زمان‌بر شدن رسیدگی به پرونده بی‌هویت‌های سیستان و بلوچستان/ بی‌شناسنامه‌ها کی تعیین تکلیف می‌شوند؟
معضل بی‌شناسنامه‌های سیستان و بلوچستان با وجود تلاش ثبت احوال همچنان ادامه دارد؛ به نظر می‌رسد باید تشکیل مستمر جلسات شورای تأمین برای تعیین تکلیف این افراد در دستور کار فرمانداران قرار بگیرد.
سیستان و بلوچستان دارای بالاترین آمار "فاقدین شناسنامه" یا به عبارت عام افراد "بی‌شناسنامه" در میان استان‌های کشور است؛ افرادی که ساکن استان و عمده آنها مدعی هویت ایرانی هستند اما مسئولان اعتقاد دیگری دارند. در هر صورت چه ایرانی باشند و چه نباشند باید شرایط آنها تعیین تکلیف شود.
پس از تصویب قانون اعطای شناسنامه به فرزندان دارای مادر با تابعیت ایرانی، انتظار می‌رفت بخش قابل توجهی از مشکلات بی‌شناسنامه‌های استان برطرف شود که با بررسی‌های خبرنگار تسنیم مشخص شد ظاهراً تاکنون این قانون در سیستان و بلوچستان مشکل‌گشا نبوده است. بر اساس بررسی میدانی خبرنگار تسنیم، ظاهراً افرادی که برای شناسنامه اقدام می‌کنند راه دشواری برای اخذ شناسنامه پیش رو دارند!
بیشترین درخواست شناسنامه از طریق قانون مادر ایرانی برای سیستان و بلوچستان است
برای برطرف شدن ابهامات با مدیرکل ثبت احوال سیستان و بلوچستان به عنوان مسئول مستقیم در استان تماس برقرار شد؛ رضا راحت دهمرده در این زمینه اظهار داشت: بخش قابل توجهی از افراد بی‌شناسنامه استان از همین افراد دارای مادر ایرانی هستند و با قانونی که اواخر سال 98 تصویب و اوایل سال گذشته آیین‌نامه، شیوه‌نامه و دستورالعمل‌های آن ابلاغ شد، افرادی که مادر ایرانی و پدر خارجی دارند می‌توانند از طریق همین قانون برای دریافت شناسنامه اقدام کنند و این قانون شامل حال افراد با همه رده‌های سنی می‌شود.
وی ادامه داد: حدود 65 درصد آمار مربوط به افراد ثبت‌نام شده در سامانه اتباع امور خارجه برای دریافت شناسنامه از طریق قانون پدر خارجی و مادر ایرانی، مربوط به استان سیستان و بلوچستانی است. ثبت‌نام حتماً در سامانه امور اتباع خارجه انجام می‌شود و پس از آن که این افراد فرم‌های مربوطه را پر کردند، اداره امور اتباع در این زمینه از ما استعلام می‌گیرد که آیا سند مادر مشکل دارد یا خیر؛ چرا که ما در این استان داریم افرادی که به دلیل عدم ثبت فوت و یا خرید و فروش شناسنامه‌های فوتی، غصبی و جعلی، احتمال دارد قصد داشته باشند ثبت احوال را گمراه کنند که در زمینه دریافت شناسنامه از طریق مادر ایرانی، تاکنون بیش از یک هزار و 300 استعلام از ما انجام و پاسخ‌های لازم نیز داده شده؛ تعدادی نیز رد شده‌اند که به استناد دلایل و مدارکی که داشتیم فرد مدعی صاحب شناسنامه نبوده است.
راحت دهمرده گفت: بعد از استعلام از ما، نوبت به استعلام از دستگاه‌های امنیتی می‌رسد که آیا شوهر بر فرض مثال افغانستانی یا پاکستانی، مشکل امنیتی دارد یا خیر و بعد از تکمیل پرونده، فرد به ثبت احوال ارجاع داده می‌شود و شناسنامه را در سریع‌ترین زمان ممکن دریافت می‌کند و این یعنی که دیگر به جلسه شورای تأمین و ... نیازی نیست؛ در واقع در این روش ما بر اساس نامه اداره امور اتباع شناسنامه را صادر خواهیم کرد.
تعیین تکلیف 2700 بی‌شناسنامه در گروی نظر شورای تأمین
مدیرکل ثبت احوال سیستان و بلوچستان بیان کرد: همانطور که گفتم بیش از 1300 استعلام از ما انجام شده اما هنوز نامه‌ای به ما برای صدور شناسنامه ارسال نشده اما در رابطه با افرادی که از این طریق اقدام می‌کنند و پدرشان نیز ایرانی است، اینها از همان اول باید از طریق پدر برای دریافت شناسنامه اقدام کنند و اسناد و مدارک مربوطه برای ایرانی بودن دریافت می‌شود و مدارک برای بررسی نهایی به شورای تأمین ارسال می‌شود که ما در حال حاضر حدود 2700 پرونده در این زمینه داریم که ادعا می‌کنند از پدرشان مدارک نسبی دارند و بعد از تأیید شورای تأمین، بلافاصله شناسنامه این افراد را صادر خواهیم کرد.
وی در پاسخ به سؤال تسنیم در رابطه با لزوم آزمایش DNA برای اثبات نسب در پرونده بی‌شناسنامه‌ها گفت: در واقع برای برخی از افراد نیروهای انتظامی می‌گویند که باید آزمایش DNA انجام شود که امکان دارد برای مثال فرد یا از افراد خانواده نیست که آزمایش نمی‌دهد و یا اینکه هزینه آزمایش را اگر نداشته باشد امکان دارد که او هم نتواند آزمایش انجام دهد که این موضوع را ناجا تصمیم گرفته وگرنه در قانون و آیین‌نامه آزمایش DNA پیش‌بینی نشده است.
راحت دهمرده افزود: به عبارت بهتر مصوبه‌ای نه در شورای تأمین استان، نه آیین‌نامه و نه قانون به عنوان دستورالعمل پیش‌بینی نشده و این تصمیم با توجه به شرایط مرزی استان برای جلوگیری از سوءاستفاده اتخاذ شده؛ البته قرار بود همه را برای معرفی به آزمایش DNA نفرستند بلکه موارد خاص را به آزمایشگاه معرفی کنند اما هر کس که به اینجا می‌آید، می‌گوید به ما گفتند آزمایش DNA بدهید و جالب اینکه بیشتر رد شدگان پرونده‌های بی‌شناسنامه، به وسیله آزمایش DNA رد نمی‌شوند.
آمار قابل توجه بی‌شناسنامه‌های استان
مدیرکل ثبت احوال سیستان و بلوچستان اظهار داشت: از پرونده‌های ثبت شده برای بی‌شناسنامه‌ها در استان، 65 درصد مربوط به پنج شهرستان زاهدان، چابهار، دشتیاری، سراوان و هیرمند بوده که این به دلیل مرزی بودن این شهرستان‌ها است و البته اتباع بیگانه نیز در آنها زیاد زندگی می‌کنند؛ کمتر از 300 پرونده نیز مربوط به 14 شهرستان در استان است و آمار جالبی در رابطه با بی‌شناسنامه‌های زاهدان داریم که مربوط به همین امسال است که از 70 پرونده بررسی شده در این شهرستان، تنها سه پرونده مورد تأیید قرار گرفت و بقیه رد شدند.
وی ادامه داد: این موضوع نشان می‌دهد بیشتر افراد ثبت شده در این شهرستان تنها دنبال گرفتن مدارک هستند در حالی که ایرانی نیستند. در بیشتر نقاط محروم تأکید کرده‌ایم که نیروهایمان خودشان دنبال بی‌شناسنامه‌ها بروند چرا که بعضاً این افراد خودشان برای دریافت شناسنامه مراجعه نمی‌کنند.
می‌خواهیم در سراسر استان بی‌شناسنامگی را پایان دهیم
راحت دهمرده بیان کرد: ما می‌خواهیم در دورترین و غیرقابل دسترس‌ترین نقاط استان بتوانیم بی‌شناسنامگی را پایان دهیم و تأکید ما این است که دستگاه‌های امنیتی نظر خود را در اسرع وقت اعلام کنند تا هرچه سریعتر مشکل این افراد را حل کنیم چرا که تا وقتی نظر منفی یا مثبت خود را ندهند ما حق صدور شناسنامه نداریم و باید نظریه شورای تأمین شهرستان را داشته باشیم که در این میان نقش فرماندار خیلی مهم است چرا که می‌تواند بگوید بروید و به پرونده‌ها هرچه سریعتر رسیدگی کنید و یا دستور تشکیل جلسه شورای تأمین برای بررسی موضوع را بدهد و در صورتی که شورای تأمین نظر مثبت دهد، بلافاصله ما شناسنامه این افراد را صادر خواهیم کرد.
مدیرکل ثبت احوال سیستان و بلوچستان گفت: ما مشکل حادی برای صدور شناسنامه نداریم، بلکه مشکل ما این بوده که پرونده تشکیل شده و بلااقدام است و ما طبق قانون منتظر نظر مراجع مربوطه برای تعیین تکلیف پرونده‌ها هستیم.
پس از تصویب قانون اعطای شناسنامه به فرزندان دارای مادر با تابعیت ایرانی، انتظار می‌رفت بخش قابل توجهی از مشکلات بی‌شناسنامه‌های استان برطرف شود که با بررسی‌های خبرنگار تسنیم مشخص شد ظاهراً تاکنون این قانون در سیستان و بلوچستان مشکل‌گشا نبوده است. بر اساس بررسی میدانی خبرنگار تسنیم، ظاهراً افرادی که برای شناسنامه اقدام می‌کنند راه دشواری برای اخذ شناسنامه پیش رو دارند!
بیشترین درخواست شناسنامه از طریق قانون مادر ایرانی برای سیستان و بلوچستان است
برای برطرف شدن ابهامات با مدیرکل ثبت احوال سیستان و بلوچستان به عنوان مسئول مستقیم در استان تماس برقرار شد؛ رضا راحت دهمرده در این زمینه اظهار داشت: بخش قابل توجهی از افراد بی‌شناسنامه استان از همین افراد دارای مادر ایرانی هستند و با قانونی که اواخر سال 98 تصویب و اوایل سال گذشته آیین‌نامه، شیوه‌نامه و دستورالعمل‌های آن ابلاغ شد، افرادی که مادر ایرانی و پدر خارجی دارند می‌توانند از طریق همین قانون برای دریافت شناسنامه اقدام کنند و این قانون شامل حال افراد با همه رده‌های سنی می‌شود.
وی ادامه داد: حدود 65 درصد آمار مربوط به افراد ثبت‌نام شده در سامانه اتباع امور خارجه برای دریافت شناسنامه از طریق قانون پدر خارجی و مادر ایرانی، مربوط به استان سیستان و بلوچستانی است. ثبت‌نام حتماً در سامانه امور اتباع خارجه انجام می‌شود و پس از آن که این افراد فرم‌های مربوطه را پر کردند، اداره امور اتباع در این زمینه از ما استعلام می‌گیرد که آیا سند مادر مشکل دارد یا خیر؛ چرا که ما در این استان داریم افرادی که به دلیل عدم ثبت فوت و یا خرید و فروش شناسنامه‌های فوتی، غصبی و جعلی، احتمال دارد قصد داشته باشند ثبت احوال را گمراه کنند که در زمینه دریافت شناسنامه از طریق مادر ایرانی، تاکنون بیش از یک هزار و 300 استعلام از ما انجام و پاسخ‌های لازم نیز داده شده؛ تعدادی نیز رد شده‌اند که به استناد دلایل و مدارکی که داشتیم فرد مدعی صاحب شناسنامه نبوده است.
راحت دهمرده گفت: بعد از استعلام از ما، نوبت به استعلام از دستگاه‌های امنیتی می‌رسد که آیا شوهر بر فرض مثال افغانستانی یا پاکستانی، مشکل امنیتی دارد یا خیر و بعد از تکمیل پرونده، فرد به ثبت احوال ارجاع داده می‌شود و شناسنامه را در سریع‌ترین زمان ممکن دریافت می‌کند و این یعنی که دیگر به جلسه شورای تأمین و ... نیازی نیست؛ در واقع در این روش ما بر اساس نامه اداره امور اتباع شناسنامه را صادر خواهیم کرد.
تعیین تکلیف 2700 بی‌شناسنامه در گروی نظر شورای تأمین
مدیرکل ثبت احوال سیستان و بلوچستان بیان کرد: همانطور که گفتم بیش از 1300 استعلام از ما انجام شده اما هنوز نامه‌ای به ما برای صدور شناسنامه ارسال نشده اما در رابطه با افرادی که از این طریق اقدام می‌کنند و پدرشان نیز ایرانی است، اینها از همان اول باید از طریق پدر برای دریافت شناسنامه اقدام کنند و اسناد و مدارک مربوطه برای ایرانی بودن دریافت می‌شود و مدارک برای بررسی نهایی به شورای تأمین ارسال می‌شود که ما در حال حاضر حدود 2700 پرونده در این زمینه داریم که ادعا می‌کنند از پدرشان مدارک نسبی دارند و بعد از تأیید شورای تأمین، بلافاصله شناسنامه این افراد را صادر خواهیم کرد.
وی در پاسخ به سؤال تسنیم در رابطه با لزوم آزمایش DNA برای اثبات نسب در پرونده بی‌شناسنامه‌ها گفت: در واقع برای برخی از افراد نیروهای انتظامی می‌گویند که باید آزمایش DNA انجام شود که امکان دارد برای مثال فرد یا از افراد خانواده نیست که آزمایش نمی‌دهد و یا اینکه هزینه آزمایش را اگر نداشته باشد امکان دارد که او هم نتواند آزمایش انجام دهد که این موضوع را ناجا تصمیم گرفته وگرنه در قانون و آیین‌نامه آزمایش DNA پیش‌بینی نشده است.
راحت دهمرده افزود: به عبارت بهتر مصوبه‌ای نه در شورای تأمین استان، نه آیین‌نامه و نه قانون به عنوان دستورالعمل پیش‌بینی نشده و این تصمیم با توجه به شرایط مرزی استان برای جلوگیری از سوءاستفاده اتخاذ شده؛ البته قرار بود همه را برای معرفی به آزمایش DNA نفرستند بلکه موارد خاص را به آزمایشگاه معرفی کنند اما هر کس که به اینجا می‌آید، می‌گوید به ما گفتند آزمایش DNA بدهید و جالب اینکه بیشتر رد شدگان پرونده‌های بی‌شناسنامه، به وسیله آزمایش DNA رد نمی‌شوند.
آمار قابل توجه بی‌شناسنامه‌های استان
مدیرکل ثبت احوال سیستان و بلوچستان اظهار داشت: از پرونده‌های ثبت شده برای بی‌شناسنامه‌ها در استان، 65 درصد مربوط به پنج شهرستان زاهدان، چابهار، دشتیاری، سراوان و هیرمند بوده که این به دلیل مرزی بودن این شهرستان‌ها است و البته اتباع بیگانه نیز در آنها زیاد زندگی می‌کنند؛ کمتر از 300 پرونده نیز مربوط به 14 شهرستان در استان است و آمار جالبی در رابطه با بی‌شناسنامه‌های زاهدان داریم که مربوط به همین امسال است که از 70 پرونده بررسی شده در این شهرستان، تنها سه پرونده مورد تأیید قرار گرفت و بقیه رد شدند.
وی ادامه داد: این موضوع نشان می‌دهد بیشتر افراد ثبت شده در این شهرستان تنها دنبال گرفتن مدارک هستند در حالی که ایرانی نیستند. در بیشتر نقاط محروم تأکید کرده‌ایم که نیروهایمان خودشان دنبال بی‌شناسنامه‌ها بروند چرا که بعضاً این افراد خودشان برای دریافت شناسنامه مراجعه نمی‌کنند.
می‌خواهیم در سراسر استان بی‌شناسنامگی را پایان دهیم
راحت دهمرده بیان کرد: ما می‌خواهیم در دورترین و غیرقابل دسترس‌ترین نقاط استان بتوانیم بی‌شناسنامگی را پایان دهیم و تأکید ما این است که دستگاه‌های امنیتی نظر خود را در اسرع وقت اعلام کنند تا هرچه سریعتر مشکل این افراد را حل کنیم چرا که تا وقتی نظر منفی یا مثبت خود را ندهند ما حق صدور شناسنامه نداریم و باید نظریه شورای تأمین شهرستان را داشته باشیم که در این میان نقش فرماندار خیلی مهم است چرا که می‌تواند بگوید بروید و به پرونده‌ها هرچه سریعتر رسیدگی کنید و یا دستور تشکیل جلسه شورای تأمین برای بررسی موضوع را بدهد و در صورتی که شورای تأمین نظر مثبت دهد، بلافاصله ما شناسنامه این افراد را صادر خواهیم کرد.
مدیرکل ثبت احوال سیستان و بلوچستان گفت: ما مشکل حادی برای صدور شناسنامه نداریم، بلکه مشکل ما این بوده که پرونده تشکیل شده و بلااقدام است و ما طبق قانون منتظر نظر مراجع مربوطه برای تعیین تکلیف پرونده‌ها هستیم.