خراسان رضوی| چالشی به نام سرقفلی

 یکی از آثار تاریخی این شهر رباط لاری بوده که در ضلع جنوبی میدان رباط، در نزدیکی حمام حاج رئیس، توسط حاج محمدرضا لاری در سال ۱۳۰۸ هجری قمری ساخته شد، این بنا در بازار شهر از بناهای دو ایوانی بوده که مشتمل بر هشت ورودی، صحن، حجره، غرفه، اصطبل و انبار است. فضاهای ایجادشده در این رباط به‌صورت 24 غرفه تابستانی است و اتاق‌های پشتی استفاده زمستانی دارند، علاوه بر آن چهار فضای وسیع به‌صورت انبار در چهارگوشه رباط ایجادشده و بر اساس تدبیر و معماری اصولی بانی و سازندگان آن، پس از گذشت ۱۱۰ سال هنوز مستحکم و قابل‌استفاده تجار محلی است و حوادث طبیعی و غیرطبیعی نتوانسته در طول این مدت خللی به آن برساند.

مواجه بناهای تاریخی تربت‌حیدریه با چالش سرقفلی

مدیر بافت تاریخی تربت‌حیدریه گفت: طی یک سال گذشته با اختصاص اعتبارات هرچند محدود و همت مسئولان میراث فرهنگی، برخی بناهایی که تا پیش‌ از این به یک خرابه تبدیل‌شده بود احیا و برخی نیز در حال تحول و واگذاری به بخش خصوصی است.

مرتضی شبان تصریح کرد: در ادامه این تحولات مثبت این روزها مرمت و بهسازی برخی بناهای تاریخی سطح شهر تربت‌حیدریه با چالشی به‌عنوان سرقفلی مواجه شده و با توجه به اینکه این مجموعه‌ها اوقافی و تاریخی هستند مشکلاتی برای سامان دادن به آن‌ها به وجود آورده است. او بیان کرد: دو مجموعه اوقافی و تاریخی رباط لاری و سرای امین که سابقه تاریخی زیادی دارند ازاین‌دست بناها هستند که با توجه به موضوع اوقافی بودن آن و همچنین حجره‌های تملک شده مشکلاتی ایجاد کرده است. مدیر بافت تاریخی تربت‌حیدریه یادآور شد: بر روی سنگ‌قبر مرحوم لاری بخشی از مفاد وقف نامه حکاکی شده که متولی موظف است سالی 100 تومان به طلاب حوزه علمیه تربت‌حیدریه، سالی 25 تومان به مدرس حوزه علمیه و سالی 15 تومان هم به خادم حوزه علمیه بپردازد.

رباط لاری در تصرف مستأجران طلبکار

رئیس اداره اوقاف و امور خیریه تربت‌حیدریه با بیان اینکه در موقوفه لاری به دلیل داشتن متولی، باید متولی تصمیمات نهایی را اتخاذ کرده و سازمان اوقاف تنها ناظر شرعی و قانونی است، تصریح کرد: البته اقداماتی انجام داده که بی‌نتیجه مانده زیرا مستأجران تمکین نکرده‌اند و برای خودشان حق کسب، پیشه و سرقفلی قائل هستند که به لحاظ شرعی حق موجهی نیست

حجت‌الاسلام جعفر نواییان یادآور شد: مندرجات پرونده نشان می‌دهد مستأجران از غرفه‌ها به‌عنوان انبار و نه محلی برای درآمد استفاده کرده‌اند بنابراین از این حیث حق کسب و پیشه به آن‌ها تعلق نمی‌گیرد زیرا این امر یک حق «من‌درآوردی» و فاقد پشتوانه قانونی است. او در خصوص نحوه سرمایه‌گذاری در رباط لاری نیز گفت: طبق قانون، سرمایه‌گذار ابتدا باید درخواست خود را به اداره اوقاف و متولی ارائه کند و در مرحله بعد چون ملک دارای قدمت تاریخی است با اداره میراث فرهنگی مکاتبات می‌شود.

ایجاد مجموعه گردشگری و اقامتی در رباط لاری در صورت تخلیه شدن غرفه‌ها

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری تربت‌حیدریه نیز رباط لاری را در حکم هویت شهر توصیف و بیان کرد: هرچند طبق قانون، ۸۰ درصد اماکن تاریخی یا مالک حقیقی دارند و یا متولی آن‌ها اداره اوقاف است اما همه این‌ها موجب نمی‌شود نسبت به انجام وظایف قانونی خود کوتاهی کنیم. علی محمدی افزود: بر اساس ماده 558 قانون مجازات اسلامی هرکس به تمام یا قسمتی از ابنیه، اماکن، محوطه‌ها و مجموعه‌های فرهنگی تاریخی یا مذهبی ثبت‌شده در فهرست آثار ملی ایران با نصب تزئینات، ملحقات، تأسیسات، اشیاء، لوازم و خطوط و نقوش منصوب یا موجود خرابی وارد کند علاوه بر جبران خسارات وارده، به حبس از یک تا 10 سال محکوم می‌شود. او گفت: رباط در نوعی از خود وسعت داشته و به‌خصوص فضای جلوی رباط که اینک به بازارچه‌های شلوغ تبدیل‌شده جزئی از رباط و از متعلقات آن به‌حساب می‌آید. رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری تربت‌حیدریه یادآور شد: یکی از مشکلات این بنا در حال حاضر این است که اوقافی بوده و توسط متولی درگذشته به تعدادی از کسبه به‌صورت اجاره داده‌شده است و امروز این مکان را تخلیه نمی‌کنند و از آن به‌عنوان انباری استفاده دارند که در شأن این بنای ارزشمند نیست. محمدی تصریح کرد: خوشبختانه با جلسات مختلفی که با اداره اوقاف و متولی و میراث فرهنگی و مجموعه مدیریت شهری برگزارشده در صورت تخلیه کسبه می‌توان از آن به‌عنوان یک مجموعه گردشگری و اقامتی استفاده کرد. او یکی دیگر از مشکلات و معضلاتی که بر سر راه بناهای اوقافی و تاریخی قرار دارد را وجود مالکان و همچنین نبود دیدگاه‌های مناسب بیان کرد و افزود: می‌توان با مشارکت اداره اوقاف و امور خیریه و همچنین مالکان و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی کاربری این بناها را تغییر داد تا با ساخت یک هتل سنتی که خود موجب بهبود چهره این بناها از یک‌سو و درآمدزایی و جذب گردشگر برای شهرستان و متولیان امر و پر شدن خلأ هتل در سطح شهر از سوی دیگر می‌شود را سامان بخشید.