چرا نوزادان دچار زردی می‌شوند؟
زردی یکی از شایع ترین بیماری ها در نوزادان است و حدود ۸۰ درصد نوزادان نارس به درجاتی از زردی دچار می شوند که قابل درمان است.
زیبا کاوه یی استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی روز سه شنبه در گفت و گو با خبرنگار بهداشت و سلامت ایرنا افزود: کم کاری آنزیمی در کبد مهمترین دلیل زردی نوزاد است که می‌تواند همراه با پرخونی وی باشد، این آنزیم گلوکز ۶ فسفات دهیدروژناز بوده که می‌تواند در کودک ایجاد زردی کند.
وی تصریح کرد: یکی دیگر از علل ناسازگاری گروه خونی مادر و نوزاد بوده به عنوان مثال مادر گروه خونی O دارد اما نوزاد گروه خونی B یا A دارد. نوزادانی که گروه خونی‌شان منفی است ولی گروه خونی یا RH مثبت دارند هم دچار چنین مشکلی می‌شوند.
وی گفت: عفونت‌های نوزادی نیز یکی دیگر از علل ایجاد زردی در نوزاد است اما یکی از مهمترین علل زردی نوزاد که باید حتما مورد بررسی قرار بگیرد اختلال تیروئید است. زردی نوزادان در اغلب موارد قابل درمان است اما در موارد شدید در صورتی که درمان نشود می‌تواند بسیار خطرناک باشد.
کاوه یی ادامه داد: گاهی نیز زردی ناشی از شیر مادر است که در هفته اول تولد نوزاد ایجاد شده و به علت کم بودن شیر مادر و تغذیه ناکافی نوزاد به وجود می آید. این نوع زردی ربطی به ترکیبات شیر مادر ندارد، در این نوع زردی درمان براساس تغذیه مکرر و بیشتر شیر مادر است.
به گفته وی، در مواردی زردی مربوط به ترکیبات نامطلوب در شیر مادر است که پس از هفته اول ایجاد می‌شود و تشخیص این نوع زردی فقط با مشاوره با پزشک متخصص اطفال امکان پذیر بوده و در این موارد به طور معمول به مادر توصیه می شود با مشورت پزشک برای مدتی از شیرخشک به عنوان جایگزین شیر خود برای تغذیه کودک استفاده کند.
وی اظهار داشت: زردی پوست و چشم ها، ضعف و بی حالی از نشانه های این بیماری است و اگر افزایش یابد موجب آسیب‌های مغزی خواهد شد پس باید جدی گرفته شود و این بیماری بسیار شایعی است که بسیاری از والدین این بیماری را در فرزند خود تجربه کرده اند و به همین علت زمانی که افراد برای دیدن نوزاد می آیند درمان های متفاوتی را توصیه می کنند.
این استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تصریح کرد: علائم زردی در ابتدا در صورت نوزاد ایجاد می شود و سپس سینه و شکم درگیر شده و گاهی زردی به پاها نیز کشیده می شود، یکی از راههای ساده تعیین زردی در هر نوزادی آن است که با انگشت به آرامی بر روی سطح پوست پیشانی یا بینی نوزاد فشار دهیم اگر بعد از فشار پوست همچنان زرد به نظر برسد، احتمالاً نوزاد مبتلا به زردی خواهد بود. بهتر است این تست در روز مرتب انجام شود. به علاوه در صورت زرد شدن سفیدی چشم، زردی محتمل است.
این کارشناس تغذیه و رژیم درمانی ادامه داد: یکی دیگر از این علائم تیره بودن رنگ ادرار نوزاد بوده و رنگ ادرار نوزادی که تازه متولد شده و تنها از سن وی ۲ یا ۳ روز می گذرد باید بی رنگ باشد، از اینرو اگر تغییر رنگ در ادرار وی مشاهده شد باید بدانید که غیر طبیعی است.
کاوه‌یی با بیان اینکه در نوزادان کامل، زردی نوزادی یک هفته تا ۱۰ روز طول می کشد و اگر نوزاد نابالغ باشد یا اینکه شیر مادر خود را بخورد، ممکن است زردی بیشتر طول بکشد، تصریح کرد: والدین اگر به علائم نوزاد در بدو تولد به ویژه ۷۲ ساعت اول تولد دقت نکنند ممکن است زردی نوزاد افزایش پیدا کند و موجب آسیب‌های مغزی شود. علائم این آسیب‌ها در آینده برای کودک خطرناک است. علائم هشدار دهنده در این مورد کاهش فعالیت نوزاد، خواب‌آلودگی، بی‌قراری، بی‌اشتهایی، گریه‌های جیغ مانند و تشنج و عقب افتادگی ذهنی و کاهش شنوایی است بنابراین توصیه می‌شود والدین زردی نوزاد را جدی بگیرند و حتما در ۷۲ ساعت اول بعد از تولد برای بررسی وجود زردی مراجعه داشته باشند.
به گفته وی، درمان این بیماری به شدت زردی و سن نوزاد بستگی دارد و ممکن است نیاز به بستری باشد، زردی خفیف معمولا طی یک یا دو هفته خود بخود بهبود می یابد، اما اگر شیرخوار شما زردی متوسط تا شدید داشت باید به مدت بیشتری در بیمارستان باشد.
وی افزود: درمان با نور که در این حالت شیرخوار را در زیر یک منبع نوری فرابنفش قرار داده یا در داخل پوشش های نور مصنوعی می پیچانند. نور می تواند بیلی روبین را به فرمی تبدیل کند که از طریق کلیه قابل دفع باشد. نوزادان مبتلا می توانند تا چندین روز تحت این روش درمانی قرار گیرند.
این استاد دانشگاه اظهار داشت: تزریق داخل وریدی آنتی بادی ها می تواند زردی را کم کرده و احتمال نیاز به دریافت خون را کاهش دهد.
کاوه یی تصریح کرد: استفاده از تعویض خون نیز در موارد بسیار نادر، زمانی که زردی شدید به سایر درمان ها پاسخ ندهد استفاده می شود و شیرخوار ممکن است نیاز به تعویض خون پیدا کند. در این روش مقادیر کمی از خون به طور مکرر از بدن خارج می شود و سپس به همان میزان خون وارد بدن شیرخوار می شود. این عمل باید حتماً در بخش مراقبتهای ویژه نوزادان انجام شود.
وی یادآور شد: باید توجه داشت که در دوران بارداری راهی برای جلوگیری از ابتلا به زردی نوزاد بعد از تولد وجود ندارد و مادران نباید خود را مقصر بیماری فرزند خود بدانند.
وی تصریح کرد: یکی دیگر از علل ناسازگاری گروه خونی مادر و نوزاد بوده به عنوان مثال مادر گروه خونی O دارد اما نوزاد گروه خونی B یا A دارد. نوزادانی که گروه خونی‌شان منفی است ولی گروه خونی یا RH مثبت دارند هم دچار چنین مشکلی می‌شوند.
وی گفت: عفونت‌های نوزادی نیز یکی دیگر از علل ایجاد زردی در نوزاد است اما یکی از مهمترین علل زردی نوزاد که باید حتما مورد بررسی قرار بگیرد اختلال تیروئید است. زردی نوزادان در اغلب موارد قابل درمان است اما در موارد شدید در صورتی که درمان نشود می‌تواند بسیار خطرناک باشد.
کاوه یی ادامه داد: گاهی نیز زردی ناشی از شیر مادر است که در هفته اول تولد نوزاد ایجاد شده و به علت کم بودن شیر مادر و تغذیه ناکافی نوزاد به وجود می آید. این نوع زردی ربطی به ترکیبات شیر مادر ندارد، در این نوع زردی درمان براساس تغذیه مکرر و بیشتر شیر مادر است.
به گفته وی، در مواردی زردی مربوط به ترکیبات نامطلوب در شیر مادر است که پس از هفته اول ایجاد می‌شود و تشخیص این نوع زردی فقط با مشاوره با پزشک متخصص اطفال امکان پذیر بوده و در این موارد به طور معمول به مادر توصیه می شود با مشورت پزشک برای مدتی از شیرخشک به عنوان جایگزین شیر خود برای تغذیه کودک استفاده کند.
وی اظهار داشت: زردی پوست و چشم ها، ضعف و بی حالی از نشانه های این بیماری است و اگر افزایش یابد موجب آسیب‌های مغزی خواهد شد پس باید جدی گرفته شود و این بیماری بسیار شایعی است که بسیاری از والدین این بیماری را در فرزند خود تجربه کرده اند و به همین علت زمانی که افراد برای دیدن نوزاد می آیند درمان های متفاوتی را توصیه می کنند.
این استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تصریح کرد: علائم زردی در ابتدا در صورت نوزاد ایجاد می شود و سپس سینه و شکم درگیر شده و گاهی زردی به پاها نیز کشیده می شود، یکی از راههای ساده تعیین زردی در هر نوزادی آن است که با انگشت به آرامی بر روی سطح پوست پیشانی یا بینی نوزاد فشار دهیم اگر بعد از فشار پوست همچنان زرد به نظر برسد، احتمالاً نوزاد مبتلا به زردی خواهد بود. بهتر است این تست در روز مرتب انجام شود. به علاوه در صورت زرد شدن سفیدی چشم، زردی محتمل است.
این کارشناس تغذیه و رژیم درمانی ادامه داد: یکی دیگر از این علائم تیره بودن رنگ ادرار نوزاد بوده و رنگ ادرار نوزادی که تازه متولد شده و تنها از سن وی ۲ یا ۳ روز می گذرد باید بی رنگ باشد، از اینرو اگر تغییر رنگ در ادرار وی مشاهده شد باید بدانید که غیر طبیعی است.
کاوه‌یی با بیان اینکه در نوزادان کامل، زردی نوزادی یک هفته تا ۱۰ روز طول می کشد و اگر نوزاد نابالغ باشد یا اینکه شیر مادر خود را بخورد، ممکن است زردی بیشتر طول بکشد، تصریح کرد: والدین اگر به علائم نوزاد در بدو تولد به ویژه ۷۲ ساعت اول تولد دقت نکنند ممکن است زردی نوزاد افزایش پیدا کند و موجب آسیب‌های مغزی شود. علائم این آسیب‌ها در آینده برای کودک خطرناک است. علائم هشدار دهنده در این مورد کاهش فعالیت نوزاد، خواب‌آلودگی، بی‌قراری، بی‌اشتهایی، گریه‌های جیغ مانند و تشنج و عقب افتادگی ذهنی و کاهش شنوایی است بنابراین توصیه می‌شود والدین زردی نوزاد را جدی بگیرند و حتما در ۷۲ ساعت اول بعد از تولد برای بررسی وجود زردی مراجعه داشته باشند.
به گفته وی، درمان این بیماری به شدت زردی و سن نوزاد بستگی دارد و ممکن است نیاز به بستری باشد، زردی خفیف معمولا طی یک یا دو هفته خود بخود بهبود می یابد، اما اگر شیرخوار شما زردی متوسط تا شدید داشت باید به مدت بیشتری در بیمارستان باشد.
وی افزود: درمان با نور که در این حالت شیرخوار را در زیر یک منبع نوری فرابنفش قرار داده یا در داخل پوشش های نور مصنوعی می پیچانند. نور می تواند بیلی روبین را به فرمی تبدیل کند که از طریق کلیه قابل دفع باشد. نوزادان مبتلا می توانند تا چندین روز تحت این روش درمانی قرار گیرند.
این استاد دانشگاه اظهار داشت: تزریق داخل وریدی آنتی بادی ها می تواند زردی را کم کرده و احتمال نیاز به دریافت خون را کاهش دهد.
کاوه یی تصریح کرد: استفاده از تعویض خون نیز در موارد بسیار نادر، زمانی که زردی شدید به سایر درمان ها پاسخ ندهد استفاده می شود و شیرخوار ممکن است نیاز به تعویض خون پیدا کند. در این روش مقادیر کمی از خون به طور مکرر از بدن خارج می شود و سپس به همان میزان خون وارد بدن شیرخوار می شود. این عمل باید حتماً در بخش مراقبتهای ویژه نوزادان انجام شود.
وی یادآور شد: باید توجه داشت که در دوران بارداری راهی برای جلوگیری از ابتلا به زردی نوزاد بعد از تولد وجود ندارد و مادران نباید خود را مقصر بیماری فرزند خود بدانند.