خراسان رضوی| گردشگری در تحریم، ظرفیتی درخور توجه
رئیس اتحادیه دفاتر خدمات مسافرتی خراسان رضوی پیرامون زیرساخت‌های ایران برای تبدیل گردشگری به یک محرک اقتصادی در دوران تحریم تصریح کرد: در مشهد سالیانه حدود 27 میلیون زائر داریم؛ هم‌چنین سه میلیون زائر خارجی داریم. ما سه استان زیارتی در کشور داریم؛ استان فارس، قم و استان خراسان که معاونت زیارت در این سه استان به خاطر اهمیت بخش زیارت تشکیل‌شده است.
محمد سعید ولی زاده خاطرنشان کرد: طبیعتا زائرینی که به مشهد می‌آیند، به خاطر جنبه زیارت و وجود بارگاه امام رضا (ع) می‌آیند، ولی در کنارش سیاحت هم می‌خواهند؛ یعنی برای ماندگاری این زائرین، ما باید سیاحت هم داشته باشیم که ماندگاری آن‌ها بیشتر شود.
ولی زاده افزود: مشکلی که ما اکنون در حوزه گردشگری در شهر مشهد داریم، ماندگاری کم زائر است؛ چون برای زیارت می‌آیند و می‌روند ولی ما در خراسان بخش‌های دیگری مانند فردوسی، شهر توس، خیام، نیشابور، قنات قصبه گناباد که به‌هرحال برند جهانی است را نیز داریم و زائران از این‌ها غافلند؛ به جهت این‌که برای این‌ها برنامه‌ریزی نشده است، پس زائران باید با برنامه‌ریزی بیایند. رئیس اتحادیه دفاتر خدمات مسافرتی خراسان رضوی با بیان این‌که بیشتر برنامه‌های ما برای این سه استان که جنبه برند زائر و مسافر دارد، زیارت ماست، پیرامون امکانات و زیرساخت‌هایی که یک گردشگر بعد از ورود به یک مقصد به آن‌ها نیاز دارد، عنوان کرد: گردشگرانی که به‌صورت گروهی می‌آیند، مشکل زیادی ندارند و مشکل خاصی ایجاد نمی‌شود به خاطر این‌که وقتی یک گروهی می‌آیند، با یک راهنما و لیدر هستند و برنامه‌هایشان و رزروها قبلا انجام‌شده است.
ما ازنظر اقامتی کمبودی در مشهد نداریم
ولی زاده بیان کرد: بیش از 53 درصد از هتل‌های کشور در استان خراسان و در مشهد قرارگرفته و ما کمبودی ازنظر اقامتی نداریم. بیش از 51 درصد از قطارهای کل کشور، به مشهد می‌آیند؛ یعنی هر قطاری که در هر استان و شهر دیگری که خط ریلی داشته باشد، به مشهد هم تردد دارد و با این آماری که ما داریم، مشکلی ازنظر اقامتی برای این‌ها نداریم؛ فقط مشکل این است که وقتی به‌صورت انفرادی به مشهد بیایند، اگر مشکلی هم پیش بیاید، ما در ستاد سفر استان در خیابان طبرسی، آن را حل می‌کنیم و نمی‌گذاریم کسی از شهر ما ناراضی برود ولی باید یکسری بروشورهایی برای این افراد از مبدأ تهیه شود، چه برای زائر خارجی و چه زائر داخلی که بدانند ما در مشهد در کنار زیارت چه اماکنی را داریم چون این‌ها خیلی مؤثر است و می‌توانیم برنامه‌های بهتری در این زمینه داشته باشیم. او در پاسخ به سؤالی در مورد ضعف‌ها و خلأهای قانونی در حوزه گردشگری و این‌که آیا مجلس در این سال‌ها کارهایی کرده که بتوان به‌عنوان یک اقدام روبه‌جلو برای تسهیل امر گردشگری در کشور به‌حساب آورد یا خیر، افزود: ازنظر سرمایه‌گذاری ما در بخش کاری‌مان محدودیت نداریم. ما در بخش دفاتر مسافرتی و هتل‌ها، سرمایه‌گذاران خارجی داریم و از خدمات استفاده می‌کنند و هیچ تفاوتی بین آن‌ها و دیگران نیست و هر زمان که بخواهند استانداری در بحث سرمایه‌گذاری از این‌ها حمایت می‌کند و سازمان میراث فرهنگی محدودیتی را برای سرمایه‌گذاری این‌ها ندارد.
رئیس اتحادیه دفاتر خدمات مسافرتی خراسان رضوی در خصوص مشکلات قانونی در بخش‌های مرتبط دیگر با گردشگری ادامه داد: ما ازنظر سرمایه‌گذاری مشکلی نداریم و اکنون هم به دنبال آن هستیم. در هر زمینه‌ای از گردشگری، ایجاد زمینه‌های گردشی، تفریحی، تله‌کابین و هر برنامه‌ای که بخواهند سرمایه‌گذاری انجام دهند، برای ایجاد شرکت، سرمایه‌گذاری و انجام کار مشکلی نداریم؛ فقط می‌توانند طبق قوانین جمهوری اسلامی ایران وارد کار شرکت شوند.
گردشگری در تحریم نیازمند حمایت همه‌جانبه است
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خراسان رضوی نیز در خصوص گردشگری در تحریم اظهار کرد: صنعت گردشگری از سمت دولت، قوه قضاییه و حتی مجلس نیاز به حمایت دارد و باید اولویت‌های گردشگری مشخص شود که در صورت فراموش‌شدن این اولویت‌ها به این صنعت ضربه وارد می‌شود.
یوسف بیدخوری در پاسخ به این سؤال که آیا ایران زیرساخت‌های لازم برای تبدیل گردشگری به یک محرک اقتصادی در دوران تحریم را دارد یا خیر؟ افزود: باید پذیرفت که با توجه به وضعیتی که در جهان به وجود آمده و دشمنی‌هایی که جنبه‌های ملموس‌تری پیداکرده است و با توجه به تبلیغات که علیه ایران می‌شود تا حدی تحریم‌ها بر صنعت گردشگری در ایران تأثیراتی را گذاشته است.
سرپرست معاونت گردشگری اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی تشریح کرد: صادرات معکوس یکی از انواع گردشگری است؛ ما در حوزه صادرات و ورود ارز به کشور دچار مشکل هستیم و اگر گردشگران زمانی که به ایران سفر می‌کنند دلار همراه خود داشته باشند به ما کمک می‌کند که بتوانیم بخش‌هایی از هزینه‌ها و درآمدهایی که ایجاد می‌شود را پوشش دهیم.
بیدخوری ابراز کرد: بحث گردشگری در استان خراسان کمی متفاوت است و ما فکر می‌کنیم که نیمی از گردشگرانی که به ایران سفر می‌کنند بازدیدی هم از مشهد دارند که می‌تواند نگاه زیارتی و فرهنگی داشته باشد. گردشگران اروپایی اخیرا برای سفر به خراسان رضوی علاقه نشان داده‌اند به همین دلیل زیرساخت‌های اقامتی مانند اقامت‌های بوم‌گردی را تأسیس کرده‌ایم که در این زمینه بسیار تأثیرگذار هستند.
او خاطرنشان کرد: اگر گردشگری و گردشگر را ازلحاظ زیرساختی به‌نوعی که در ایران اقامت داشته باشد، خدمات و امکانات حضور در این کشور برای او فراهم باشد تعریف کنیم می‌توان خراسان رضوی را به دلیل داشتن نیمی از تأسیسات گردشگری برای محقق شدن این تعریف مناسب دانست.
سرپرست معاونت گردشگری اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی تصریح کرد: ما در ایران بحث گردشگری ارزان را داریم، برای مثال هزینه اقامت در یک هتل دوستاره در ایران سه دلار و بسیار ارزان است که به می‌تواند مشوق خوبی برای گردشگران باشد تا به ایران سفر کنند و باید برای معرفی این امکانات با هزینه‌های مناسب روی تبلیغات هزینه کنیم و نشان دهیم که تبلیغاتی که علیه ایران در دنیا انجام می‌شود درست نیست.
بیدخوری عنوان کرد: به همین دلیل مشکل ما بحث زیرساخت نیست بلکه تبلیغات مخرب و نادرستی است که علیه ایران در دنیا انجام می‌شود؛ با توجه به مشکلاتی که در بخش صنعت و کشاورزی وجود دارد حوزه گردشگری با سرمایه و امکانات کم‌تر می‌تواند در این زمینه مؤثر باشد.
او در پاسخ به سؤال خلاهای قانونی و اولویت‌بندی‌ها در حوزه گردشگری گفت: در قانون حمایت از سرمایه‌گذاری خارجی و آیین‌نامه اجرایی که مصوب شده و اجرا می‌شود خوشبختانه محدودیتی برای سرمایه‌گذاران خارجی در تمام زمینه‌ها مخصوصا گردشگری وجود ندارد و زمینه برای فعالیت آن‌ها کاملا فراهم‌شده است و در هر حوزه‌ای که ایرانیان می‌توانند سرمایه‌گذاری کنند سرمایه‌گذاران خارجی هم می‌توانند سرمایه‌گذاری کنند و محدودیتی ندارند.
سرپرست معاونت گردشگری اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی افزود: به‌غیراز موارد سرمایه‌گذاری برخی از مشکلات مربوط می‌شود به مواردی که با آن‌ها سلیقه‌ای برخورد می‌شود، برای مثال در آیین‌نامه ایجاد اصلاح، ترفیع، درجه‌بندی و نرخ‌گذاری تسهیلات گردشگری که در سال 94 برای آخرین بار اصلاح و ابلاغ شد، انواع تسهیلات گردشگری را در ماده یک معرفی کرده اما ضوابط مشخصی را ایجاد نکرده است.
ویزای فرودگاهی ظرفیتی برای گردشگری
سرپرست معاونت گردشگری اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی خاطرنشان کرد: صدور ویزا در فرودگاه مشهد یک ظرفیت به‌حساب می‌آید؛ بحث ویزای الکترونیکی مطرح‌شده است و گردشگران خارجی می‌توانند از این ظرفیت ایجادشده استفاده کنند که با سرعت بیشتری هم همراه است. بیدخوری در خصوص ظرفیت‌هایی برای افزایش تکرار سفر و ماندگاری زائر و گردشگر تشریح کرد: ماندگاری زائر و گردشگر دو اصطلاحی است که در حوزه گردشگری موردتوجه است؛ دو روند متناقض به هم در حال رخ دادن است، ازیک‌طرف وسایل حمل‌ونقل به سمت سرعت‌بالا، راحتی کار و فضایی پیش می‌رود که سفر مانند گذشته سخت نیست.
او افزود: در گذشته که زائر تعداد روزهای بیشتری را در مشهد سپری می‌کرد یکی به دلیل اعتقادی و دیگری به دلیل سفر سخت بود. در حال حاضر ماندگاری زائر نسبت به گذشته کار سخت‌تری است و نیاز به تلاش بیشتری دارد هرچند که ما معتقدیم که یک ساعت، یک‌شب و حتی یک نصف روز بیشتر ماندن منافع بسیار زیادی برای ما به دنبال دارد.
خود تحریمی‌ها به جان گردشگری افتاده‌اند
عضو پژوهشکده گردشگری دانشگاه فردوسی هم در خصوص سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری، اظهار کرد: در دوران تحریم ما می‌توانیم از طریق گردشگری، برای رسیدن به یک اقتصاد ثابت، پایدار، بدون تنش و به‌اصطلاح اقتصاد تاب‌آور؛ راه فراری پیدا کنیم؛ اما چرا با وجود این‌که چندین سال در تحریم هستیم نمی‌توانیم در این سمت حرکت کنیم و موتور گردشگری را راه بیاندازیم؟
حمدالله سجاسی ادامه داد: امروزه در حال صادرات نفت هستیم که برای صادر هر بشکه نفت، 11 دلار سرمایه‌گذاری می‌شود؛ اما لازم به ذکر است که ما در زمینه گردشگری چه چیزی را کاشته‌ایم که می‌خواهیم امروز درو کنیم؟ و چه سرمایه‌ای گذاشته‌ایم که انتظار داشته باشیم از آن بهره‌مند شویم؟ سرمایه‌گذاری ما در حوزه گردشگری، سرمایه‌گذاری‌ای نزدیک به صفر داریم که مقصود بیشتر در بخش دولتی است زیرا در دولت، این حوزه در اولویت نبوده و سرمایه‌گذاری چندانی برای آن نداشته است اما بخش خصوصی در حد متوسط فعالیت دارد.
این استاد دانشگاه در پاسخ به این سؤال که آیا ایران زیرساخت‌های لازم گردشگری را برای تبدیل گردشگری به یک محرک اقتصادی در دوران تحریم دارد؟ عنوان کرد: ابتدا در سیستم گردشگری باید به بررسی زنجیره‌ایِ تأمین خدمات بگردیم، یعنی ببینیم در حوزه گردشگریِ کل ایران چه زنجیره تأمین خدمات نیاز داریم که گردشگران خارجی و هم ایرانی از آن بهره‌مند بشوند. عمده‌ترین این خدمات حمل‌ونقل، اسکان، غذا، فناوری، شرایط رفاهی و... است که زیرساخت‌های جزئی‌تر دیگری نیز وجود دارد.