطرناک خواهد بود.
شقاقی‌شهری گفت: دولت سیزدهم و مجموعه نظام باید نسبت به حل و رفع این موارد متمرکز شوند و برنامه‌ریزی کنند زیرا با دستور نمی‌توان مانع مهاجرت مردم شد.
وی خاطرنشان کرد: اکنون شاهد کاهش شدید رشد جمعیت در کشور هستیم و باید توجه داشت که کشور برای رشد و پیشرفت نیازمند سرمایههای انسانی، مادی و فیزیکی است و به همین دلیل حتی با ارائه مشوق‌ها نتوانسته‌ایم سرمایه‌گذار خارجی را جذب کنیم و از سوی دیگر مسیر کاملا برعکس شده و اکنون شاهد موج مهاجرت به سایر کشورها هستیم.
اگر ریشه این مسائل حل نشود، در آینده خسارت‌های سنگین‌تری بر بدنه کشور وارد خواهد شد.
معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منطقه‌‌‌ای وزارت کشور گفته بود: مصوبه هیات وزیران در تیرماه 1398 مبنی بر صدور مجوز اقامت پنجساله برای خارجیها در ازای سرمایه‌گذاری یا سپردهگذاری بلندمدت 250 هزار دلاری، موفقیت‌‌‌آمیز نبود و مورد استقبال قرار نگرفت.
بابک دین‌پرست افزوده بود: بر اساس این مصوبه، هر متقاضی خارجی می‌توانست با سرمایه‌گذاری یا سپردهگذاری 250 هزار دلاری در کشور که به تایید وزارت امور اقتصادی و دارایی یا سازمان سرمایه‌گذاری رسیده باشد، مجوز اقامت پنجساله در ایران را دریافت کند.
مشوق ایران برای اعطای اقامت به سرمایه‌گذاران خارجی در حالی با حتی یک مورد استقبال مواجه نشد که در هشت سال گذشته بنا بر آمار ارائه شده از سوی رییس اتاق بازرگانی تهران بیش از 100 میلیارد دلار سرمایه از ایران خارج شده است. تلاش ایرانی‌ها برای دریافت مجوز اقامت در ترکیه و ارمنستان و دیگر کشورها سبب شده است ایرانی‌ها در صدر کشورهای خریدار ملک در ترکیه و ... قرار گیرند.
عدم تمایل همسایگان بحران‌زده ایرانی نظیر افغانستانی‌ها، عراقی‌ها و سوری‌ها به اخذ مجوز اقامت در ایران نشان می‌دهد که کشور ما برای هیچ گروهی از افراد جذابیت ندارد.
خروج سرمایههای انسانی و مالی از ایران
عضو هیأت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی تهران درباره عدم رغبت و تمایل سرمایه‌گذاران خارجی برای اخذ مجوز اقامت در ایران به«توسعه ایرانی» گفت: سرمایه‌گذاری در هر کشور مستلزم وجود عوامل و فاکتورهایی است تا افراد حاضر به سرمایه‌گذاری باشند.
وحید شقاقی شهری افزود: این عوامل در کشور ما وجود ندارد و مساله این است که اکنون شاهد خروج سرمایه از کشور هستیم؛ یعنی نه تنها ورود سرمایه خارجی اتفاق نیفتاده بلکه در مقابل شاهد خروج و از دست دادن سرمایههای انسانی و مادی هستیم. بر اساس مشاهده آخرین گزارش‌ها، سیل مهاجرت به قبرس شمالی، ترکیه، جزایری مانند کاله در فرانسه، کانادا و ... روبه گسترش است. وی بیان کرد: مسئولان و مدیران کشور زمانی می‌توانند در حوزه جلب سرمایه‌ها و جذب سرمایه‌گذار خارجی با پیشنهاد 250 هزار دلار برای اقامت در ایران موفق باشند که سرمایه‌گذار داخلی و سرمایههای انسانی کشور، حاضر باشند در ایران بمانند. لذا وقتی در کشور خروج سرمایه اتفاق می‌افتد به سبب بروز برخی دلایل است که این موارد می‌تواند بر جذب سرمایه‌گذار خارجی نیز اثرگذار باشد.
اقتصاد پیش‌بینی‌ناپذیر و ریسک سیاسی بالایی داریم
وی عنوان کرد: موضوع البته تنها به اقتصاد بر نمی‌گردد. از یک سو دارای اقتصاد پیش‌بینی‌ناپذیر هستیم و از سوی دیگر ریسک سیاسی و اقتصادی بالایی داریم، نااطمینانی‌ها بالاست و همچنین شاهد شکل‌گیری بحران‌های متعدد در کشور مانند بحران‌های کمبود آب، زیست‌محیطی، زلزله، بانک‌ها و صندوق‌های بازنشستگی و ... هستیم و همه این‌ها آینده مبهمی را برای کشور ترسیم می‌کند و همه این موارد در کنار تحریم‌ها و ابهام در آینده مذاکرات هسته‌ای و ... سبب می‌شود تا ریسک سیاسی، اقتصادی در کشور بسیار بالا باشد در نتیجه این وضعیت موجب افزایش خروج سرمایه از کشور می‌شود و در نتیجه کسی حاضر نیست برای کسب مجوز اقامت وارد ایران شود.
وی خاطرنشان کرد: این مساله اصلا ربطی به عدد و رقم سقف و کف سرمایه‌گذاری ندارد و حتی اگر رقم 100 هزار دلار را به جای 250 هزار دلار قرار می‌دادیم دوباره شاهد بی‌رغبتی و نبود تمایل سرمایه‌گذاران خارجی برای حضور در ایران بودیم. این اقتصاددان تاکید کرد: دلایل و موانعی که ذکر شد در ترکیه و سایر کشورهایی که اکنون میزبان سرمایههای خارجی هستند، وجود ندارد اما متاسفانه در کشور نااطمینانی بالا و عدم پیش‌بینی پذیری سبب شده‌اند تا آینده مبهمی برای کشور ایجاد شود به همین دلیل سرمایه‌گذار داخلی هم رغبتی برای فعالیت در کشور ندارد.
سیل مهاجرت ایرانی‌ها خطرناک است
شقاقی شهری هشدار داد: سرمایههای انسانی در حال مهاجرت از کشور هستند و در این شرایط سرمایه گذار خارجی حاضر نخواهد سرمایه خود را حتی برای اخذ اقامت وارد ایران کند، باید این مساله را به خوبی ریشه‌یابی کرد زیرا تا زمانی که این موانع رفع نشود نه در جذب سرمایههای خارجی و نه در حفظ و نگهداری سرمایههای مادی و انسانی کشورمان موفق نخواهیم بود. خروج هر سرمایه انسانی در کشور معادل ارزش دلاری بسیار بالایی است که جبران‌ناپذیر است و در کنار آن افراد برای مهاجرت منابع مالی خود را تبدیل به ارز کرده و از کشور خارج می‌کنند و در نهایت حجم فراوان سرمایه از کشور خارج می‌شود. وی تاکید کرد: تبعات این مساله فشار فراوانی به نسل‌های بعدی و آینده کشور وارد می‌کند که جبران‌ناپذیر است.
هیچ تصویر روشنی از آینده کشور وجود ندارد
شقاقی شهری درباره راهکارهای دولت سیزدهم برای جذب سرمایههای داخلی و خارجی در کوتاه مدت توضیح داد: دولت سیزدهم در درجه نخست باید سرمایههای داخلی را در کشور حفظ کند و با توجه به شرایط فعلی عطای حضور و سرمایه‌گذاران خارجی در ایران را به لقای آن بخشیده‌ایم. زیرا حفظ سرمایههای داخلی بسیار مهم‌تر است؛ دولت سیزدهم باید تلاش کند تا تصویر شفاف و روشن از وضعیت کشور در ابعاد اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و ... در طول 10 سال آینده ارائه دهد و سرمایه‌گذاران و عموم مردم بدانند در 10 سال آینده چه اتفاقی قرار است رخ دهد و راهبرد کشور در مقابله با بحران‌های متعدد چه خواهد بود. متاسفانه اکنون هیچ تصویر روشنی از آینده کشور وجود ندارد و نمی‌توان برنامه‌ریزی دقیقی انجام داد بنابراین دولت سیزدهم و کل مسئولان کشور باید روی مولفه‌های مختلفی متمرکز شده و تصویر روشنی از آینده کشور ارائه دهند.
گسترش ابعاد فاجعه مهاجرت از ایران
این استاد دانشگاه بیان کرد: اینکه برخی دوستان ناآگاه که اشاره می‌کنند هرکس نمی‌خواهد، برود؛ نمی‌دانند کشور ایران را نمی‌توان با 5، 10 یا 20 میلیون نفر اداره کرد؛ ایران دارای 85 میلیون نفر است و هرکدام دارای دیدگاه‌ها و نگاه‌های مختلف به شرایط سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، مسائل بین‌المللی و سرمایههای کشور هستند و مهاجرت و خروج هر کدام از آنها صدمات و تبعات جبران‌ناپذیری دارد. وی ادامه داد: مسئولان کشور باید روی مساله مهم مهاجرت متمرکز شوند زیرا بر اساس گزارش‌های متعددی که بنده مطالعه کرده‌ام، یک فاجعه در حال رخ دادن است و سیل مهاجرت به قبرس شمالی، ترکیه و ... در حال باب شدن است و خانواده‌ها نیز برای مهاجرت در حال رقابت و چشم‌هم چشمی با یکدیگر هستند که برای آینده ایران بسیار خطرناک خواهد بود.
شقاقی‌شهری گفت: دولت سیزدهم و مجموعه نظام باید نسبت به حل و رفع این موارد متمرکز شوند و برنامه‌ریزی کنند زیرا با دستور نمی‌توان مانع مهاجرت مردم شد.
وی خاطرنشان کرد: اکنون شاهد کاهش شدید رشد جمعیت در کشور هستیم و باید توجه داشت که کشور برای رشد و پیشرفت نیازمند سرمایههای انسانی، مادی و فیزیکی است و به همین دلیل حتی با ارائه مشوق‌ها نتوانسته‌ایم سرمایه‌گذار خارجی را جذب کنیم و از سوی دیگر مسیر کاملا برعکس شده و اکنون شاهد موج مهاجرت به سایر کشورها هستیم.
اگر ریشه این مسائل حل نشود، در آینده خسارت‌های سنگین‌تری بر بدنه کشور وارد خواهد شد.