سایه کرونا بر بازار نوشت افزار
شرایط بازار لوازم‌التحریر ناخوش است. در این روزهای پایانی تابستان که باید اوج رونق این بازار باشد رکودی عمیق بر آن حاکم شده است؛ به طوری که از کاهش ۸۰ درصدی خریدها نسبت به سال‌های قبل از کرونا سخن به میان می‌آید. هر چند چنین شرایطی همه اصناف را درگیر خود کرده است اما صنف لوازم‌تحریر و نوشت‌افزار به طور قابل توجهی با این بحران رو به رو شده‌اند. از آن جهت که عمده کسب‌وکار این صنف، مربوط به شهریورماه و بازگشایی مدارس است اما در این دوران، به دلیل آموزش‌های مجازی تقاضایی برای خرید لوازم‌التحریر نمی‌شود و گفته می‌شود اگر امسال هم شرایط آموزشی به روال سال گذشته ادامه یابد ضربه سنگینی به فعالان این صنف وارد می‌شود. البته کاهش تقاضا برای خرید لوازم‌التحریر نه تنها فروشندگان بلکه تولیدکنندگان این محصولات را هم تحت فشار قرار داده است. این‌گونه که از نیمه تعطیلی و یا ورشکستگی برخی از کارخانه‌های تولیدی نوشت‌افزار خبر می‌رسد.
سود و انگیزه‌ای وجود ندارد
گزارش‌های میدانی از بازار نوشت‌افزار چنین نشان می‌دهد که خرید لوازم‌التحریر، توسط دانش آموزان به کمتر از نصف هم رسیده است. واقعیتی که دلیل نخست آن عدم حضور دانش آموزان و دانشجویان در کلاس‌های درسی و دلیل دیگرش گرانی‌ها و کاهش توان مالی خانواده‌ها است؛ زیرا با نوسانات نرخ ارز این بازار هم دچار گرانی شد و نه فقط کالای خارجی بلکه تولیدات داخل نیز تحت تأثیر نرخ ارز افزایش قیمت داشته است. حتی گاه نرخ کالای ایرانی گران‌تر از کالای وارداتی تمام می‌شود.
در این میان فعالان این حوزه با گلایه فراوان از شرایط بی‌رونقی بازار معتقدند که قیمت لوازم‌التحریر نسبت به دیگر اقلام افزایش زیادی نداشته بلکه بر اساس عرف و توان مالی مردم، قابل خرید است. اما تا زمانی که انگیزه‌ای قوی برای دانش آموزان والدین وجود نداشته باشد این بازار همچنان راکد خواهد ماند.
با بررسی‌های انجام گرفته نیز مشخص شد که قیمت انواع دفتر نسبت به سال گذشته تفاوت چندانی نداشته و در برخی اقلام رشد ۱۰ تا ۱۵ درصدی داشته است. دفترهای صدبرگ سیمی در بازار ۱۵ هزار تومان و دفترچه صدبرگ جلدسخت هم ۲۰ هزار تومان است. انواع خودکار از دو هزار تومان شروع می‌شود تا مبالغ بالاتر؛ مداد نیز با نرخ‌هایی متفاوت از دو هزار تومان به بالا عرضه می‌شود که بسته به کیفیت و نوع مداد انتخابی قیمت تغییر می‌کند. یک بسته مغزی مداد اتود از پنج هزار تومان تا ۲۰ هزار تومان در بازار یافت می‌شود.
اقلام دیگر چون مداد پاک‌کن، تراش، جامدادی، خط کش، شابلون، مداد رنگی و… از ملزوماتی است که یک دانش‌آموز به آن احتیاج دارد و با نرخ‌ها و برندهای مختلف، به‌طور فراوان در بازار عرضه می‌شود.
مسعود بهادران که یکی از فعالان قدیمی این بازار است با اشاره به رکود شدید کسب‌وکارها به خبرنگار ایمنا می‌گوید: شرایط به میزانی دشوار شده است که بسیاری از همکاران، ترجیح به تعطیلی داده‌اند؛ چون این‌گونه از پرداخت مخارجی چون اجاره، حامل‌ها و… فارغ می‌شوند. سال گذشته هم شرایط این‌چنین بود و از این‌رو آسیبی سخت، به فروشندگان تولیدکنندگان وارد آمده است؛ زیرا در مابقی ایام سال، کمتر تقاضایی برای خرید نوشت‌افزار می‌شود. مگر واحدهایی که خدماتی دیگر چون امور فنی، چاپ و نشر را ارائه دهند. در غیر این صورت، از طریق فروش لوازم‌التحریر کمتر، سودی عاید فروشنده می‌شود.
فروشنده‌ای دیگر به خبرنگار ایمنا می‌گوید: کرونا بزرگ‌ترین دلیل برای رکود بازار نوشت‌افزار است اما در کنار این عامل، گرانی لوازم‌التحریر هم خود مزید بر علت است؛ زیرا زمانی که خانواده‌ها با نرخ بالای این اقلام مواجه می‌شوند، به بهانه کرونا و عدم آموزش حضوری از خرید سرباز منصرف می‌شوند.
وی تصریح می‌کند: کالای خارجی تحت تأثیر نرخ ارز و کالای داخل هم به دلیل وابستگی بخشی از مواد اولیه به واردات و هزینه‌های تولید با افزایش نرخ روبرو شده‌اند. بر این اساس است که خریدها بسیار کم‌رنگ شده و بازار در این هفته‌های پایانی شهریورماه در رکود عمیقی فرورفته است.
همچنین یکی دیگر از عرضه‌کنندگان لوازم‌التحریر و کتاب‌های آموزشی به خبرنگار ایمنا می‌گوید: با وجود کرونا خرید لوازم‌التحریر برای دانش آموزان معنایی ندارد. اما مسئله قابل‌توجه آن است آیا همین دانش‌آموز می‌تواند از تهیه کتاب‌های درسی هم صرف نظر کند؟
وی می‌افزاید: پاسخ روشن است؛ خرید کتاب درسی یک الزام است وای کاش در این شرایط ناخوش بازار، فروش کتاب‌های درسی به صنف لوازم التحریر مانند گذشته واگذار می‌شد، تا شاید از این طریق، سود و مهم‌تر از آن انگیزه‌ای برای فعالان این عرصه باقی می‌ماند تا به کسب‌وکار خود ادامه دهند.
واحدهای صنفی لوازم‌التحریر، در حال تعطیلی هستند
اکبر چیت‌ساز، رئیس اتحادیه صنف کتاب و لوازم‌التحریر اصفهان نیز با اشاره به شرایط نامطلوب این دو سال اخیر در بازار نوشت‌افزار به خبرنگار ایمنا می‌گوید: کسبه صنف به آن دلیل بیش از دیگر اصناف با آسیب کرونا مواجه شده‌اند که وابسته با مدارس و دانش آموزان است و در این دوران شیوع که آموزش‌ها غیرحضوری شده است این بازار هم شرایط ناخوشی را سپری می‌کند.
وی اظهار می‌کند: رکود به میزانی رخنه کرده است که یکی از فعالان این عرصه با ۵۰ سال سابقه کار، اخیراً از فعالیت کناره‌گیری کرد و در کل در طول یک ماه گذشته نزدیک به ۱۰ مورد از واحدهای فعال در زمینه نوشت‌افزار، تعطیل کرده‌اند.
این مسئول در پاسخ به این سوال که کدام دسته از لوازم‌التحریر داخل و یا خارجی تحت تأثیر این شرایط آسیب شدیدتری خورده است؟ اظهار می‌کند: وقتی خریداری نیست رکود برای همه انواع لوازم‌التحریر حاکم است. همان‌گونه که قیمت هر دو گروه نوشت‌افزار با افزایش مواجه بوده وارداتی‌ها به دلیل نرخ ارز و ایرانی هم به دلیل مواد اولیه و هزینه‌های گران تولید، افزایش نرخ داشته است.
چیت‌ساز توضیح می‌دهد: با وجود آنکه بخشی از لوازم‌التحریر ساخت داخل است اما جدای از بحث مواد اولیه آن‌ها در صورتی که به بحث دستمزدها، بیمه، هزینه‌های موجود دریک کارگاه مانند حامل‌های انرژی نگاه شود واضح است که این موارد بر نرخ نهایی محصول تولیدشده تأثیر می‌گذارد.
وی در رابطه با استقبال خانواده‌ها از اجناس خارجی بیان می‌کند: والدین و دانش آموزان در زمان‌های رونق بازار، نسبت به خرید هر دو گروه رغبت نشان می‌دهند. اما لازم است از طریق مدارس به فرهنگ‌سازی برای استفاده از نوشت‌افزار ایرانی توجه بیشتری شود.
به گفته این فعال بیشترین حجم وادرات لوازم‌التحریر از کشور چین است که ابرقدرتی در این زمینه به شمار می‌آید و مابقی وارداتی‌ها هم اغلب از طریق قاچاق در بازار ایران مشاهده می‌شود.
چیت‌ساز، با تأکید بر یکی از مهم‌ترین دلایل کسادی بازار این روزهای لوازم‌التحریر می‌گوید: این بازار حدود سه سال است که تقریباً با وضعیت دشواری رو به رو شده است حتی قبل از کرونا هم فعالان این صنف ناراضی بودند که با ورود این ویروس شرایط بیش از قبل دشوار شد.
وی ادامه می‌دهد: عاملی که باعث گلایه صنف لوازم‌التحریر است واگذاری فروش کتب درسی دانش آموزان به آموزش پرورش بوده که همین موضوع ضرر بسیاری به فعالان وارد کرده است؛ البته تمام نمایندگان اتحادیه‌های سراسر کشور، با ارسال نامه به وزیر آموزش پرورش، رئیس مجلس، نمایندگان شهر و… خواستار رفع تداخل وظایف اتحادیه لوازم‌التحریر با آموزش‌وپرورش بوده‌اند اما هنوز در انتظار پاسخی صریح از سوی این مسئولان هستند.