بازار سرد لوازم‌التحریر در روزهای گرم تابستان/ قفل صادرات نوشت‌افزار ایرانی چگونه باز می‌شود؟
از ابتدای دهه 90 حرکتی در کشور به منظور تولید نوشت‌افزار شکل گرفت. در شرایطی که 90 درصد نیاز بازار را اقلام وارداتی با طرح‌های غربی تأمین می‌کرد، اجرای ایده تولید نوشت‌افزار ایرانی با طرح‌های ایرانی و اسلامی کمی دور از ذهن به نظر می‌رسید. چرا که از یک سو فعالیت در این حوزه با توجه به تأکید واردات و از سوی دیگر، ناآشنایی خانواده‌ها با اقلام ایرانی با طرح‌های بومی کار را سخت می‌کرد. نوشت‌افزار ایرانی اسلامی در حالی کار خود را آغاز کرد که حتی برخی از فعالان فرهنگی جبهه انقلاب نیز نسبت به نتیجه دادن آن مردد بودند.
حالا پس از گذشت 10 سال از آغاز این حرکت، نوشت‌افزار ایرانی قریب به نیمی از بازار را در دست دارد. با وجود این موفقیت‌ها، تولیدکنندگان نوشت‌افزار ایرانی نیز در یک سال و نیم گذشته، پس از شیوع کرونا همانند بسیاری دیگر از کسب و کارها با مشکلات متعددی دست و پنجه نرم می‌کنند. ادامه‌دار بودن آموزش‌های مجازی سبب شده چراغ برخی از کارگاه‌ها در این روزها که معمولاً فصل کار تولید کنندگان نوشت‌افزار است، خاموش بماند و برخی از تولیدکنندگان نیز محصولات سال گذشته خود را عرضه کنند.بازار نوشت‌افزار امسال بیش از سال گذشته در رکود به سر برده است. اگر سری به بازارهای اصلی بزنید، دیگر آن شوق و هیجانی که این روزها معمولاً وجود داشت، دیده نمی‌شود. تقاضا به شدت کاهش یافته و به تبع آن نیز، عرضه چندان صورت نمی‌گیرد.
محمد یقینی، مدیرعامل مجمع نوشت‌افزار ایرانی اسلامی، در گفت‌وگو با تسنیم، با اشاره به شرایط بازار نوشت‌افزار گفت: در حال حاضر در بحث عرضه و تقاضا رکود کاملی بر بازار حاکم است. این شرایط بیش از همه متأثر از وضعیت شیوع کرونا و همچنین نامشخص بودن وضعیت بازگشایی مدارس است.
وی ادامه داد: پیش از این بازار حالت تدافعی و احتیاطی داشت. بسیاری از تولیدکنندگان یک میزان حداقلی تولید کرده و برای ادامه کار دست نگاه داشته بودند؛ چرا که به اوضاع بدبین بودند، بعد از اعلام خبرهای شیوع کرونا و اما و اگرهایی که در رابطه با بازگشایی مدارس وجود دارد، تقاضایی از سوی مردم و مغازه‌داران در بازار نیست. اجناسی که عرضه می‌شوند، عموماً محصولاتی است که در سال گذشته تولید شده یا حداقلی است که تولیدکنندگان در این مدت تولید کرده‌اند.
مدیرعامل مجمع ایران‌نوشت در پاسخ به این پرسش که تولیدات انواع نوشت‌افزار در سال جاری چه میزان کاهش داشته است نیز توضیحاتی داد و تصریح کرد: اگر میزان تولید در برخی از اقلام در سال گذشته 30 درصد بود، امسال این میزان نصف شده است. در برخی از اقلام مانند جامدادی، میزان تولید به صفر رسیده است.
یقینی همچنین به طرح مشق احسان اشاره کرد و یادآور شد: در سال گذشته این طرح از سوی ستاد اجرایی فرمان امام(ره) انجام شد که کمکی به رونق چرخه تولید بود، آن هم در شرایطی که بازگشایی مدارس منتفی شده بود. اما امسال این طرح با توجه به دغدغه‌های ستاد برای بحث تولید واکسن، برگزار نمی‌شود.
وی از ارائه بسته پیشنهادی به وزرای صنعت، ارشاد و کار خبر داد و اضافه کرد: الآن زمان آن است که تشکلها و انجمن‌های مردمی براساس مشکلاتی که دارند، پیشنهادات خود را ارائه دهند. اگر هر کدام از وزارتخانه‌ها پذیرای پیشنهادات مردمی باشند، اتفاقات خوبی رخ خواهد داد. اگر آنها آمادگی این تعامل را داشته باشند، کارها خوب پیش خواهد رفت. در برنامه برخی از وزرا مانند وزارت ارشاد، سپردن کار به جریان‌های مردمی و استفاده از ظرفیت‌های موجود در این حوزه به خوبی دیده می‌شد. اگر دستگاه‌های دولتی ورودهای تنظیم‌گری، حمایت‌کنندگی و تقویت جریان‌های مردمی و سپردن کار به آنها را داشته باشد، به نتایج خوبی خواهیم رسید.
یقینی با اشاره به راهکار خود برای خروج از این بن‌بست یادآور شد: پیشنهاد عملیاتی و دقیق در این حوزه دادن، کار سختی است. ما مانند خیلی از صنایع سهم‌خواهی عجیب و غریبی نداریم. بسیاری از صنایع و بازارهایی که در کشور از کرونا آسیب جدی دیده‌اند. اگر موضوع واکسیناسیون با انجام شود و محدودیت‌ها روز به روز کمتر شود، بیشترین کمک به صنایع مختلف خواهد بود. از سوی دیگر، وقتی شرایط بازار سخت می‌شود، به همکاران توصیه می‌کنیم که استراتژی تدافعی به کار ببرند و به جای اینکه جنس را تبدیل به محصول کنند، صبر کنند و از سوی دیگر، می‌توانند در این مدت اشکال‌یابی کنند و به سمت کارهای جدیدی بروند که پیش‌تر فرصت انجام آن را نداشتند.
این فعال بازار نوشت‌افزار در پاسخ به این پرسش که صادرات در چنین شرایطی چقدر می‌تواند تولید را از بن‌بست خارج کند، گفت: در شرایط فعلی صادرات راهکار خوبی است، اما صادرات یک راه حل میان‌مدت است و معمولاً دو سه سال زمان می‌برد تا این مسیر هموار شود. از سوی دیگر، در کشورهای منطقه نیز بحث واکسیناسیون و بازگشایی مدارس مطرح است و برخی از کشورها نیز محدودیت‌هایی در این زمینه دارند.
وی در پاسخ به این پرسش که چرا علی‌رغم موفقیت‌هایی که در تولید نوشت‌افزار در داخل کشور داشتیم، هنوز در حوزه صادرات اتفاق خاصی نیفتاده است، گفت: یکی از مزیت‌هایی که ما در حوزه صادرات داریم، هزینه تمام شده محصولات است. اما از سوی دیگر، دو کشور هند و چین که قطب تولید نوشت‌افزار در جهان هستند، کشورهای منطقه را تسخیر کرده‌اند. در حال حاضر داریم بازار کشورهای منطقه و ذائقه مصرف‌کننده را بررسی می‌کنیم.
به گفته یقینی؛ صادرات امر پیچیده‌ای است که حتماً باید با مطالعه و بررسی این کار انجام شود. امید داریم که نهادهای مربوطه در این زمینه به کمک تولیدکنندگان بیایند و زمینه را با همکاری انجمن‌های مردمی باز کنند.