آنچه باید درباره اهدای عضو بدانیم
پیوند عضو یعنی اینکه تمام یک عضو یا بخشی از یک عضو را از بدن فردی زنده یا فوت شده خارج کنند و در بدن فرد دیگری بگذارند، هدف از پیوند، جایگزین کردن یا ترمیم عضو صدمه‌دیده یا از کارافتاده در شخص گیرنده است. پیوند موفق انسان به انسان سابقه‌ای نسبتاً طولانی در زمینه مهارت‌های کاربردی دارد که این مهارت‌ها مدت‌ها پیش از تشخیص لزوم مراقبت‌های بعد از پیوند کشف شده‌اند. پس زدن و عوارض جانبی راه‌های جلوگیری از پس زدن عضو (به خصوص عفونت و نفروپاتی) همیشه مشکلاتی مهم در این موضوع بوده‌اند.
سه استان ایران بالاترین شاخص اهدای عضو را دارند
پیوند اعضا در ایران ظرف ۴۰ سال اخیر به گونه‌ای بوده است که هم اینک دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران، مشهد و شیراز بالاترین شاخص اهدای عضو را در کشور دارند.
در این میان در حالی شاخص کنونی اهدای عضو (پی. ام. پی) تنها در دانشگاه علوم پزشکی مشهد ۲۱ اهدا به ازای یک میلیون نفر جمعیت می‌باشد که همین شاخص در کشورهای آمریکایی و اروپایی ۲۵ اهدا به ازای یک میلیون نفر جمعیت است.
نخستین پیوند عضو به معنای جایگزینی یک عضو با عضو مشابه، سال ۱۳۱۴ با انجام پیوند قرنیه در تهران و نخستین پیوند کلیه سال ۱۳۴۷ در شیراز صورت گرفت. همچنین تا سال ۱۳۵۷ نزدیک به ۸۰ مورد پیوند کلیه در ایران انجام شد. اما واقعیت این است که همه این اقدامات منوط به مهارت پزشکانی متعهد اما منفرد بود بدون آنکه برنامه سازمان یافته و منظمی جهت انجام عمل پیوند اعضا و تربیت تیم‌های جدید در ایران صورت گیرد. در این مدت تنها در بخش بیماران نیازمند پیوند کلیه ۴۰۰ ایرانی با صرف هزینه‌های سنگین، تحمل شرایط غربت و انتظار طولانی در خارج از ایران پیوند کلیه شدند.
وی تاکید دارد: وقتی این چهار پزشک به نتیجه رسیده و امضا کند، یک نماینده از پزشکی قانونی می‌رسد و چهار موضوع هویت، صحت روال معاینات بالینی، عدم اجبار برای خانواده و عدم وجود ممنوعیت قانونی را باید تأیید کند. وقتی پزشکی قانونی تأیید کند، مرگ مغزی تأیید می‌شود.
نایب رئیس انجمن اهدای عضو ایران اعلام کرده است: گاهی اظهار نظرهایی از طرف پرسنل بیمارستان‌های مبدا بدون صلاحیت لازم انجام می‌شود. مرگ مغزی وقتی تأیید می‌شود که آن چهار پزشک و پزشکی قانونی، مرگ مغزی را تأیید کرده باشند. با اینکه کارت اهدای عضو وجاهت قانونی ندارد، اما در لحظه‌ای که خانواده فوت فرد را پذیرفته باشد، وجود این کارت برای اهدای عضو کمک می‌کند.
وی درباره انتقال عضو اهدایی به صورت هوایی گفته است حدود سه سال است که انتقال ارگان‌های اهدا شده به صورت هوایی را انجام می‌دهیم. تا کنون ۶۰ انتقال هوایی در ایران با استفاده از ناوگان نیروهای مسلح انجام شده که با این اقدام، ایران هم رده کشورهای توسعه یافته قرار گرفت.
نایب رئیس انجمن اهدای عضو ایران تاکید دارد وقتی عضو از بدن فرد مرگ مغزی جدا می‌شود، زمانی وجود دارد که بتوانیم آن عضو را در بدن گیرنده قرار بدهیم. این زمان برای قلب و ریه حدود چهار تا شش ساعت، کبد و روده کوچک و لوزالمعده ۱۰ تا ۱۸ ساعت و برای کلیه ۲۴ تا ۳۶ ساعت است. بنابراین باید حدود دو ساعت زمان از این بازه زمانی را کم کنیم تا زمان انتقال مشخص شود که به طور مثال برای قلب و ریه حدود دو تا دو و نیم ساعت زمان برای انتقال نیاز است.
چطور کارت اهدای عضو بگیریم؟
قبادی اعلام کرده است برای اهدای عضو، افراد می‌تواند کد ملی را با موبایل به ۳۴۳۲ به وسیله پیامک ارسال کنند. به این وسیله در کمتر از یک دقیقه، لینک کارت اهدای عضو برای افراد ارسال می‌شود. اگر افراد کارت فیزیکی هم بخواهند، می‌توانند به شعبه‌های اهدای عضو مراجعه و کارت فیزیکی را دریافت کنند.
اهمیت فرهنگ‌سازی برای اهدای عضو
پروفسور سیدعلی ملک حسینی پدر پیوند کبد ایران اعلام کرده است: امروز در شیراز ۹۸ درصد پیوندها از مرگ مغزی‌ها انجام می‌شود، ایران کشوری با طوایف و قومیت‌های مختلف و فرهنگ‌های قوی و فوق‌العاده است؛ به عنوان نمونه در کهگیلویه و بویراحمد حتی یک مورد عدم رضایت برای اهدای عضو از طریق مرگ مغزی نداریم. بنابراین این مسئله با فرهنگ سازی ارتباط مستقیمی دارد.
وی تاکید کرد: در زمینه پیوند اعضا نقطه ضعف داریم، ضعف از ماست نه مردم و نباید در مشکلات اهدای عضو از مرگ مغزی، مردم را متهم کنیم. در کشورهای دارای بیشترین آمار اهدای عضو از مرگ مغزی مانند اسپانیا و بلژیک، قانون اجبار افراد برای اهدای عضو تصویب شده است، این قانون در ایران وجود ندارد و بنابراین باید در این زمینه فرهنگ سازی کنیم. به گونه‌ای که با اقدامات صورت گرفته در فارس و استان‌های جنوبی کشور تقریباً رضایت ۱۰۰ درصدی برای اهدای عضو از مرگ مغزی داریم.
پدر پیوند کبد ایران در مورد اهمیت اینکه جا انداختن و فرهنگ‌سازی درباره اهدای عضو در استان فارس و استان‌های جنوبی کشور توسط یک تیم از جان گذشته انجام شد، گفته است: بزرگ‌ترین مانع بر سر این فرهنگ‌سازی گاهاً از سوی همکاران خودمان انجام شد. با این حال با کمک همین تیم و تبلیغات و فرهنگ‌سازی‌ها و با استفاده از تریبون‌های مختلف توانستیم موفقیت‌های زیادی کسب کنیم. در این مسیر استان‌هایی همچون اصفهان، شهرکرد، یزد، مشهد، تبریز و ارومیه نیز دوشادوش ما پیش آمدند و کمک کردند.
این چهره ماندگار در مورد کاهش آمار پیوند در کشور، از نبود متولی و هماهنگ کننده در امر پیوند کشور انتقاد کرده و تاکید دارد: در این مورد باید بیشتر صحبت شود تا راهکاری برای اصلاح امر اندیشیده شود. در دانشگاه شیراز و مرکز پیوند بیمارستان نمازی، اقداماتی صورت گرفته است و در این مرکز برای بیش از ۹ مرکز در ایران و برخی کشورها مانند تاجیکستان، پاکستان و لبنان نیرو تربیت کردیم و هم اکنون این مراکز در سطوح خوبی ارائه خدمت می‌کنند.